Alþýðublaðið - 03.12.1996, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐK)
ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1996
u p p e I d i
■ Það blæs ekki byrlega fyrir æsku
landsins sem er sögð þjást af
menntunarskorti og ofbeldishneigð.
Alþýðublaðið leitar svara við því
hvort æsku landsins og skólakerfinu
sé ekki viðbjargandi
sem ég
kann hef
ég lært í
skólum
Nýleg rannsókn á árangri
skólabama í raungrein-
um leiddi í ljós að ís-
lensk ungmenni standa
langt að baki jafnöldrum
sínum í nágrannalöndum - og þótt
víðar væri leitað. Þessar niðurstöður
hafa valdið miklum titringi hér á landi
og sumir hafa gengið svo langt að
fullyrða að menntakerfi landsins sé
ónýtt. En áhyggjur af æsku landsins
eru þó ekki einungis bundnar við
meintan menntunarskort hennar, of-
beldi meðal bama og unglinga hefur
farið ört vaxandi og er orðið að vanda-
máli sem menn geta ekki leyft sér að
yppta öxlum yfir. Æska landsins virð-
ist hreint ekki vera í góðum málum.
Skortur á aðhaldi
og umhyggju
Nýleg norræn könnun sýnir að aðal-
áhyggjuefhi tíu ára bama hér á landi
er annríki foreldra. íslensk böm segj-
ast sakna þess að eiga ekki fleiri sam-
verustundir með foreldmm sínum og
þegar langur vinnutími foreldranna er
hafður í huga ætti söknuður bama
þeirra ekki að koma á óvart.
„Foreldrar og forráðamenn bama
bera höfuðábyrgð á velferð þeirra.
Þeim ber að veita bömum sínum ást
og sýna þeim hve mikilvæg þau em.
Ég hvet alltaf foreldra til að örva,
hrósa og hlusta á böm sín og veita
þeim kærleiksríkt aðhald,“ segir Þór-
hildur Líndal umboðsmaður bama.
Hún viðurkennir um leið að fjölskyld-
an gegni ekki sama hlutverki í samfé-
laginu og áður og skipti þar miklu
langur vinnutími foreldra í hörðu sam-
keppnisþjóðfélagi. Æjölskyldulífið er
orðið homreka í stað þess að vera hinn
margumtalaði homsteinn þjóðfélags-
ins,“ segir Þórhildur, sem telur að
stytting vinnutíma myndi þjóna hags-
munum og þörfum bama, sérstaklega
ungra bama.
Æinhver staðar á leið sinni til nú-
tímans glötuðu íslendingar kunnátt-
unni til að ala upp böm,“ segir Gunnar
Smári Egilsson blaðamaður. „Þeir
fóm að trúa að foreldrar ættu að vera
vinir bama sinna og umgangast þau
sem jafningja. í kjölfar þess sviku þau
sitt heilaga hlutverk sem foreldra. Eg
er ekki vinur sonar míns. Ég er faðir
hans. Sonur minn er ekki vinur minn.
Hann er sonur minn. Sá sem ekki skil-
ur muninn á þessu tvennu hlýtur að
ala upp böm sem muni ganga lífsleið
sína á enda í leit að foreldri."
„Það sem skortir í uppeldi bama,
bæði í skólum og á heimilum, er að
þeim sé kennt að takast á við vanda og
leysa úr erfiðleikum og ágreiningi.
Þetta er ekki bara spuming um tíma,
heldur hvemig hann er nýttur og
hvaða atriði er lögð áhersla á,“ segir
Hugo Þórisson sálfræðingur.
En það er ekki öllum gefið að vera
ástríkt foreldri og góð fyrirmynd. „Hér
á landi finnast böm sem em bæði alin
upp í fátækt og búa við drykkjuskap
foreldra sinna eða önnur vandamál.
Það em slíkar aðstæður sem kalla
fram öryggisleysi og jafnvel ofbeldis-
hneigð í bömum,“ segir Vilborg Dag-
bjartsdóttir kennari og skáld.
„Böm þarfnast fyrst og fremst ör-
yggis," segir Gunnar Smári. „Öryggis-
íaust bam getur orðið ofbeldisfullt og
jafnvel lamið næsta bam í hausinn
með hamri. Ástæðan fyrir auknu of-
beldi bama er þetta öryggisleysi. Ef
við viljum spoma við ofbeldi bama
þurfum við að búa þeim öryggi. Hvert
um sig getum við reynt að miðla ör-
yggi til þeirra í gegnum foreldrahlut-
verkið. Sama verðum við hins vegar
að vinna að því að yfirvinna óttann
sem leikur um samfélag okkar. Við
getum ekki innprentað bömum ótta
gagnvart ókunnugum, ótta gagnvart
slysum, ótta gagnvart öllum andskot-
anum en verið á sama tíma hissa yfir
að þau finni ekki til öryggis í lífinu."
Það em engar nýjar fréttir að böm
þarfnist öryggis en það virðist ekki
hlaupið að því að tryggja þeim slíkt
öryggi. Þótt ábyrgðin sé fyrst og
fremst foreldranna þá getur skólinn
ekki hlaupist undan skyldu sinni. Ag-
inn í skólum landsins endurspeglar ag-
ann í þjóðfélaginu og viðmælendur
blaðsins vom flestir á því að hann
mætti vera meiri. „Það er vitað að agi
í skólum hérlendis er rrúnni en víðast
annars staðar, þótt kannski liggi ekki
fyrir staðfesting á því,“ sagði Þórir Ól-
adFsson rektor Kennaraháskóla íslands.
,Æf agi jafhgildir því að setja reglur
og framfylgja þeim þá veit ég ekki til
að það hafi verið gerð rannsókn sem
sanni að böm sem beita ofbeldi eða
standi sig illa í skóla búi við færri
reglur en önnur böm,“ segir Hugó.
„Nú ræðir menntamálaráðherra um að
taka upp gamlar aðferðir eins og röð-
un í bekki og fleiri aðferðir sem
reyndust ekki vel á sínum tíma, um
þetta er talað eins og hægt sé að snúa
til baka. En þær aðferðir munu ekki
skila okkur betri einstaklingum. f
þessari umræðu um aðhald og aga ótt-
ast ég stundum að farið verði yfir
æskileg mörk og gripið til gamalla að-
ferða sem byggja jafnvel á heraga. f
Japan hafa slíkar aðferðir hleypt af
stað bylgju sjálfsmorða meðal ung-
menna. Þegar litið er á samkeppni og
aga sem æskilega þátt skólakeríisins
þá er einblínt á stöðu sigurvegaranna.
En þeir sem tapa, ætlar enginn að láta
sig nokkm skipta hvað um þá verð-
ur?“
Kennarar blórabögglar
Böm og unglinga skortir aðhald og
öryggi. En þau virðist einnig skorta
sómasamlega kennslu megi marka
þau þungu orð sem fallið hafa síðustu
daga vegna skýrslu um námsárangur í
raungreinum sem sýnir óhagstæðan
samanburð íslenskra bama við böm í
nágrannalöndum. Ýmsir hafa fullyrt
að samanburðurinn einskorðist ekki
einungis við raungreinar; menntun ís-
lenskra bama sé almennt verri en í ná-
grannalöndum okkar.
,JÉg verð að viðurkenna að fréttir
um slælega stærðífæðikennslu í ís-
lensku skólum gladdi mitt hrjáða
hjarta. Ég tók þeim sem enn einni
sönnun þess að ég er ekki geggjaður
heldur samfélagið sem ég lifi í,“ segir
Gunnar Smári sem rifar upp áfalla-
sögu úr skólakerfinu:
, J>egar ég byijaði í bamaskóla var
ég þeirri gæfu aðnjótandi að lenda í
höndunum hjá gamaldagskennara í
Mýrarhúsaskóla sem kenndi reikning.
Þegar ég var átta ára flutti ég í Vogana
og fékk einhver skandinavísk men-
gjafræði að læra. En lukkan var enn
með mér og kennarinn minn leyfði
mér læra reikninginn meðfram mengj-
unum. Gæfan þvarr þegar ég fór í tíu
ára bekk. Þá þótti það ekki lengur við
hæfi að einstakir nemendur fengju sér-
rétti af háborði menntanna. Ég mót-
mælti með því að skila ávallt stærð-
fræðibókunum mínum fullútreiknuð-
um daginn eftir að ég fékk þær afhent-
ar. Síðan sat ég og lét mér leiðast í
stærðfræðitímum næstu þrjú árin eða
þar til kennari minn í fyrstæbekk í
gaggó rak mig og þijá aðra úr stærð-
fræði fyrir fíflagang. Ég tók þá að mér
að kenna þessum þremur og tók veð-
máli umsjónarkennarans um að skila
mínum bekk með hærri meðaleinkunn
í stærðífæði en bekkur hins illa stærð-
ffæðikennara næði. Auðvitað vann ég
veðmálið og umsjónarkennarinn
skuldar okkur fjómm enn pylsur og
kók á Bæjarins bestu.
Og svona er öll reynsla mín af ís-
lenskum skólum. Ekkert sem ég kann
hef ég lært í skólum.“
Þessi síðasta yfirlýsing er í takt við
umræðuna um skólamál eins og hún
hefur verið síðusm daga, en hún er á
mjög á þá leið að kennarar kunni ekki
til verka og séu að vinna nemendum
hið mesta ógagn með störfum sínum.
Stefán Jón Hafstein, ritstjóri Dags-