Vísir - 03.03.1976, Side 8

8
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Daviö Guömundsson
Ritstjóriogábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guömundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
• Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Sföumúla 14. simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands.
t iausasögu 40 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Athyglisvert samstarf
ungra manna
Visir greindi frá þvi i gær, að samtök ungra
manna i þremur stjórnmálaflokkum hefðu sett á fót
samstarfsnefnd til þess að athuga og ræða hugsan-
legar breytingar á kjördæmaskipaninni. Hér er ó-
neitanlega um mjög athyglisvert samstarf að ræða,
þótt á þessu stigi sé ekki unnt að sjá fyrir, hver ár-
angur þess verður.
Það er allrar athygli vert, þegar stjórnmálaflokk-
ar eða samtök innan þeirra efna til samvinnu af
þessu tagi. Sannast sagna er alltof sjaldgæft að
stjórnmálamenn ungir sem gamlir standi þannig að
málum. Full ástæða er þvi til að gefa gaum þessari
jákvæðu tilraun ungra manna i Alþýðuflokknum,
Framsóknarflokknum og Sjálfstæðisflokknum.
Að sjálfsögðu er óvist að þessi stjórnmálasamtök
geti komið sér saman um ákveðnar hugmyndir i
þessum efnum. En viðræður þessara aðila og sam-
eiginlegar athuganir á þeim vandamálum, sem við
er að etja i þessum efnum, hljóta að koma hreyfingu
á þetta mikilvæga mál.
Visir hefur i vetur margsinnis vakið athygli á þvi
misrétti, sem viðgengst innan núverandi kosninga-
og kjördæmafyrirkomulags. Það stenst ekki, að
kjósendur á Vestf jörðum hafi fjórfalt meiri áhrif en
kjósendur i Reykjavik og á Reykjanesi. Þessi mikli
munur er i hrópandi ósamræmi við grundvallar-
hugmyndir lýðræðisskipulagsins.
Þrir þingmenn Reykjavikur og Reykjaness hafa
flutt tillögu til þingsályktunar, þar sem gert er ráð
fyrir að Alþingi taki af skarið varðandi spurninguna
um jöfnun kosningaréttar. Alþingi hefur ekki hreyft
við málinu enn sem komið er. En það verður vissu-
lega eftir þvi tekið, hvort reynt verður að koma
þessari tillögu fyrir kattarnef i nefnd.
Hér er um svo þýðingarmikið mál að ræða, að Al-
þingi getur ekki skotið sér undan þvi að taka af-
stöðu. Um þetta efni þurfa þvi að fara fram umræð-
ur fyrir opnum tjöldum á Alþingi.
En það er á fleira að lita i þessum efnum en jöfn-
un kosningaréttar. Við endurskoðun kjördæmaskip-
unar þarf einnig að koma fram breytingum, er
stuðla að persónubundnu kjöri. Einn megingalli nú-
verandi kosningakerfis er sá, að kjósendur hafa á-
kaflega litla möguleika til að kjósa um einstaklinga.
Valið stendur fyrst og fremst á milli flokkslista.
Úr þessu þarf að bæta. Til þess eru ýmsar leiðír.
Mestu máli skiptir að stjórnmálaflokkarnir freisti
þess að ná samstöðu um breytingar i þessa átt.
Samstarfsnefnd stjórnmálasamtaka ungra manna
úr flokkunum þremur gæti verið visir að viðtækri
samstöðu i þessum efnum.
Núverandi kosningafyrirkomulag var óefað til
mikilla bóta frá þvi sem áður var. En i timans rás
hafa komið i ljós ýmis konar ágallar á þessu kerfi,
sem ekki er unnt að loka augunum fyrir öllu lengur.
Kjördæmaskipanin hefur oft á tiðum verið ásteyt-
ingarsteinn i islenskum stjórnmálum. Margt bendir
hins vegar til þess. að nú megi koma fram umbótum
á þessu sviði án þess að stofnað verði til stórátaka
milli stjórnmálaflokka.
Skýringin á áhugaleysi þingflokkanna er ugglaust
sú, að nú rikir ójöfnuður innbyrðis á milli kjós-
enda, eftir þvi hvar þeir eru búsettir, en ekki á milli
þingflokka eins og áður fyrr. Enþrátt fyrir það er ó-
hjákvæmilegt að koma fram umbótum á þessu
sviði.
,—yiY^TíMíiV
m
Miðvikudagur 3. marz 1976 VISIR
Hvað hafa jarðvísinda-
menn náð langt í að geta
sagt fyrir um jarð-
skjálfta? Þessi spurning
hefur verið í sviðsljósinu
eftir jarðskjálftann mikla í
Guatemala 4. febrúar, sem
olli dauða 20 þúsund
manns, og gerði eina mill-
jón heimilislausa.
í Bandaríkjunum hafa
jarðvisindamenn fengist í
mörg ár við tilraunir til að
segja fyrir um jarð-
skjálfta. Þeim hefur tekist
að segja nákvæmlega fyrir
um nokkra. En margar
aðrar spár hafa verið út í
hött. Von vísindamanna er
þó sú, að með tíð og tíma
verði hægt að gera áreið-
anlegar skjálftaspár.
Framfarir i
jarðvísindum
t raun er þaö stórvirki að hægt
hafi verið að segja fyrir um jarð-
skjálfta. Miklar framfarir hafa
orðið i jarðvisindum siðasta ára-
tug. Aldagamlar kenningar um
jarðskorpuna hafa orðið að vikja.
Stórkostlegar framfarir við gerð
mælitækja og annarra hjálpar-
tækja hafa opnað nýjar leiðir til
rannsókna á eðli jarðskjálfta.
Geimferðir höfðu mikil áhrif á
jarðfræðikenningar. Utan úr
geimnum sáust miklar og sam-
felldar sprungur á yfirborði jarð-
Jarðskjálftar
sagðir fyrír
ar, sem ýmist styrktu kenningar,
eða felldu þær. Djúpsjávarboran-
ir hafa styrkt kenningar um að
jarðskorpan sé samsett úr risa-
stórum hellum, sem reka ýmist
að eða frá hver annarri og valda
jarðskjálftum.
Áríöandi aö geta spáð fyrir
um jaröskjálfta
En þótt hægt verði að segja
fyrir um jarðskjálfta, hvaða gagn
er þá að þvi? Hús munu hvort
sem er hrynja, og önnur mann-
virki skemmast.
Mannslif eru efst i huga þeirra,
sem standa að þróun skjálfta-
spáa. Þeir benda á, að sifellt sé
þéttar byggt. Stór skjálfti i þétt-
býli getur ekki aðeins valdið
skemmdum á mannvirkjum,
heldur einnig dauða tugþúsunda,
ef ekki milljóna manna.
Mörg þéttbýl svæði eru á þekkt-
um jarðskjálftasvæðum. Ef hægt
er að sjá fyrir jarðskjálfta, má
reyna að bjarga ibúum þar, og
kðma þeim fyrir á öruggari staði:
Hvenær verður hægt að
segja fyrir um jarð-
skjálfta?
Þeir, sem gjörst til þekkja á-
ætla, að ef nægilegar fjárveiting-
ar fáist til að þróa gerð jarð-
skjálftaspáa, muni taka um 10 ár
að gera þær nokkurn veginn á-
reiðanlegar. En mörgum finnst
að nú sé ekki nægilegu fé veitt til
þessara rannsókna.
í Bandarikjunum sér jarðvis-
indastofnunin að mestu um þess-
ar rannsóknir. Af 11 milljónum
dollara, sem fara til rannsókna til
að minnka hættu af jarðskjálft-
um, fara 3 milljónir til beinnar
vinnu við gerð skjálftaspáa.
Onnur visindastofnun fær svo 8
milljónir dollara árlega til rann-
sókna á hvernig best sé að byggja
mannvirki með tilliti til jarð-
skjálfta.
Hvað þarf til skjálfta-
spáa?
Jarðvisindamenn telja að upp-
fylla þurfi fjögur meginskilyrði til
að hægt sé með nokkurri vissu að
segja fyrir um jarðskjálfta.
1. Nákvæm skýrsla um jarð-
skjálftasögu svæðisins.
2. Fjölbreytt úrval jaröskjálfta-
mæla og annarra mælitækja til að
nema hin mismunandi merki þess
að jarðskjálfta megi vænta.
3. Hraðvirkt kerfi til að safna
saman upplýsingum.
4. Stóran rafmagnsheila til að
geyma, flokka og vinna úr upp-
lýsingum.
Nema allar hreyfingar
Sérstakir hallamælar nema
yfirborðshreyfingar, t.d. sig.
Unniö við liknarstörf meðai bágstaddra eftir jarðskjáifta.