Tíminn - 05.10.1968, Blaðsíða 8

3_________________________TIMINN_______ LAUGARDAGUR 5. október 1968.
BLÓÐBAÐIÐ í
MEXÍKÓBORG
Olympíuleikvangurinn í Mexikóborg er umkringtiur hervörSum. Olympíuleikarnir hafa kostaS Mexíkó
um 150 milljón dollara.
EFTIR nokkra daga róleg
helt í Mexíkóborg, höfuðborg
Mexíkó, kom til mjög alvar-
legra átaka þar á miðvikudags
kvöldið, og munu tugir manna
hafa látið lífið og fjöldinn all-
ur særzt. Voru það einkum
stúdentar og ungmenni, sem
létu líf sitt, þar á meðal nokkr
ar unglingsstúlkur. Flestir voru
hinir látnu þó að sögn á aldr
inum 18—25 ára.
Eftir því, sem næst verður
komizt, hófust átökin þegar lög
regan og hermenn Mexlkóstjóm
ar hófu skothríð á fjölmennan,
en friðsaman útifund stúdenta
á torgi fyrir utan tækniháskóla
borgarinnar. Munu um 15.000
stúdentar hafa verið þar sam
an komnir, og var þessi mót
mælafundur svipaður öðrum
sem stúdentar hafa haldið und
anfarna tvo mánuði tii að leggja
áherzlu á kröfur sínar. Er þó
talið, að auk stúdenta hafi ýms-
ir óbreyttir borgarar verið með
á útifundinum, og sumir hverj
ir borið vopn — því þegar bar
dagarnir hófust, þá var nokk
uð skotið að hermönnum og
lögreglumiönnum, og munu
tveir þeirra hafa fallið.
DÍAZ ORDAZ
forseti Mexikó
ÞEGAR lögreglan hafði gert
árás sína, og fellt 20—30 fund
amianna, gengu stúdentar ber
serksgang um nálægar götur,
réðust gegn lögreglunni og opin
berum byggingum, og létu reiði
sína í ljós á ýmsan annan hátt.
Gekk svo fram eftir kvöldinu,
en daginn eftir var allt kyrrt
í borginni, og lögreglumenn og
hermenn með hervagna og
skriðdreka vlða á verði. Er
ekki vitað hvort þar er um að
ræða logn á undan nýjum
stormi, en þó má telja það
líklegt.
MÓTMÆLAÐGERÐIRNAR
í Mexíkó eru ekkert nýtt fyrir
brigði, en það er fyrst núna
undanfarna daga, að lögreglan
í Mexikóborg hefur gengið gegn
tiltölulega friðsamlegum mót-
mælaaðgerðum með hervaldi
og skothríð.
Um 150—170 þúsund stúdent
ar í höfuðborginni, bæði við
háskólann, tækniháskólann og
aðra æðri skóla, hafa verið í
verkfalli í rúma tvo mánuði,
og hefur deila þeirra við yfir
völd landsins farið síharðnandi.
Ekki hefur aftur á móti kom
ið til alvarlegra götubardaga
fyrr en fyrir rúmum hálfum
mánuði síðan.
ÞA-ð VAR á fimmtudaginn
19. sei/tember síðastliðinn, að
lögreglnn í Mexíkóborg tók
þá óviturlegu ákvörðun, að
láta lögreglu- og herlið taka
yfir háskólann, sem verið hef
ur sjálfstæð stofnun síðan 1550.
Ruddist lögreglan inn í háskól
ann og lagði hann undir sig,
en stúdentarnir, sem sezt höfðu
þar að, voru ýmist hraktir út
úr háskólanum eða settir í
fangelsi.
Háskólinn er skammt frá að
alleikvanginum, sem notaður
verður meðan á Olympíuleikun
um stendur, og var leikvangur
inn umkringdur lögreglumönn
um.
TAKA HÁSKÓLANS leiddi
þegar til gífurlcgra mótimiæla
aðgerða, og fóru þær einkum
fram á torginu fyrir framan
tækniháskólann. Stóðu aðgerð
ir þessar fram yfir næst síðustu
helgi. Á mánudaginn í síðustu
viku lét lögreglan aftur til
skarar skríða, og lagði að þessu
sinni undir sig tækniháskólann,
og hrakti stúdentana á brott úr
honum.
Þetta leiddi til alvarlegustu
átaka sem þá höfðu orðið í
Mexíkó í ein þrjátíu ár. Stúd
entar-nir börðust við lögregluna
bæði í skólum borgarinnar og
á götum úti, og beittu skotvopn
um, grjóti og heimatilbúnum
sprengjum, en lögreglan beitti
skotvopnum, og táragassprengj
um á móti.
Til sams konar átaka kom
daginn eftir, en síðar--tók að
róast nokkuð í borginni. Heim
ildum bar ekki saman um,
hversu margir hefðu látið líf-
ið — sumir sögðu sjö, en aðrir
a.m.k. 17. A m k hátt á annað
hundrað stúdentar höfðu særst
sumir hættulega, og mörg
hundruð þeirra voru í fangels
um
ÞÓTT RÓLEGRA yrði í borg
i-nni, gerðu stúdentarnir al-
menningi ljóst, að baráttu
þeirra fyrir umbótum væri á
engan máta lokið. Stúdentarnir
myndu halda áfram baráttuað-
gerðum sínum þar til sigur
hefði unnizt.
Síðastliðið mánudagskvöld
yfirgaf her og lögregla háskól
ann í höfuðborginni, og stúdent
ar tóku hann á ný. Um leið og
þeir yfirgáfu háskólan-n, héldu
stúdentarnir um 16 þúsund
manna útifund fyrir utan þing
húsið. Var fulltrúa ríkisstjórn
arinnar afhent mótmælayfirlýs
i-ng, þar sem kröfur stúdenta
voru enn ítrekaðar.
STÚDENTARNIR tilkynntu
sama dag, að þeir myndu halda
a.m.k. tvo mikla mótmæla-
fundi næs-tu tvo dagana, það er
á þriðjudaginn og miðvikudag
inn var. Það var einmitt síðari
þessara funda, sem lögreglan
réðist gegn stúdentunum með
áðurnefndum afleiðingum.
Herma fréttir, að skothríð
hafi byi-jað, þegar lögreglan
ætlaði að taka úr sambandi há-
talara, sem ræðumenn á úti-
fundinum notuðu.
UPPREISN stúdentanna gegn
yfirvöldunum í Mexíkó er i
rauninni bein afleiðin-g annars
vegar af því stjórnmálaástandi
sem ríkt hefur í landinu síðustu
áratugina, og hins vegar af-
leiðing þeirrar framþróunar,
sem orðið hefur í efnahagslífi
landsins, og í tengslum við
það í menntamálum.
í landinu er aðei-ns leyfður
einn stjórnmálaflokkur, PRI, og
hefur hann staðnað á löngum
ferli sínum, ekki sízt vegna
innbyrðis valdabaráttu og víð
tækrar fjárspillingar. En Mexi
kó hefur verið að breytast úr
vanþróuðu þjóðfélagi í iðnþró
að ríki, og því hafa fylgt miklar
breytingar í þjóðlifinu, einkum
á þéttbýlissvæðunum.
EIN ÞEIRRA breytinga, sem
orðið hafa, er á menntunarað-
stöðu. Menntun er ekki lengur
forréttindi yfirstétta landsins.
Stúdentarnir eru nú úr mörg
um stéttum þjóðfélagsins, eink
um þó úr miðstéttunum, og
það leiðir af sjálfu sér að þeir
sjá betur en flestir aðrir rang
Iætið í þjóðfélaginu, fátæktina,
misréttið og ófrelsið, og eru
ófúsari en flestir aðrir að sætta
si-g við þetta ástand.
PRI, eða byltingarflokkurinn,
hefur síðustu 30—40 árin færzt
sífellt til hægri, en þó hefur
inn á milli komið stutt tíma
bil umbótasinnaðra leiðtoga.
Sem dæmi um þá má nefna
Lazaro Cárdenas á fjórða tug
aldarinnar, og að nokkru leyti
Adolfo López Meteos, sem var
forseti Mexíkó næstur á undan
núverandi forseta, Díaz Ordaz,
en hann tók við embætti 1964.
Ordaz forseti fékk yfirstjórn
flokksins í hendur Dr. Lauro
Ortega, sem virðist lítinn áhuga
hafa fyrir umbótum. Lætur
hann m. a. viðgangast, að flokks
leiðtogarnir í fjölmörgum hér
uðum ladsins haga sér svo til
alveg eins og lénsherrarnir,
sem eyða átti með byltingunni
fyrir fimmtíu árum síðan.
ÞAÐ VAR því, af því sem
að undan segir, augljóst, að and-
staðan gegn þjóðfélagsástand-
inu hlaut fyrst og fremst að
koma frá stúdentunum — ekki
sízt þar sem þeir eru í raun
eini þjóðfélagshópurinn, sem
ekki lýtur undir valdboð leið
toga PRI, en það gera m.a.
verkalýðssamtökin og bænda-
samtökin. Það mun hafa flýtt
fyrir aðgerðum stúdentannna,
að stjórnmálamaður, sem eink
um átti stuðningi að fagna með f
al yngri mamna f PRI, Carlos I
Madrazo að nafni, varð a ð láta
í minni pokann fyrir gömlu leið !
togunum. Hefur Madrazo verið . >
neyddur til að hætta öllum af- /
skiptum af stjórnmálum. /
)
AÐGERÐIR stúdentanna voru )
í upphafi gerðar til stuðnings
kröfum þeirra um umbætur í
memitamálum landsins og auk
ið menningarfreisi. Barros
Sierra, rektor við Mexíkóhá-
skólann, og ýmsir prófessorar
þar, studdu stúdentana í þess
ari baráttu.
f júlímánuði kom til átaka
milli stúdenta og lögreglu á
fyrrnefndu torgi fyrir framan
tækniháskólann, og upp úr því
hófst verkfall stúdentanna sem
enn hefur staðið.
Mótmælaaðgerðir stúdent-
anna urðu æ pólitískari eftir r
því sem átökin hörnuðu.
STÚDENTARNIR hafa sett
fram kröfur sínar í sex liðum,
og segjast ætla að halda áfram
mótmælaaðgerðum til að leggja
áherzlu á þær kröfur sínar þar
til ríkisstjórn landsins hefur
gengið að þeim.
Þessar kröfur eru:
1. Að allir pólitískir fangar
í Mexíkó verði látnir lausir.
2. Að felld verði úr gildi þau
ákvæði hegningarlaga landsins,
sem kveða á um refsingu fyrir
ólæti á almannafæri og undir
róðursstarfsemi — en þessa
lagagrein hefur stundum verið
notuð til að kveða niður gagn
rýni á ríkisstjórnina.
3. Að yfirmaður lögreglunn
ar í Mexíkóborg og nánasti að-
stoðarmaður hans láti þegar í
stað af störfum.
4. Að sérstök deild innan lög
reglunnar, sem ka’last Grena-
diers, verði lögð niður. Er hér
um að ræða sérþíálfað lið
Framhald á bls. 15
Fjöldafundur stúdenta á torgiriu fyrir utan tækniháskóla Mexikðborgar.