Alþýðublaðið - 11.10.1996, Page 5

FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
k
5
3 Ó I
■ 32. flokksþing Sjálfstæðisflokksins hófst í gær og stendur fram á sunnudag. En hvað einkennir þetta
stærsta stjórnmálaafl á íslandi? Kolbrún Bergþórsdóttir leitaði svara
Hver er þessi Sjálfstæðisflokkur eiginlega?
Flokksformaðurinn mættur í höllina, síödegis í gær. Ástríður Thorarensen
eiginkona hans kankast á við Sigríði Dúnu Kristmundsdóttur.
Indriði G. Þorsteinsson rit-
höfundur
Vantar í hann
pólitíkina
Sjálfstæðisflokkurinn hefur mikla
breidd. Þar er að finna allt frá svartasta
íhaldi yfir í demókrata sem eru lengra
til vinstri en menn í Alþýðuflokknum.
Skýringin á því hvað Alþýðuflokkur-
inn er h'till liggur í því að Sjálfstæðis-
flokkurinn er ríkur demókrataflokkm-.
Sjálfstæðisflokkurinn undir stjórn
Davíðs og Bjöms krónprins er frísk-
legur og líberal, svolítið eins og hann
var á bestu dögum sínum með Ólafi
Thors og Bjama Ben. En það vantar
bara í hann póhtfldna.
Dags daglega rekur Sjálfstæðis-
flokkurinn ekki beinharða pólitík. Ein
ástæðan er sú að Morgunblaðið sem
var löngum aðal bijóstvirki Sjálfstæð-
isflokksins er það ekki lengur. Hið ytra
pólitíska andlit flokksins hefur verið
lagt niður. Morgunblaðið er orðið
demókratablað.
Sjálfstæðisflokkurinn verður for-
ystuflokkur í þjóðfélaginu lengi. Hitt
er annað mál að niðurstaðan í forseta-
kosningunum bendir til að vinstri öflin
verði mjög öflug í landinu á næsta ára-
tug. Akkillesarhæll vinstri aflanna er
að þau geta ekki sameinast um nokk-
um skapaðan hlut. Tveir vinstri menn
ekki komast saman án þess að fara að
rífast.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur orðið
fyrir nokkmm áföllum í sögu sinni.
Hann hefði ekki borið þessi áfoll með
glæsibrag nema vegna þess að hann er
sundurleitur. Sundurleitur flokkur
skellir bara í góm þegar kemur til
ágreinings meðan einstrengingslegir
flokkar verða snarvitlausir.
Guðmundur Andri
Thorsson rithöfundur
Sjálfstæðis-
flokkurinn
er kirkja
Sjálfstæðisflokkurinn er kirkja og
fjöldinn kýs þessa kirkju bara af því að
það er eitthvað sem er gert og er álíka
sjálfsagt og að halda með íslandi í
handbolta. I þennan flokk runnu sam-
an þeir sem róttækastir höfðu verið í
sjálfstæðismálinu og hinir sem var-
fæmastir höfðu verið. Þetta var flokkur
handa bæði andstæðingum og fylgj-
endum Uppkastsins. Flokkur sem
hafði hæfilega óljósa hugmyndaffæði
og vökula hagsmunagæslu til að geta
rúmað alla í svo litlu og einsleitu sam-
félagi. Og þar fengu snjallir stjórn-
málamenn að njóta sín en voru ekki
umsvifalaust reknir af meðalmennun-
um, eins og reyndin var hjá bæði jafn-
aðarmönnum og framsóknarmönnum.
Flokkurinn er sem sagt kirkja og snýst
um ámóta óljósar hugmyndir, tilfinn-
ingar eiginlega, og rétt eins og þjóð-
kirkjan á flokkurinn í vandræðum, sem
kunna að virðast snúast um persónur
en gera það auðvitað ekki, heldur um
ólíka hagsmuni.
Róbert Marshall formaður
Verðandi
Valdasjúkur
með krullur
Sjálfstæðisflokkurinn er heimskur,
sjálfumglaður, valdasjúkur hrokagikk-
ur með stóran búk, htla sál og krullur.
Ásgeir Hannes Eiríksson
kaupsýslumaður
Flokkurán
hugsjóna
Ég er fæddur inn í Sjálfstæðisflokk-
inn og þau ósköp öll. Sjálfur er ég síð-
asti Heimastjórnarmaðurinn. Sjálf-
stæðisflokkurinn er óskaplega stór og
samtengdur þjóðfélaginu. Ef þjóðfé-
lagið er illa íyrirkallað þá er flokkurinn
slappur og öfugt. Ástæðan fýrir þessu
er sú að Sjálfstæðisflokkurinn er allir
flokkar. Hann er íhald. Hann er krati.
Hann er rosaleg framsókn. Hann er
minnst af Alþýðubandalagi og
Kvennalista. En það finna allir eitt-
hvað við sitt hæfi í Sjálfstæðis flokkn-
um. Flokkurinn hefur haldið velli með
því að heiðra þá gullnu reglu að fæst
orð hafi minnsta ábyrgð. Þú sérð aldrei
sjálfstæðismenn með hugsjónir. Ég
held að það sé styrkur Sjálfstæðis-
flokksins hvað hann er þögull. For-
ystumenn flokksins takmarka mál-
flutning sinn við slagorð á borð við:
Gjör rétt - Þol ei órétt. Svo beija þeir í
borðið og allir taka undir. Það er eng-
inn vandi að reka þannig fyrirtæki.
Flokkurinn var eins og Sambandið,
fyrirtækja- og hagsmunasamsteypa
sem passaði upp á þá sem skiptu máh.
Nú hefur skömmtunarseðlunum fækk-
að og þá hefði mátt halda að draga
myndi af Sjálfstæðisflokknum. En það
hefur þó ekki gerst.
Flokkurinn hefur verið mjög stað-
fastur í utanríkispólitíkinni. Hópur
fólks bauð bömum sínum góða nótt á
kvöldin með bæn til guðs um að gæta
þeirra og forða þeim frá kommúnisma.
Þetta fólk fann sér stað í Sjálfstæðis-
flokknum á tímum kalda stríðsins. En
nú þegar kalda stríðið er fyrir bí þá er
ákveðin tilvistarkreppa í gangi. Samt
er eins og flokkurinn hfi góðu lífi. Ég
spái því þó að flokkurinn muni hðast í
sundur í þeirri geijun sem hlýtur að ná
að ströndum landsins.
Sem formaður Sjálfstæðisflokksins
hefur Davíð haldið sjó. Hvorki verið
skemmtilegur né leiðinlegur. Hann
hefur setið þarna eins og samvisku-
samur kontóristi.
Ég held að ögurstundin í sögu
flokksins hafi verið þegar Gunnar
Thoroddsen myndaði ríkissjóm sína.
Hefðu Gunnarsmenn farið úr flokkn-
um þá er ég viss um að meirihlutinn af
floldcsmönnum hefði fylgt þeim. En
flokkurinn hélt saman þrátt fyrir átök-
in, en sprakk nokkrum árum síðar á
Albert. Það var töluvert áfall, en að
■ Einn helsti áhrifamaður Sjálfstæðisflokksins um langt skeið
JT
Olán fyrír flokkinn að
fá Davíð sem formann
„Ég held að það hafi verið ólán fyr-
ir Sjálfstæðisflokkinn að fá Davíð
Oddsson sem formann. Davíð hefur
verið sérstaklega ólánsamur með nán-
ustu samstarfsmenn sína og nefni ég
þá menn eins og Hannes Hólmstein,
Hrafn Gunnlaugsson og Kjartan
Gunnarsson," segir gamalreyndur
sjálfstæðismaður sem í mörg ár var í
forystusveit flokksins, en er nú hættur
afskiptum af stjórnmálum. Hann
ræddi við Alþýðublaðið um málefni
Sjálfstæðisflokksins en vildi ekki að
nafn hans kæmi fram,
„Flokkurinn var mér mjög kær.
Hann var eina stjórnmálaaflið sem
virtist styðja við bakið á einstaklingn-
um í því skyni að gera honum mögu-
legt að komast áífam í lífinu og geta
unnið sjálfstætt. Ég var ekki síður
hrifinn af því þegar flokkurinn og
fyrrum forystumenn hans studdu al-
mannatryggingar og stuðluðu þannig
að því að hjálpa þeim sem harðast
urðu úti í lífinu. Á síðustu árum með,
nýjum mönnum, hafa áherslur flokks-
ins tekið miklum breytingum til hins
verra. Flokkurinn virðist vilja stuðla
að því að sem fæstir komist áfram,
sérstaklega í atvinnulífinu, og þar
með að peningamagnið safhist í hend-
ur örfárra manna eða fjölskyldna.
Verið er að hverfa frá því góða kerfi
og tryggingu er þeir sem minnst mega
sín eiga rétt á. Mannlegi þátturinn
hefur því orðið að víkja. Með þessum
orðum mínum á ég ekki eingöngu við
Sjálfstæðisflokkinn því mér finnst
aðrir flokkar, sem áður höfðu mikinn
áhuga á að byggja upp réttlátara þjóð-
félag, hafi slegið mjög slöku við.
Þannig sé ég ekkert því til fýrirstöðu
að fjórir stærstu flokkar þessa lands
sameinist í einn flokk því mér finnst
vera sami rassinn undir þeim öllum.
Staða Sjálfstæðisflokksins er traust
en hversu lengi hún mun haldast veit
ég ekki. Flokkurinn hefur fyrst og
fremst trausta stöðu vegna þess
hversu hinir flokkamir eru lélegir. Al-
þýðubandalagið virðist vera að deyja
úr vesöld. Framsóknarflokkurinn hall-
ar sér svo fast upp að Sjálfstæðis-
flokknum í þessu ríkisstjórnarsam-
starfi að það er eins og hann sé ekki
til. Þegar fjármálaráðherra útskýrir á
blaðamannafundi fjárlagafrumvarpið
þá leiðir hann formann Framsóknar-
flokksins með sér til styrktar. Alþýðu-
flokkurinn hefur veikt sig en ekki
styrkt með sættum við Þjóðvaka.
Þetta minnir mann á hjón sem eru
stöðugt að rífast og hlaupa saman.
Það eru yfirleitt aldrei traust hjóna-
bönd sem byggja á slíkum uppákom-
um.
Stjórnarandstaðan getur styrkt
stöðu sína með því að benda á þær
veilur sem finnast í þjóðfélagsgerð
okkar og berjast fyrir úrbótum en ekki
taka undir þær eins og hún gerir oft
og tíðum.“
mfnu mati ekki eins hættuleg staða því
Gunnar hefði náð miklu lengra án
Sjálfstæðisflokksins en Albert gerði.
Fylgi Alberts var jaðarfylgi og risti
ekki eins djúpt og fýlgi Gunnars. En
Geir Hallgrímsson gætti þess vel að
halda flokki sínum saman en hann fýr-
irgaf ekki. í forystu Sjálfstæðisflokks-
ins veljast eingöngu menn sem gleyma
engu og fýrirgefa aldrei. Friðjón Þórð-
arson og Pálmi Jónsson voru aldrei
annað en gíslar í þingflokknum eftir að
hafa verið ráðherrar í ríkisstjóm Gunn-
ars Thoroddsens. Þeir öðluðust aldrei
aftur full mannréttindi.
Jón Baldvin
Hannibalsson formaður
Alþýðuflokksins
Flokkur
sérhagsmuna
Það fyrsta sem mönnum kemur í
hug um Sjálfstæðisflokkinn er að hann
er stór. Það segir nú kannski meira um
kjósendur hans en flokkinn sjálfan. Af
hveiju er hann svona stór? Svarið ligg-
ur í augum uppi. Sjálfstæðisflokkurinn
hangir ekki saman á hugsjónum heldur
ólíkum hagsmunum. Sem þýðir að
hann þverpólitískt bandalag og valda-
tæki hagsmunahópa. Þeir sem leggja
meira upp úr því að tryggja sér ítök í
pólitík heldur en að standa sig í sam-
keppni á markaðnum leita til Sjálf-
stæðisflokksins vegna þess að þeir h'ta
svo á að hann sé ríkið, mátturinn og
dýrðin. Þeir telja sig þurfa á honum að
halda því þeir óttast að þeir muni ekki
njóta sanngimi ef þeir standa öndverð-
ir gegn honum. Með þðrum orðum:
Sjálfstæðisflokkurinn er stór af því að
hann er stór. Stærðin ein og völdin
laða að honum þá sem telja sig hafa af
því hag. Sjálfstæðisflokkurinn sækist
því eftir völdum valdanna vegna. Pól-
itískar hugmyndir, kenningar, hugsjón-
ir eru aukaatriði. Þær koma þessu máli
reyndar ekki við.
Sjálfstæðismenn í Reykjavík og
Reykjanesi ljá flokknum þrjá fjórðu
hluta af fýlginu. Allur þorri kjósenda
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík er
fijálslynt og umbótasinnað fólk sem á
yfirleitt meiri málefnalega samstöðu
með okkur jafnaðarmönnum heldur en
eigin flokki. Þingmenn Sjálfstæðis-
flokks rétta hvorki hönd né fingur til
að beijast fyrir hagsmunamálum þess-
ara kjósenda sinna. Þeir beita sér ekki
fýrir hagsmunum neytenda gegn ofriki
landbúnaðarkerfisins. Þeir beita sér
ekki fýrir þeim mannréttindum að þétt-
býhsbúar hafi jafnan atkvæðisrétt á við
dreifbýlisbúa. Þeir eru skotnir í hug-
myndinni um að sægreifamir eigi að
borga fyrir veiðiheimildimar en þora
ekki að beita sér fýrir því þótt þeir við-
urkenni rökin.
Af þessu geta andstæðingarnir
margt lært. En ég held að sú lexía sem
brýnast sé að menn læri sé sú sem
Guðmundur Gunnarsson hefur verið
að orða að undanfömu, að fenginni
reynslu af því að starfa innan Sjálf-
stæðisflokksins, nefnilega sú að þessir
fijálslyndu, umbótasinnuðu kjósendur
eiga í reynd ekki málefnalega sam-
stöðu með Sjálfstæðisflokknum og það
hafi aldrei verið eins brýnt og núna að
skapa pólitískan vettvang, stóran sósí-
aldemókratískan flokk sem muni
sækja og veija hagsmuni almennings í
landinu gagnvart þeim sérhagsmunum
sem ráða algjörlega ferðinni í Sjálf-
stæðisflokknum.
Gudmundur Gunnarsson
formaður Rafiðnaðarsam-
bandsins
Við hröpum
til jarðar
Einhvers staðar stendur að úlfaldi sé
hestur hannaður í nefnd. Þannig líta
félagslega sinnaðir sjálfstæðismenn á
mörg þeirra stefnumarkmiða sem
samin eru af öfgakenndum frjáls-
hyggjumönnum. Þegar þessi álit eru
svo kynnt sem hin eina sanna stefna
Sjálfstæðisflokksins þá líður okkur
illa.
Sú lýsing á ágætlega við Sjálfstæð-
isflokkinn að hann sé eins og fallhlíf.
Hún virkar þegar hún er opin. Það
virðist vera svo að fámennur hópur
öfgakenndra frjálshyggjumanna hafi
tekið að sér að vera boðberar og túlk-
endur flokksins án afskipta forystu-
manna hans. Það getu ekki endað
nema á einn veg, við hröpum til jarðar.
Pelsfóðurskápa
Allar
stærðir
PELSINN
Kirkjuhvoli • sími 552 0160
K