Alþýðublaðið - 04.04.1997, Qupperneq 7

t
FÖSTUDAGUR 4. APRIL 1997
ALÞYÐUBLAÐIÐ
f r c t t i r
■ Grétar Mar Jónsson skipstjóri um fiskveiðistjórnunina, sjávarútvegsráðherrann og fiskifræðinga
Það skal verða hlustað á okkur
Segir Hafrannsóknatofnun líta niöur á sjómenn og þeirra sjónarmið
“Það er vandamál að veiða aðrar
tegundur, svo sem ufsa, ýsu og fleira
þar sem allstaðar er þorskur, en það eru
að sjálfsögðu gleðitíðindi," sagði Grét-
ar Mar Jónsson, skipstjóri og formaður
Vísis, félags skipstjómarmanna á Suð-
umesjum, en hann hefur ásamt félagi
sínu krafist þess að veiðiráðgjöfin
verði endurmetin og að þorskkvótinn
verði aukinn um allt að 50 þúsund
tonn.
En er hœgt að kvarta undan því að
eiga ekki þorskkvóta, gátuð þið ekki
séð fyrir að ekki dugir að klára liann
ogfara síðan í aðrar tegundir?
“Það er sama hvað við höfum gert,
það er allstaðar þorskur. margir okkar
félaga hafa verið skipstjórar í áratugi
og þeir hafa aldrei áður séð eins mikið
af þorski og einmitt núna. Við emm í
lágmarksheildarkvóta, 186 þúsund
tonn, sem er með því minnsta sem hef-
ur verið veitt við ísland á einu ári. Þetta
er á sama tíma og þeir sem best til
þekkja skynja að sennilega hefur aldrei
verið eins mkið af þorski á veiðislóð-
um. Það hafa verið veidd hátt í 500
þúsund tonn á einu ári, þá urðu menn
ekki varir við eins mikið af þorski og
nú.“
Þið hafið líka á síðustu árum talað'
svipað, er meiri þorskur nú en ífyrra?
“Við höfum bent á þetta síðustu
fjögur til fimm árin. Þorskurinn hefur
aukist með hverju áriiiu. Þrátt fyrir
mikla veiði er enginn bátur á fullum af-
köstum. Menn em að reyna við ýsu eða
aðrar tegundir, svo em bátamir með
fáar trossur og léleg net, samt er mok-
fiskirí. Ég veit dæmi af bát sem lagði
sex trossustubba og dróg eftir aðeins
tvo tíma, samt var aflinn 21 tonn. Þetta
er bara eitt dæmi af mörgum, en svona
sögur hafa menn ekki heyrt áður.“
Hefur aldrei migið í
saltan sjó
Getið þið gert ykkur vonir um að á
ykkur verði hlustað?
“Nei, það er það sorglega. Við ætl-
um að gera eitthvað til að á okkur verði
hlustað. Við látum ekki valta yfir okk-
ur ár eftir ár. Við getum ekki sætt okk-
ur við að ekkert tillit sé tekið til okkar.
Við teljum okkur þekkja fiskislóðimar
best. Fiskifræðingamir eru alltof lítið
út á sjó til afla sér þeirra gagna sem við
höfum. Þeir byggja sínar upplýsingar á
togararallinu og aflaskýrslum, en við
höfum miklar efasemdir um ágæti
þeirra hluta til mælinga á stofnstærð.
Það sem þeir segja er í þversögn við
það sem við heyrum allstaðar af land-
inu, það er allsstaðar meiri fiskur nú en
verið hefur á síðustu ámm. Því má ætla
að óhætt sé að fara eftir því sem við
vitum og segjum. Auðvitað er það
vandamál að sjávarútvegsráðherrann
hefur hvorki vit né þekkingu til að
meta hvort hann á að fara eftir fiski-
fræðingum eða taka tillit til sjómanna.
Hann veðjar á, í nafni vísinda, að best
sé að fara eftir vísindamönnunum,
sama hvort þeir em að gera rétt eða
rangt. Ég hef miklar efasemdir um allt
sem fiskifræðingar hafa verið að segja.
Það er vont þegar ráðherra sem aldrei
hefur migið í saltan sjó eða stungið
hendi í kalt vatn, er að taka ákvarðanir
og leggja allt sitt traust á svokölluð vís-
indi, þetta segi ég þar sem þetta em
ekki vísindi, þetta er að stómm hluta
fálm og ágiskanir. Jón Jónsson fiski-
fræðingur sagði, um 1960 og 1970, að
réttast væri að taka stóra fiskinn í nót
þar sem hann væri að drepast úr elli.
Hverjum dytti þetta í hug í dag? Jakob
Jakobsson hældi Kanadamönnum, á
Fiskiþingi 1989, fyrir frábæra fisk-
veiðistjóm og sagði að eftir því sem
austar kæmi á jarðkúlunni væri hún
vitlausari. Var þetta rétt? Það má skoða
í reynslu sögunnar. Það sem hann sagði
um?
“Hann tekur þann pól í hæðina að
byggja alfarið á þessum svokölluðu
vísindamönnum, mönnum sem telja
sig vita allt og geta allt. Við skipstjórar
emm hinsvegar vissir um að veiði-
stofninn sé mun stærri en þeir segja,
menn segja tvisvar sinnum stærri og
jafnvel þrisvar sinnum stærri. Astæða
þess að ráðherrann fer svona varlega er
kannski sú að hann tekur ekki áhættu á
því að vera ráðherra þegar síðasti
þorskurinn verður drepinn. Þegar þeir
sem stjóma em ekki í nánara sambandi
við okkur sem emm með puttann á
slagæðinni er þessi kosturinn valinn.
Þetta er kannski skiljanlegt, ráðherrann
hefur aldrei unnið nálgæt þessu, eins
og ég sagði áðan, hann hefur hvorki
migið í saltann sjó né dýpt hendi í kalt
vatn, taki þennan pól í hæðina, skýli
sér á bakvið þá sem segjast vera vís-
indamenn."
Þú og þittfélag hafið gert mikið til
að ná athygli, hver er árangurinn, til
dœmis varðandi Hafrannsóknastofn-
un?
“Það er alltaf eins, sama hvað við
gagnrýnum að við fáum engin við-
brögð. Þeir líta niður á okkur og telja
okkur ekki hafa neitt vit á þessu. En
það er ekki rétt. Við vitum að það er
meiri fiskur nú en á síðustu árum. Við
viljum fara varlega og ekki taka
áhættu. Það eru okkar hagsmunir, við
vitum aftur á móti að nú má fiska
meira af þorski. Við spyrjum líka hver
árangurinn er af þeirri fiskveiðistjóm-
un sem hér hefur verið og menn gorta
af á fundum erlendis? Það var bætt við
30 þúsund tonnum eftir 14 ára kvóta-
kerfi á sama tíma og það er búið að
stúta gráluðustofninum og karfastofn-
inum og sjaldnast næst að fiska allan
ýsukvótann og sama má segja um ufs-
ann og fleiri tegundir.
Það þarf að stokka upp vinnubrögð
Hafrannsóknarstofnunar. Til dæmis
mættu þeir fara með fiskiskipunum og
auka við þekkingu sína, auka merking-
ar sem ekkert var gert af í tuttugu ár og
ekki síst að hlusta á þá sem starfa við
þetta. Þeir vita manna best hvemig
ástandið er.
Við höfum horft upp á það að ekki
hefur verið hlustað á okkur og það
sættum við okkur ekki lengur við.
Markmiðið er að gera þær ráðstafanir
að ekki verði hægt lengur að ganga
framhjá okkur. Ef ekki verður rætt við
okkur munum við grípa til aðgerða
sem tekið verður eftir. Héðan í frá gef-
um við ráðamönnum tvær til þrjár vik-
ur til að taka tillit til okkar, að öðmm
kosti verður eftir okkur tekið."
Það er búið aö herða veiðieftiriitið
þaö mikiö að nú þorir enginn að
landa þorski sem öðrum tegundum
eða framhjá vigt.
imililllMI - GVA
og Kristinn Pétursson frá Bakkafirði,
en Hafró svarar aldrei gagnrýni og
kemst upp með það. Það er valtað yfir
alla sem gagnrýna."
50 þúsund tonnum af
þorski hent í sjóinn?
Ef þið hafið rétt fyrir ykkur og að
veiðistofninn þolir mun meiri veiðar en
heimilaðar eru, þá er verið að tala um
gríðarlegt tap fyrir þjóðarbúið, ekki
rétt?
“50 þúsund tonn myndu eflaust skila
átta til níu milljörðum þegar allt er
talið. Annað mál, það er búið að herða
veiðieftirlitið það mikið að nú þorir
enginn að landa þorski sem öðrum teg-
þá var bull og vitleysa. Þrátt fyrir þetta
og annað leggja ráðamenn allt sitt
traust á þennan mann og hans vinnu-
brögð.“
Fiskifræðingar líta niður
á okkur
Hvað hafið þið gert til að viðra ykk-
ar skoðanir við fiskifrœðingana hjá
Hafrannsóknastofnun ?
“Við höfum haldið fundi með þeim
og rætt þessi mál við þá, bæði afturá-
bak og áfram. Það er ekki nóg með að
þeir tali niður til okkar, þeir líta niður á
okkur og okkar sjónarmið. Það gera
þeir þrátt fyrir að við höfum nýlega
sent frá okkur yfirlýsingu þar sem við
vörum við ofveiði á humri, karfa og
grálúðu. En þeir leggja til of mikla
veiði í þá stofna, sem er ein vitleysan
enn frá þeim. Við erum ekki veiði-
rgráðugir villimenn sem viljum klára
allan fisk.“
Það er samt þannig að ykkur er ekki
trúað allsstaðar, þar sem hagsmunir
ykkar eru þeir að fiska sem mest.
“Þegar við viljum auka aflann þá er
sagt að við viljum veiða síðasta
þorskinn en þegar við viljum fara var-
lega í eitthvað þá er sagt að við höfum
ekki vit á því sem við erum að segja.
Það eru ekki bara við sem gagnrýnum
Hafró, það gera líka fiskifræðingar
sem ekki starfa þar. Það hefur verið
bent á að náttúran hafi meiri áhrif á
stofninn en veiðamar. Menn hafa
byggt gagnrýni á tölum frá Hafró, eins
twiniin - pök
allt að fjórðungi, eða hátt í 50 þúsund
tonn á þessu fiskveiðiári, sem er ekki
fjarri því sem við viljum auka kvótann
um.“
Stórútgerðirnar ráða
öllu innan LÍU
Þið segist cetla að tiyggja að á ykk-
ur verði hlustað. Hvað getið þið gert til
þess?
“Við sendum þremur ráðherrum
áskorun um að bæta við kvótann og
auðvitað vonum við að þeir skoði þetta
erindi okkar. Það voru sjávarútvegs-
ráðherra, forsætisráðherra og utanríkis-
ráðherra sem fengu áskorunina, það er
þeir sem stjóma ferðinni.
Þar sem búið er að gefa það út að
óhætt sé að fiska 25 prósent af veiði-
stofhinum þá er mikill munur á hvenær
fiskveiðiárið hefst, ef það hæfist um
áramót en ekki 1. september mætti nú
þegar auka kvótann um 20 til 30 þús-
und tonn. Við vitum að við eigum
stuðning margra útgerðarmanna um að
það verði bætt við, en þá lendum við á
vegg, vegna þess að kvótaeigendumir í
LIU, sem velja þá leið að vilja ekki
meiri kvóta þar sem þeir græða mest
og best á því að hafa þetta svona. Þeg-
ar þeir geta leigt kvótann á 80 krónur er
betri afkoma að gera ekki út og leigja
kvótann frá sér. I LIU er atkvæðavæg-
ið með þeim hætti að fyrir skipið er eitt
atkvæði og eitt atkvæði fyrir hver 25
tonn. Stórútgerðimar ráða því öllu sem
þeir vilja innan LIU. Minni útgerðimar
hafa engann hljómgmnn innan LÍÚ.“
Telja sig vita alit og
geta allt
Þú ert búinn að gagnrýna Þorstein
Pálsson harðlega, efast þú um að liann
haft þekkingu til að ráða þessum mál-
undum eða framhjá vigt. Það versta við
þetta er það að þá hefur brottkast á fiski
aukist verulega. Það er hvítur glæpur
að landa fiski framhjá en það er svart-
ur glæpur að henda fiski í sjóinn."
Með þessu ertu að segja að í raun sé
verið að fiska mun meira en þau 186
þúsund tonn sem kvótinn segir til um.
Já, það hefur verið fiskað meira á
síðustu ámm en kvótinn heftur sagt til
um og ekki síst þess vegna á að
endurskoða það sem Hafró segir. Á
síðustu áram hefur sífellt meira verið
hent af þorski eða honum smyglað á
land, þannig að landaður afli er ekki sá
sami og raunvemlegar aflatölur. Það er
erfitt að geta sér til um hversu mikið
þetta er, en ágiskanir emm að þetta sé