Tíminn - 05.09.1968, Blaðsíða 6

TIMINN
FIMMTUDAGUR 6. september 1968.
Skálin og diskurinn fremst á myndinni eru gerð úr viði, sem látinn hefur
verið liggja i mykju.

-
Keramikgripur eftir danska listamanninn Axel Salto.
LITIÐ INN I
NORRÆNA HOSIÐ
Þar stendur nú yfir listsýning
Úti í Vatnsmýrinni er nýlega
risið sérstætt mannvirki — sér-
stætt að byggingu, sérstætt að
markmiði. Það er ekki ýkja stórt
og viðamikið, og ekki er ráð fyr-
ir því gert, að innan veggja þess
verði leystir hinir ýmsu liðir lífs-
gátunnar. Þau störf, sem þar
verða unnin, verða ekki í þágu
tækni, vísinda, bættra lífskjara,
og þau munu ekki marka, nema
að mjög litlu leyti framþróun í
þeim efnum, sem flestum finnast
þyngst á metunum. Markmið þess-
arar stofnunar, Norræna hússins
í Reykjavík, er hins vegar það,
að efla og treysta samvinnu og
skilning norrænna þjóða í menn-
ingarlegu tilliti. Hlúa að gömlum
menningarlegum sérkennum þjóð
anna, og veita vaxtarskilyrði ný-
græðingum, sem á komandi tím-
um munu vonandi spretta upp úr
hinum gamla, norræna jarðvegi.
í sýningarskrá norrænnar list-
munasýningar, sem um þessar
mundir stendur yfir í Norræna
húsinu, segir m.a.:
„Sameiginleg öllum smáþjóðum
ans er hin gífurlega utanaðkom-
andi menningaráþján, hin ein-
kennasnauða jöfnunartilhneiging,
sem eyðir sérkennum þjóða með
vaxandi þunga. Sá gífurlegi þrýst-
ingur mun aukast í náinni fram-
tíð. Vorar eigin lífsvenjur munu
taka hröðum stakkaskiptum í sam
ræmi við þessa múgjöfnun um
gjörvallan heiminn.
Hugsanlegt er að gleðjast yfir
þessu, ellegar þá að harma það,
en vér getum alls ekki látið sem
vér sjáum það ekki, að .minnsta
kosti meðan við höfum eigi sætt
oss við að farga sérkennum þjóða
vorra.
Menningarlíf Norðurlanda er sí
felldum breytingum háð. Nor-
Kjólar úr ofnum efnum, annar íslenzkur, hinn norskur-.Þeir hafa valtiö mikla athygli erlendra sýningargesta.
rænir menn hafa frá upphafi sögu
sinnar tekið við utanaðkomandi
áhrifum — stundum með varúð,
stundum gagnrýnislaust. Þegar á
heildina er litið, má telja, að á-
hrifunum hafi verið beint í rétt-
an farveg, og að þau hafi gert
líf vort auðugra. Nú eru hins veg
ar teikn á lofti, sem slíku er sam-
fara, ef ekki verður að gert.“
Markmiðið með stofnun nor-
ræna hússins var fyrst og fremst
það, að leitast við að sporna
gegn þessari þróun, og efla sam-
stöðu og einhug hinna norrænu
þjóða, skerpa skilning þeirra á
menningarverðmætum hverrar
um sig í því skyni að skapa þeim
varanlegri sess í hugum okkar.
sem Norðurlönd byggjum. Þetta
verður gert á ýmsa lund. M.a.
mun verða komið upp góðu bóka
safni í hinum skemmtilegu húsa-
kynnum, og þangað getur fólk
sótt þann fróðleik um Norður-
lönd, er það helzt girnist. Nor-
ræna húsið mun efna til nám-
skeiða og móta, bæði samnor-
rænna og tveggja þjóða í senn,
hljómleika, fyrirlestra og umræðu
funda, bókmenntakynninga, bóka
sýninga og einnig list- og list-
iðnaðarsýninga.
í sambandi við vígslu Norræna
hússins fyrir hálfum mánuði var
opnuð skemmtileg samnorræn list
iðnaðarsýning, og mun hún standa
til mánafjamóta að minnsta kosti.
Þetta fyrsta verkefni Norræna
hússins lofar góðu um starfsemi
þess, því að sýningin er einstak-
lega fjölbreytt og vel skipulögð.
Hún gefur mjög góða mynd af
því, sem verið er að gera á sviði
listiðnaðar'á Norðurlöndum, sumt
af því er byggt á gömlum merg,
en annað í nútímalegri stíl.
Sýningunni er að mestu komið
fyrir í tveimur sölum, hljómleika
salnum og væntanlegu bókasafni,
en einnig er nokkrum veggmynd-
um, teppum o.fl. komið fyrir í
anddyri hússins. Norskur skreyt-
ingamaður, Roar Höyland, setti
sýninguna upp og valdi jafnframt
sýningargripi frá íslahdi, en fé-
lög listiðnaðarmanna völdu fyrir
hin Norðurlöndin. Hver gripur er
númeraður og jafnframt merktur
þjóðfána þess listamanns, sem
gerði hann. Samtals eru hlutirn-
ir 527, en misjafnir að fyrirferð
og listagildi.
í hljómleikasalnum eru sýndir
skartgripir, einkum silfurmunir,
sem helzt eru í tízku um þessar
rpundir. Þeir eru eftir færustu
skartgripasmiði Norðurlanda, af
fslands hálfu má nefna Leif
Kaldal og Guðbrand Jezorski,
dönsku gripirnir eru flestir gerð-
ir á hinum nafntoguðu vinnustof-
um Hans Hansen og Georg Jen-
sen. Þá getur að líta þarna gler-
og kristalsmuni. flesta frá Sví-
þjóð og Finnlandi. Keramik er
vinsæl listiðnaðargrein á Norður-j
lönlum og fulltrúar allra þjóð-
anna sýna ýmsa fagra og sérkennij
lega leirmuni í bókasalnum. Allt:
eru þetta hlutir, sem notagildi'
hafa, skálar, könnur, krúsir, boll-'
ar, öskubakkar, alla vega litir
með alla vega skreytingum. Þjóð-
legum stefnum í þessari grein er
bersýnilega ekki til að dreifa, og'
ekki er nokkur leið að gera greim
armun á t.a.m. sænskri eða
danskri leirkerasmíði. Finnar og
Norðmenn sýna mikið af gler og
kristalsvörum, fagurlega unnum,
íslenzk stúlka, Jónína Guðnadótt-
ir sýnir þrjá glervasa, sem standa
þeim lítt eða ekkert að baki.
Hlutur Færeyinga í þessari sýn
ingu er langminnstur að vöxtum.
Þeir sýna eingöngu hluti úr smíða
járni, látúni, beini og tré, en
þetta eru ljjmandi fallegir gripir
og þjóðlegir.
Nokkuð er þarna um vefnaðar-
vöru og hannyrðir, o.fl. í þeim
dúr. Úlpur Og jakkar úr sauða-
skinni vekja sérstaka sthygli okk-
ar. Þeir eru handunnir að öllu
leyti og áferðin minnir helzt á
rúskinn, en loðnan snýr inn. Fal-
leg mynstur eru þrykkt á ytra
byrðið, og betta eru hinir mestu
kjörgripir. íslendingar sýna lopa-
varning og ofna kjóla, og leið-
sögukona okkar á sýningunni seg-
ir okkur, að kjólarnir séu þeir
sýningargripir, sem helzt hafi vak
ið athygli erlendra gesta á sýn-
ingunni. Þarna eru og ofin teppi,
púðar, ryjateppi og sitthvað fleira
sem flokkast undir hannyrðir.
Okkur er tjáð, að aðsókn að
sýningunni hafi verið prýðileg, og
sennilega hafi komið á 2. þúsund
manns að skoða hana síðastliðinn
sunnudag. Ætlunin er að hafa
hana opna til mánaðamóta að
minnsta kosti, en verði aðsókn
góð verði hún ef til vill fram-
lengd. Er henni lýkur verður sett
upp bókasýning í þessum salar-.
kynnum, en sjálft bókasafn húss-
ins verður sjálfsagt ekki tilbúið
fyrr en að nokkrum mánuðum
liðnum. Þá fyrst kemst starfsemi
Norræna hússins í eðlilegt horf.
Sameiginleg listkynning sem
þessi hefur margvíslegt gildi bæði
fyrir listamenn og almenning,
ekki sízt fyrir okkur íslendinga,
sem aðstöðu okkar vegna eigum
erfitt með að fylgjast með því,
sem er að gerast á þessu sviði
meðal frændþjóða okkar.