Vísir - 16.07.1977, Qupperneq 11

VISIR Laugardagur 16. júll 1977
11
Northrop F-89D Scorpion, 54-202. Þessi mynd er tekin fyrir mars 1960, þvl þá var 202
send til Davis Monthan flugvallar I Arizona, þar sem hún var rifin. Beriö saman þessa
mynd og myndina af F-89C C geröin hefur sex 20 mm fallbyssur I nefinu, en D geröin er
eingöngu búin eldflaugum, sem geymdar eru I sérstökum skotgeymum á vængendun-
um, en geymarnir á C geröinni eru eingöngu aukaeldsneytisgeymar. Ef myndirnar af
F-89D, F-102A og F-4C eru bornar saman, sést aö aiiar þessar tegundir eru búnar auka-
eldsneytisgeymum, sem festir eru undir vængina. (57. FIS).
Lockhead F94B Starfire þota frá 82. flugsveitinni, sem
(Haraldur Guömundsson).
var hér áöur en 57. sveitin kom áriö 1954.
i hverjum mánuði vegna tæring-
ar, viðhaldsvandamála og elli.
I þágu slökkviliðsins.
Þegar þær voru loks teknar úr
notkun var ekki einu sinni haft
fyrir þvi aö fljúga þeim til
Bandarikjanna heldur var þeim
öllum fleygt á ruslahaug slökkvi-
liösins á Keflavikurflugvelli. Þar
þjónuðu þær vel og hafa eflaust
átt sinn þátt i þvi að slökkvilið
Keflavikurflugvallar hefur oftar
en einu sinni verið valið sem
besta flugvallarslökkviliö heims.
Geta má þess til gamans aö ein F-
89D vél var send á bifreiö til
Reykjavikur, til flugvallar-
slökkviliösins, og lenti hún i ævin-
týri á leiðinni. Alls staöar á leiö-
inni þurfti að krækja fyrir ljósa-
og rafmagnsstaura og gekk allt
að óskum þar til komiö, var aö
Silfurtúni að tveir stóöust á hvor
sinu megin götunnar. Varö þar af
umferðarteppa mikil og komust
Hafnfirðingar ekki til vinnu sinn-
ar i Reykjavik eöa Reykvikingar
til Hafnarfjaröar fyrr en undir
hádegi. Þjónaði vélin siðan
slökkviliðinu á Reykjavikurflug-
velli dyggilega i nokkur ár.
Hlutverk 57. sveitarinnar
En vikjum nú aö F-102A Delta
Dagger. Bandariski flugherinn
tók fyrstu F-102A þoturnar úotk-
un 1956 eða skömmu eftir aö D
gerðin af Scorpion kom til
íslands. Einnig voru sveitir
bandariska flughersins i Hollandi
búnar aö taka F-102A i notkun um
1960.
Framleiðsla F-102A lauk í
apríl 1958 eftir að framl.
höfðu verið 873 vélar
Þegar Delta Dagger vélarnar
komu hingaö i október 1962 voru
þær vel gjaldgengar i sinu hlut-
verki enda þá mikiö notaöar i
loftvarnadeildum (Aerospace
Defense Command) Banda-
rikjanna. Voru þo allar fjórtán
vélarnar, sem hingað komu 1962
pantaöar áriö 1956 og afhentar
aö hafa tilbúnar langfleygar og
hraöfleygar orrustuþotur, sem
geta athafnað sig i öllum veðrum.
Hlutverk þeirra er siðan aö finna
og taka á móti öllum þeim flug-
vélum sem koma inn á islenska
loftvarnarsvæöiö án þess aö til-
kynna fyrir fram um komu sina
(Þ.e. gefa upp flugáætlun). ör-
sjaldan er um aö ræöa farþega-
eða einkafiugvélar sem boriö hef-
ur af leiö. Oftast eru gestirnir
rússneskar sprengju- og könn-
unarflugvélar. Þær gera sér mjög
dælt við svæöið umhverfis Island
og fjölda slikra heimsókna má sjá
á eftirfarandi töflu. Þess skal get-
iö aö slikar heimsóknir hófust upp
úr 1960, en fjöldi á ári er ekki til
tækur nema frá 1969. Tölurnar
eru færöar til heils eöa hálfs tug-
ar.
flughernum um ári siðar 1969 95
Liklega er rétt aö rekja á þessu 1970 360
stigi málsins hvað ég á viö þegar 1971 75
talaö er um að orrustuflugvélar 1972 160
séu gjaldgengar. Þarf þá aö gera 1973 96
sér nokkuð ljóst hlutverk 57. flug- 1974 65
sveitarinnar. 1975 125
1 stuttu máli má segja aö þaö sé 1976 75
Á fyrra helmingi þessa árs eru
þegar komnar 60 slfkar heim-
sóknir og má þvi gera ráö fyrir aö
þær veröi fleiri en á meðalári.
Þess má geta að á siðastliðnum
tiu árum er fjöldinn kominn yfir
1200.
Stóri Björn
Þær flugvélategundir Rússa,
sem hingaö koma eru aöallega
tvær Tupolev TU-16 Badger og
Tupolev TU-95 Bear (stundum
kallaður Stóri Björn). Hvorug
þessara.þota er hljóöfrá, en þær
eru mjög langfleygar og hafa
báöar útbúnaö til að taka elds-
neytiá flugi. Ýmsar mismunandi
gerðir af þessum tveimur tegund-
um hafa sést hér og er sjáanlegur
munur fyrst og fremst fólginn i
mismunandi tegundum ratsjár,
ratsjártruflunartækja og mis-
munandi loftnetum fyrir hlust-
unartæki. Vitaskuld eru rúss-
nesku þoturnar einnig búnar góö-
um myndavélum.
Allar varnarþotur, sem hér
hafa verið, hafa haft i fullu tré við
þessar tvær gerðir þó aö F-89
hefði óneitanlega haft mest fyrir
lifinu viö þá iðju. Hins vegar voru
F-102A þoturnar hljóöfráar, gátu
flogið meö 1,25 földum hljóöhraöa
(Mach 1,25) og F-4C Phantom
getur náð þvi sem næst tvöföldum
þeim hraða (þ.e. Mach 2,2) ef á
þarf að halda.
Hvað geristf ef Rússar
taka Backfire í notkun
Ef Rússar takahins vegari notk-
un hina nýju hljóöfráu Tupolev
Backfire sprengju- og könnun-
arþotu er ljóst aö Phantom vél-
arnar munu ekki eiga eins auö-
velt með að athafna sig. Þó staö-
hæfa flugmenn 57. sveitarinnar
að þeir hafi i fullu tré viö Back-
fire. Bæði eru F-4 þoturnar mun
hraöfleygari en rússneska þotan
og jafnvel þótt svo væri ekki þarf
ekki lengur að elta skotmarkiö
uppi. Komiö er á móti þvi, tölva
reiknar út skotstöðuna og ef til al-
vörunnar kæmi væru siðan notuö
langdræg flugskeyti til aö gera út
af viö sprengjuþotuna.
Viö allar þær gestamóttökur,
sem taldar voru upp hér að fram-
an, fylgdi móttökunefndin
rússnesku þotunum allt þar til
þær flugu út af islenska loftvarn-
arsvæðinu. Hefur jafnvel komið
fyrir aö flogiö hafi veriö hringinn
i kringum landið og siöan sömu
leiö til baka heim til Murmansk.
Hefur þá þurft þrjár til fjórar af-
leysingar til aö sjá gestunum
fyrir fylgd allan timann sem þeir
voru á loftvarnarsvæöinu.
Þar geyma þeir 4000 úrelt-1
ar flugvéar
En vikjum aftur af Convair F-
102A Delta Dagger. Svo sem fram
kom hér að framan er ljóst að F-
102A vélarnar voru gjaldgengar
fram undir þaö er þær voru send-
ar burt. Hitt er þó ómótmælanleg
staðreynd aö áriö 1973 var 57.
sveitin eina flugsveitin utan þjóö- j
varöliðsins sem ennþá notaöi F-
102A, enda fóru vélarnar héöan
beint i flugvélageymsluna eöa
kirkjugaröinn á Davis Monthan
flugstöðinni i Arizona. Þar geyma
Bandarikjamenn um 4000 flugvél-
ar af ýmsum gerðum, allar úrelt-
ar eöa þvi nær. Úrkoma er þarna
aöeins nokkrir mm á ári og raki
og selta mjög litil. Þvi eru þessar
vélar nokkurs konar varaforði
sem hægt er að gripa til meö til-
tölulega litlum tilkostnaöi og
fyrirhöfn. Sifellt er þó veriö aö
rifa elstu vélarnar og selja til
bræöslu. Fyrir þó nokkrum vél-
anna frá tslandi hefur þó legiö aö
vera breytt i ómönnuð skotmörk,
PQM-102A. Er þá settur I þær
fjarstýrisbúnaður og þeim stýrt
af jöröu niðri eöa úr öörum flug-
vélum.
Þess má geta aö flestar þeirra
fjórtán véla, sem komu til íslands
haustið 1962, voru hér fram til
1971/2. Þrjár fórust hér og siöustu
mánuöina var farið aö bera nokk-
uö á vélaskiptum. Var það fyrst
og fremst vegna elli og viöhalds-
vandamála. Ein varð þó eftir og
má sjá hana tróna sunnan viö
aöalstöövar flughersins á Islandi.
Var hún með sprungu i vængbita
og þótti ekki borga sig að gera viö
hana. Var hún þvi sett upp til aö
minnast 1000. Rússamóttökunn-
ar.
Tvær af F-899 vélunum standa hreyfiliausar á æfingasvæöi slökkviiiösins i júni 1965
(BSv)
Mjög mikil umferö allskonar flugvéia er um Keflavikurflugvöll. Hér er þýsk
Starfighterþota, sem taföist nokkra daga I júni 1976, vegna þess aö annar aöalhjólbaröi
hennar sprakk i flugtaki. (BSv)
TF-102A Delta Dagger, 56-2367. Þetta er tvisæta æfinga og kennslugerö af F-102A. Sitja
fiugmennirnir hliö viö hliö. Vel má sjá hversu búkurinn giidnar aö framanveröu viö
þetta, enda var TUB (baökeriö) ekki hljóöfrá i láréttu flugi eins og einsessan. Júnf 1965.
(BSV).
F-89CScorpion, 51-5775. Þessi mynd er tekin 1955. Sjá má móta fyrir merki 57. sveitar-
innar, Svarta Riddaranum, undir hæöarstýrisfletinum á stélinu. (57.FIS.)
F-102A, 56-1396. Þessi vél fórst þann 24.3.1968, er hún var á ieiö úr „Rússamóttöku”.
Flugmaöurinn barg sér i fallhlif, og lenti ómeiddur. Uröu nokkur blaöaskrif og fjaöra-
fok út af þessu, m.a. vegna flugskeytis sem týndist. Myndin er tekin I júni 1965. (BSv)