Vísir - 13.03.1977, Blaðsíða 11

11
vism
Sunnudagur 13. mars 1977
„Mjög vafa-
samt, að
verkalýður-
inn eigi
nokkurn full-
trúa ó
Alþingi"
— rœtt við Aðalheiði Bjarnfreðsdóttur, formann
Starfsstúlknafélagsins Sóknar um lif hennar
og starf, verkalýðshreyfinguna,
stjórnmólaflokkana og kjarabaróttuna
I
1

„Ég er sjálf alin upp i mikilli
fátækt og hef lengst af ævinni
haft þaö þannig, aö ég hef haft
til hnifs og skeiöar og stundum
illa þaö. Og þaö fólk, sem svipaö
er ástatt um, er mér næst. Þaö
skilur mig — og ég skil þaö”.
Þetta segir Aöalheiöur Bjarn-
freösddttir, formaöur starfs-
stúlknafélagsins Sóknar.sem aö
undanförnu hefur veriö skelegg-
asti baráttumaöur láglauna-
fólks. Hún hefur vakiö mikla at-
hygli fyrir einurö og hikleysi,
jafnt I baráttunni fyrir kjörum
láglaunafólks sem auknu jafn-
rétti kvenna og karla.
Hún varö fyrst landsfræg á
kvennafridaginn, 24. október
1975, þegar hún flutti ræöu á gif-
urlega fjölmennum útifundi á
Lækjartorgi og hvatti þar Is-
lenskar konur til dáöa.
En hver er hún, hvernig hefur
lif hennar veriö, og hverjar eru
skoöanir hennar á þjóömálum
og verkalýösbaráttu? Til þess
aö kynnast þvi örlitlu nánar
heimsóttum viö hana, og aö
venju var hún ófeimin aö segja
skoöanir sinar á mönnum og
málefnum.
Aöalheiöur fæddist á
Efri-Steinmýri f Meöallandi I
Vestur-Skaftafellssýslu 8. ágúst
1921. Foreldrar hennar voru
Bjarnfreöur Ingimundarson og
Ingibjörg Sigurbergsdóttir.
„Foreldrar mínir voru báöir
ættaðir úr Meöallandi og bæöi
skaftfellingar aftur fyrir eld,
eins og viö segjum fyrir aust-
an” sagöi Aöalheiöur. „Aö vfsu
er fööurætt fööur mins frá Vest-
mannaeyjum, en afi hans var
danskur kapteinn, sem sendur
var til aö kenna mönnum hér
hernað og byggöi m.a. skansinn
I Vestmannaeyjum. Hér var
hann I eins konar útlegö, senni-
lega vegna þess, aö hann var
fullkvenhollur”.
„Sjöunda i hópi
tuttugu systkina”
„Ég var sjöunda I hópi tutt-
ugu systkina. Fátækt var ákaf-
lega almenn á þessum árum. Sá
taldist ríkur, sem haföi nóg
aö borða. Auövitaö vorum viö
fátækust, enda flest I heimili.”
A þessum árum var algengt
aö stúlkur færu I vetrarvist til
Reykjavlkur, en piltar á vertlö,
ýmist til Eyja eöa suður meö
sjó.
„Ég fór I vist til höfuöstaöar-
ins 16 ára gömul og var siöan I
nokkur ár I vistum þar á vet-
urna, en yfirleitt I kaupavinnu á
sumrin.
Þetta voru atvinnuleysisár og
oft fengu piltarnir enga vinnu.
Stúlkunum gekk betur. Þær
fengu yfirleitt vist, enda var
kaupið svo lágt, aö jafnvel þeir,
sem voru á bænum hér I
Reykjavík, gátu haft vinnu-
konu.
Fyrsta áriö, sem ég fór I vist,
þ.e. 1937, haföi ég 25 krónur I
laun á mánuöi. Þetta hækkaöi
siöan svolltiö og komst kannski
upp I 40-50 krónur á mánuö’.
Þannig gekk þetta þar til allt
breyttist viö tilkomu hersins, en
þá hækkaöi allt kaup.
Einhvern veginn átti ég erfitt
með aö sætta mig viö erlendan
her á Islandi. Ég þoldi ekki
Reykjavlk eftir að hermennirn-
ir komu hingaö og fór sem
vinnukona upp I sveit og var þar
mestan hluta strlösáranna”.
„Ég gekk i Félag
ungra kommúnista”
„Ég hef alltaf verið mjög póli-
tlsk og reyndar alin upp viö þaö.
Foreldrar mlnir voru miklar
jónasarmanneskjur og þjóö-
málaáhugi mikill á heimilinu.
Okkur börnunum var heldur
aldrei haldiö utan viö umræöur
um þjóömálin. Ég á mjög
skemmtilegar endurminningar
frá bernskuárunum. Allt sem
við lásum var sérstaklega rætt á
heimilinu, og þaö tóku allir þátt
I umræöunum. Þetta uröu mjög
fjörugar umræöur I baöstofunni,
og stundum gat hlaupiö nokkur
hiti I þær, en þá áttaöi einhver
sig oftast nær og sagöi eitthvaö,
sem var svo fyndiö aö allir fóru
aö hlæja og allir skildu sáttir.
Þegar ég kom til Reykjavlkur
tók ég nokkurn þátt I félags-
starfi þar. Ég fór t.d. á pólitiska
fundi, I kröfugöngur 1. mal og
keypti Þjóöviljann, sem þá var
baneitraöblað. Þaö geröum viö,
sem vorum róttæk, af þessum
litlu tekjum okkar og máttum
þó ekkert missa. Þá var þetta
hugsjón.
Ég var fyrst sem unglingur I
Félagi ungra kommúnista, en
slöar gekk ég I Sósíalistaflokk-
inn I Vestmannaeyjum”.
Formaður í verka-
lýðsfélagi 24 ára
Aöalheiöur fór fyrst til Vest-
mannaeyja áriö 1944 og vann
þar I fiski. Þar hóf hún fyrir al-
vöru afskipti af verkalýösmál-
um.
„Ég varö formaöur I verka-
kvennafélaginu I Vestmanna-
eyjum mjög ung, ég held þaö
hafi veriö 1945. Jafnframt starf-
aöi ég þar I Sósialistafiokknum
og lenti m.a. inn I bæjarstjórn.
Mér fannst verkalýösbaráttan
I Eyjum frekar róleg á meöan
ég var þar, en áöur höföu veriö
þar mjög harövltug átök. Ég
var hins vegar ókunn og átti
ekki I persónulegum útistööum
viö neinn, svo aö mér reyndist
frekar auövelt aö eiga viö
þetta”.
„Engin pólitisk
afskipti i 20 ár”
Aöalheiöur er tvlgift og hefur
eignast fimm börn, sem öll eru
uppkomin. 1 Vestmannaeyjum
giftist Aðalheiöur I fyrra sinn,
en eftir nokkurra ára dvöl þar
veiktust þau bæöi hjónin af
berklum.
„Þetta varö til þess, aö heim-
ilinu var skipt upp og viö fórum
bæöi á Vlfilsstaöi. t þaö sinn var
ég þar I fjórtán mánuöi. A árun-
um 1952-1954 fór ég tvisvar sinn-
um aftur inn á Vífilsstaöi, 1 f jóra
mánuöi og nlu mánuöi.
Veikindin breyttu auövitaö
mikiö högum okkar, og ég má
segja, aöfrá þvlég veiktist fyrst
af berklunum og I ein tuttugu ár
hafðiégenginafskiptiaf pólitlk,
þótt ég fylgdist auövitaö meö
eins og hver annar.
Leiö mín og fyrri eiginmanns-
ins skildu eftir 17 ár, og þá var
ég fyrst ein meö börnin hér I
Reykjavlk og starfaöi sem bréf-
beri. En slöan fór ég sem ráös-
kona 1 sveit aö Köldukinn I Holt-
um, og giftist sföar bóndanum
þar Guösteini Þorsteinssyni,
sem nú starfar hjá Sambandinu
á Kirkjusandi.
Mér féll aö mörgu leyti vel viö
búskap og heföi ég mátt ráöa
mlnu lífsstarfi sjálf, heföi ég
oröiö garöyrkjumanneskja.
Hins vegar er búskapur mjög
erfiður og varla nema fyrir fólk
á góöum aldri.
Ég var I Köldukinn I ellefu ár.
Viö fórum frekar illa út úr
kalárunum.og aö lokum ákváö-
um viö aðflytja til Reykjavlkur.
Þá voru börnin oröin uppkomin
og viö þreytt. Þaö var áriö 1974
sem viö fluttum hingaö. En ég
get ekki neitaö þvl, aö ég sakna
oft sveitarinnar.”
„Dálitið óþægilegt
að vera i sviðsljósi”
Þegar Aöalheiöur kom aftur
til borgarinnar hóf hún störf á
sviöi Sóknar og fór aö vinna aö
jafnréttismálunum.
„Ég hef alltaf verið mjög fé-
lagslega sinnuö og því alltaf
tekiö einhvern þátt I félags-
starfi. Og einhvern veginn fór
þaö svo, aö ég fór aö starfa aö
undirbúningi varðandi kvenna-
frldaginn, þótt ég lenti nú mun
meira I þvi starfi heldur en mig
óraöi fyrir I upphafi”.
A kvennafrldaginn hélt Aöal-
heiöur ræöu og varö á samri
stundu landsfræg.