Tíminn - 24.09.1968, Side 15

ÞRIÐJUDAGUR 24. sept. 1968.
TIMINN
15
SJÚKRABÍLL
i Framhald af bls. 16.
Karl sagði í dag, að þetta
hefði verið fyrsti gangnadagur
inn og sér virtist heiman að
sér að sjá, að gangnamennirnir
myndu fá gott veður. Á föstu
daginn á svo að rétta fénu í
Landréttum. Karl sagðist vera
dálítið plástraður og vafinn, en
annars væri líðan sæmileg.
HIÐ NÝJA LANDNÁM
Framhald af bis. 7.
Hvað heldur þú að margar lax-
eldisstöðvar þyrftu að vera á ís-
landi, til að nægja seiðafram-
leiðslu í árnar og vötnin?
Mitt álit er það, að þær ættu
að vera fáar en stórar. Það þyrfti
að stefna að því að slíkar stöðv-
ar væru alltaf aflögufærar um
seiði í árnar og vötnin, bæði af
laxi, bleikju, sjóbirtingi og urriða
og það í mjög ríkum mæli, en auk
þess er svo möguleikinn á því að
selja slíkar afurðir úr landi, ásamt
hrognum. Ef til þess kæmi, sem
voniidi verður, að í landinu risu
upp íjöldi eldisstöðva fyrif úrvals
bleikju — skulum við segja —
yrðu afkastamöguleikar klakstöðv
anna að vera geysilegir. Þeir,
sem kaupa vilja seiðin til eldis,
verða að fá þau við vægu verði
og eftir því sem höfuðklakstöðv-
arnar væru stærri og afkastameiri,
ætti verð seiðanna til eldis að
geta orðið vel viðráðanlegt.
Hvert er álit þitt á íslenzku
silungsveiðivötnunum?
f stuttu máli sagt: Ég hefi ótak-
markað álit á þeim. í þeim er ef
til vill mesti og öruggasti vara-
gjaldeyrissjóður íslands. Það á að
stefna að þvi að fylla vötn af úr-
vals silungi. Við vötnin á að
byggja þægileg veiðihús, fjölmörg
veiðihús, og það eru vötnin og
árnar, sem tögað geta hundruð
og jafnvel þúsundir ferðamanna
til landsins. Við megum ekki vera
svo skammsýnir, íslendingar, að
vilja einir sitja að slíkum „lúx-
us“ — það gera engar þjóðir,
nema þá við og það í fávizku okk-
ar. Þjóðin hefur aHs ekki ráð á
slíku háttalagi. Og slíkt mundi
hafa það í för með sér, að hinn
afburða gómsæti íslenzki silungur
úr fjallavötnunum yrði eftirsótt
vara erlendis, alinn upp í eldis-
stöðvum bænda. Mál þetta er
miklu margþættara, en ég drep
aðeins á þetta til þess að vekja
athygli á vanmati okkar á verð-
mætum, sem við bæjardyrnar
bíða. Og ég spyr: Hefur nokkur
íslenzk ríkisstjórn ráð á því, að
láta fram hjá sér fara slíka gjald
eyrissköpun? Nei, ég held ekki.
En hvað segir þú þá um neta-
veiðina í ánum og vötnunum?
Ég er á móti henni. Tel hana
skaðlega og netaveiðin gefur eng-
in verðmæti í aðra hönd, miðað
við sportveiði og ferðamanna-
straum til landsins, sem okkur er
lífsnauðsynlegur. Og meðan rækt
un þessara nytjafiska er ekki
lengra á veg komin en raun ber
vitni hér hjá okkur, getur hún
beinlínis leitt til óbætanlegs tjóns.
Þá er það ein spurning enn
varðandi Svía. Leggja þeir mikla
herzlu á laxamerkingar og hvað
hafa þær leitt i ljós?
Svíar leggja geysiáherzlu á laxa
merkingar og telja þær undir-
Hemlaviðgerðir
Rennum bremsuskálar. —
slípum bremsudælur.
Llmum á bremsuborða og
aðrar almennaT viðserðiT
HEMLASTILLING H.F.
Súðarvogi 14 Simi 30135
stöðu í því að afla upplýsinga og
vitneskju um ferður laxanna um
úthöfin. Ég hygg, að Kanada-
menn séu þeir einu, sem merkt
hafa meira magn af sjógönguseið
um en Svíar. Þessar merkingar
hafa margt leitt í ljós. Til dæmis,
hafa þær sannað, að lax, sem
merktur er í ánum í Svíþjóð,
sem renna út í Eystrasalt, fer
út í Atlantshafið og veiðist við
Grænland. Sama er að segja um
lax, sem merktur er í Kanada,
írlandi, Skotlandi og Englandi —
og íslandi. í grein, sem birtist
í Morgunblaðinu 30. júní 1965,
hélt faðir minn því fram, að ís-
lenzki laxinn gengi til Grænlands,
á sama hátt og laxinn frá fyrr-
greindum löndum. Margir drógu
þetta í efa, þótt undarlegt sé,
jafnvel þeir, er telja sig fróðasta
ó þessi sviði hér heima. En hvað
er nú komið á daginn? Lax, sem
var merktur í laxeldisstöð ríkis-
ins í Kollafirði, hefur veiðzt við
Grænland. Við höfum bara — því
miður — merkt svo fáa laxa á
undanförnum árum, líkt og Norð-
menn, að ekki var hægt að búast
við því, að merktir laxar kæmu
strax fram frá okkur í því gífur-
lega magni, sem Danir drepa ár-
lega í net við Grænland. Þessar
laxveiðar við Grænland eru ægi-
legt alvörumál og áfall fyrir fiski
rækt og þær hafa skapað miklar
áhyggjur hjá Svíum, sem og hjá
öðrum þjóðum, er lagt hafa í
geysilegan kostnað við laxfiska-
ræktina. Mál þetta verður að
minni hyggju að leysa sem fyrst
og sem bezt á alþjóðlegum grund
velli.
Hvað mundir þú vilja segja, að
væri brýnasta verkefnið í laxeld-
ismálum okkar íslendinga?
Ef ég ætti að taka það saman
í stutt atriði, kemur mér fyrst í
hug þetta:
Að auka fræðsluna í þesum
efnum, hvetja vel menntaða unga
menn til framhaldsnáms í þessum
efnum, því að ég álít, að verkefn-
in séu svo stár og aðkallandi.
Að vekja forystumenn þjóðar-
innar til meðvitundar um þau
geysilegu verðmæti, sem felast í
aukinni fiskirækt í ám og vötnum,
með klaki, kynbótum, rannsókn-
um og eldi, og með því að skapá
skilyrði fyrir erlenda ferðamenn
í faðmi íslenzkra fjalla og við
kyrrð íslenzkra vatna að sækja
sér hvíld og hressingu við silungs
veiðar og jafnvel við laxveiðar í
íslenzkum ám með okkur íslend-
ingum. Að vinna ötullega að sköp
un nýs atvinnuvegar, sem er fisk-
eldi, er fært getur þjóðinni hundr
uð milljóna króna tekna í er-
lendum gjaldeyri árlega.
Að reisa fullkomnar rannsókn-
ardeildir við Hafrannsóknarstofn
unina á lífi og eðli vatna- og
göngufiska.
Að stofna sem fyrst deild við
Háskóla íslands í þessum fræðum
og efla fræði þessi við bændaskól-
ana.
Að vekja skilning allra hlutað-
eigenda á þýðingu þeirra verð-
mæta, sem felast í hinu undur-
samlega vatnasvæði íslands, varð-
veita það, efla það og bæta í einu
og öllu.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
Framhald af >ls. 9.
Það er víst ekki með öllu
ótítt. að andstreymi leysi nýja
orku úr Iæðingi. Hvað, sem því
veldur, hefur hið svala lofts-
lag norðurheims reynzt drýgra
til að örva menningu og fram-
farir en Miðjarðarhafssólin
sjálf.
Það sem sagt hefur verið hér
að framan og rifjað upp frá
umliðnu hafísvori. er sérstak-
lega tengt því. sem ég sá og
heyrði í þeim hluta landsins, |
sem ég þekki bezt og þá eink
um þeim erfiðleikum, sem
bændur áttu við að stríða þarí
um slóðir og eiga enn. Víðar
í sveitum landsins hafa menn
víst svipaða sögu að segja. Og
það er fleira en misjafnt tíðar
far og staðbundin áföll, sem
nú reynir á þol bændastéttar-
innar, þó að ætla megi, að þar
sem áföllin hafa komið harðast
niður sé viðnámsþróttur minnst
ur fyrst um sinn.
Af 45 þúsuirlum hcimila,
sem nú eru í landinu, eru
fimm þúsundir á bændabýlum.
Af ýmsu, sem skrifað er og
skrafað opinberlega, má ætla
að sumir líti nú svo á, að til-
þessara fimm þúsund heimila
og fjölskyldnanna, sem lifa
og starfa á þessum hcimilum,
sé meiriháttar þjóðfélagslegt
vandamái að það sé þjóðarbú-
skapnum ofraun að ætla þeim
viðunandi hlut af þjóðartekj-
unum. og að með einhverjum
ráðum þurfj að fækka þeim
svo, að um muni. Vandamálið
virðist vera í því fólgið, að
sveitaheimilin framleiði of
mikið af matvælum. f hallær-
inu undir lok 18. aldar dóu
9000 fslendingar úr skorti og
hungursjúkdómum. Á 20. öld
framlciða afkomendur hallæris
fólksins að sögn. of mikinn
mat, og vegna þess er þeim
nú talið ólíft, svo mörgum,
í svcitum þessa lands. Svo hlá
leg er framvindan. Tímabund-
ið ósamræmi milli framleiðslu
og markaðsmöguleika er raun
ar þekkt fyrirbæri hér á landi
og annars staðar. Þannig var t.d.
eitt sinn um saltfisk. og hugðu
ýmsir hann þá úr sögunni sem
markaðsvöru. Úrlausnarefni
ber að viðurkenna og fara þó
að engu óðslega. Að mörgu
þarf að hyggja.
Ég held að enginn neiti því,
að bændur landsins og fjöl-
skyldur þeirra scu yfirleitt
vinnusamt fólk, og ekki verr
verki farið en aðrir. Ekki hef
ur á þeim staðið að tileinka
sér tækni nútímans við störf
sín. Persónuleg sóun fjármuna
er ekki meiri í sveitum en á
öðrum sviðum þjóðlífsins. Það
sem bændur hafa afgangs af
vinnutíma og fjármunum,
leggja þeir yfirleitt í lófa fram
tíðarinnar sem umbætur á bú
jörðum. Þeir eru framleiðend
ur lífsnauðsynja,. og þeirra þátt
ur í viðhaldi landsbyggðarinn-
ar verður ekki ofmetinn. Ég'
efast um, að þeir, sem nú hafa í
áhyggjur af því að bændur séu
of margir, hafi nokkurn tím
velt því fyrir sér, í sambandi
við atvinnuskiptingu þjóðar-
innar, hvort það sé í raun og
veru svo, að á bændabýlunum
eigi þær fimm þúsund fjölskyld
ur hcima, sem minnstu verð-
mæti skila inn í þjóðarbúið
með starfi sínu, eða hvort verð-
mætasköpunin myndi aukast
við það að skipta bændum
milli annarra stétta og láta þá
fara frá hcimilum sínum og
staðf?stu. Ég held, að þessu
þyrlti að svara, og að ef svarið
lægi fyrir, kynni það að eyða
einhverjum misskilningi í þess
um efnum.
Hér er um mál að ræða,
sem ekki er hægt að gera skil
í fáum orðum. Á cinstaka stað
kann að vera skynsamlegt að
fella býli úr byggð, en sums-
staðar er líka af ýmsum ástæð-
um. æskilegt að stofna nýbýli.
Ég get ekki tallizt á þá skoðun
að sveitaheimilin séu of mörg.
Ég held, að hætta sé á, að þau
verði of fá, ekki af því að hér
á landi vanti. þegar til lengdar
lætur, skilyrði til búskapar,
heldur af allt öðrum ástæðum.
Á hafísári er sérstök ástæða til
að gefa þeirri hættu gaum.
Höggvi nú enginn, er hlífa
skyldi. G.G. I
Cat Ballou
— íslenzkur texti. —
Bráðskemmtileg og spennandi
ný amerísk gamanmynd með
verðlaunahafanum Lee Marvin
ásamt Jane Fonda, Michael
Callan.
Sýnd kL 5, 7 og 9
Slm> 11544
Mennirnir mínir sex
(What A Way To Do)
fslenzkur texti
Viðurkennd ein af allra beztu
gamanmyndum sem gerðar
hafa verið síðustu árin
Shirley McLain
Dean Martin og fi.
Sýnd kl. 5 og 9
Blinda konan
Frábær amerisk úrvals kvik.
mynd um ástir og hatur.
— íslenzkur texti —
Sýnd kl. 9
Síihi 50249.
Barnfóstran
Bette Davis.
Sýnd kl. 9
GAMLA
Frændi apans
(The Monkey*s Uncle)
Sprenghlægileg ný gaman.
mynd frá Disney.
Tommy Kirk
Annette.
— Islenzkur textl —
Sýnd kL 5, 7 og 9
Hin heimsfræga mynd
Sound of Music
Sýnd kl. ■ 5 og 8,30
Daisy Clover
Miög skemmtileg ný amerísk
kvikmynd 1 -litum og Cinema
scope.
íslenzkUT texti.
Nathalie Wood
Christoper Plummer.
Sýnd kl. 5 og 9
í
|j|

ÞJOÐLEIKHUSIÐ
Fyrirheitið
Sýning fimmtudag kl. 20
Aðgöngumiðasalan opin frá
ki 13.15 til 20, simi 1-1200.
teigayíKDRÍ
Hedda Gabler
Sýning miðvikudag kl. 20,30
Maður og kona
3. sýning fimmtudag kl. 20.30
Aðgöngumiðasalan í Iðnó ei
opin frá kl. 14. Sími 13191.
\
i
j
\
1
i
\
i
I
Tónabíó <
Slm 31182 l
Khartoum
íslenzkur texti
Heimsfræg, ný, amerisk ensk
stórmynd i Litum
Charlton Heston
Laurence Olivier >
Sýnd ki. 5 og 9
Bönnuð innan 16 ára.
Persona
Hin fræga mynd Bergmans
verðlaunum viða um hejm og
talin ein bezta mynd sem sýnd
var hér á landi síðasta ár.
íslenzkur texti.
Bönnuð innan 16 ára
Endursýnd kl. 7 og 9
Aðeins fáar sýningar.
Spellvirkjarnir
Hörkuspennandi litmynd
Bönnuð börnum.
Sýnd kl. 5
íslenzkur texti
Skot í myrkri
Heimsfræg og snilldarvel gerð
amerlsk gamanmynd i sérflokki
Peter Sellers
Endursýnd kl. 5,15 og 9
^AUGARAS
Slmar 32075. os 38150
Á flótta til Texas
Sprenghiægíleg skopmynd frá
Unlversa) i litum og Teknlscope
Aðalhiutverk:
Dean Martln
Alan Delon og
Rosmary Forsyth
Sýnd kL 5, 7 og 9
tslenzkur texö, ,