Tíminn - 28.11.1968, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 28. nóverfiber 1968.
TÍMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. ÞorsteinssO'n. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur i Eddu.
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greíðslusimi: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 130,00 á mán lnnanlands. —
í lausasölu kr. 8.00 eint. _ Prentsmiðjan Edda h. f.
Eru þetta „höft“
til að hræðast
Það leynir sér ekki í viðræðum manna á milli þessa
dagana að mönnum hrýs hugur við þeim staðreyndum,
sem nú hafa verið dregnar fram í dagsljósið, um hina
gífurlegu skuldasöfnun þjóðarinnar erlendis. Æ fleiri
gera sér og grein fyrir því af þeim svörum, sem ráð-
herrar gefa og málflutningi málgagna þeirra, að þessi
ríkisstjórn ætlar að lifa eftir kenningunni: „Eftir mína
daga kemur syndafallið“.
Almenningi er nú ljóst, að það er viðskiptahallinn við
útlönd, sem valdið hefur hinni gífurlegu skuldaaukningu
í erlendum gjíildeyri. Á 9 viðreisnarárum eða frá 1959
til og með árinu 1967, var viðskiptahallinn að meðaltali
á ári 380 milljónir króna, reiknað á gengi, sem gilti frá
1961 til nóv. 1967.
Þessi halli nemur tæpum 6% að meðaltali á ári af
gjaldeyrisnotkuninni á þessu tímabili. Það þurfti því
að spara 6% í gjaldeyrisnotkun til að forðast skulda-
aukningu í erlendum gjaldeyri. Þetta er staðreynd, sem
ekki þýðir í móti að mæla. Var þetta ekki auðvelt án
þess að grípa til hafta í verstu mynd?
Samkvæmt upplýsingum Seðlabankans virðist mega
áætla að íslenzkir seðlar hafi verið fluttir út úr landinu
til skipta í erlendum bönkum fyrir allt að 150 milljónir
króna á árinu 1967, aðallega vegna fjárflótta úr landi
og kaupa á smyglvörum að ætla má.
Vinnulaun til útlendinga á árinu 1967 eru talin yfir-
færð fyrir 63 milljónir króna.
Leiga fyrir erlend skip, þótt íslenzk hafi vantað verk-
efni, er 157 milljónir króna á árinu 1967.
Viðgerðarkostnaður á íslenzkum skipum erlendis nem
ur mörgum tugum milljóna á síðasta ári.
Ýmis iðnaðarvara, sem auðvelt er að vinna í landinu,
var flutt inn 1967 fyrir mörg hundruð milljónir króna.
Hér eru aðeins fáir gjaldaliðir nefndir. En var ekki
hægt að spara talsvert á þessum fáu gjaldaliðum án
þess að taka upp hörkuleg innflutningshöft?
Var ekki hægt að lækka seðlaútflutn-
inginn að skaðlausu um t.d.................... 120 millj.
Var ekki auðvelt að færa erlendu
vinnulaunin inn í landið um .............. 40 millj.
Var ekki auðvelt að færa erlendu skipa-
leiguna til íslenzkra skipa um ............... 90 millj.
Tvímælalaust mátti færa inn í landið
skipaviðgerðir, sem greiddar voru úr landi
fyrir a. m. k................................. 30 millj.
Auðvelt hefði verið að minnka innflutn-
ing iðnaðarvara til verndar ísl. iðnaði um 100 millj.
Samtals 380 millj.
Hér hafa aðeins nokkrar ábendingar verið gerðar
um fáa liði í utanríkisviðskiptum okkar á árinu 1967,
en það ár er valið sakir þess að þá var verulega farið
að halla undan fæti í gjaldeyrisöfluninni og því enn
meiri ástæða en áður til að spara þann gjaldevri, sem
auðvelt var að spara. Um síðasta liðinn i dæminu skal
bað tekið fram, að tertubotnarnir, niðursneidda rúg-
brauðið og danska moldin í plastpokunum er ekki talin
með, en það er gert í þessu dæmi af tillitssemi við við-
reisnarspekingana, því að það telja þeir dæmigerðar
tillögur um hin verstu höft, þegar minnzt er á að banna
þann innflutning. Hitt er staðreynd að auðvelt hefði
verið að spara 6% af gjaldeyristekjunum og komast
hjá hinni gífurlegu aukningu erlendra skulda.
JAMES RESTON:
Hubert Humphrey er dáður og
virtur þrátt fyrir ósigurinn
Hann var „réttur maður á röngum stað" eins og ýmsir aðrir ágætir
stjórnmálamenn. Þjóðin vildi breyta til, en gat ekki komið auga á, að
Humphrey boðaði breytingu
ÓSIGRI í forsetakosningum
fylgir sú huggun, a3 hinn sigr
aða frambjóðanda er að loknum
leik unnt að greina frá ágrein
ings- og deilumálum kosninga
baráttunnar og meta hann sem
mannlega veru.
Hubert Humphrey hlýtur að
vita það sjálfur, að þegar hér
er komið, á hann sér fáa óvini
meðal þjóðar sinnar. Hann hef
ir háð harða baráttu í heilan
mannsaldur um mörg hin erfið
ustu vandamál þjóðarinnar, en
að loknum þeim leik kemur í
ljós, að jafnvel gagnrýnendur
hans og óvinir eru honum þrátt
fyrir allt vinveittir og dást að
honum.
Þetta vei'ður ekki með sanni
sagt um marga áberandi menn
í opinberu lífi hér hjá okkur
um þessar mundir. Meðal opin
berra starfsmanna eru margir
geðfelldir og færir einstakling
ar, sem forðast meginágreinings
efni samtímans og eru samferða
mönnum sínum geðfelldir ein
ungis fyrir þær sakir. að gott
er að koma sér saman við þá.
SVO eru margir aðrir, eins og
Johnson forseti til dæmis, sem
berjast fyrir framgangi skoðana
sinna með öllum þeim ráðum
og aðferðum, sem beim eru til
tæk og hagfelld, og valda and
stæðingum sínum hryggð og
gremju í baráttunni. En Hubert
Humphrey getur staðið upp að
loknum leik sem geðfelldur bar
áttumaður. örþreyttur og sigr
aður að vísu, en virtur bæði fyr
ir dugnaðinn, harðfylgnina og
þá viðkvæmni, sem kom honum
til að vikna í lokin.
Síðustu daga baráttunnar varð
ekki greint á milli flokksins og
Humphreys og þeirra mála, sem
hann barðist fyrir. Við, sem
studdum hann í stríðinu gegn
Richard Nixon, gátum jafnvel
ekki borið á móti því, að á hinu
víðara sviði stjórnmála og
sögu gætti afar mikið öflugrar
hneigðar til breytinga.
En núna, þegar leiknum er
lokið, er ekki nema sanngjarnt
að viðurkenna, að gagnmerkur
maður hefir lotið í lægra haldi
— að nokkru leyti að minnsta
kosti fyrir þær háðulegu sakir.
að á hættunnar stund snéru ein
mitt við honum bakinu margir
þeirra manna, sem betur var
kunnugt um hugrekki hans og
hæfni en nokkrum öðrum.
EINU sinni komst Walter Lipp
mann svo að orði:
„Ef til vill er bað æðsta af-
rek opinbers starfsmanns
frjálsu lýðræðisþjóðfélagi að
varðveita einingu þess sem sarn
félags um leið og hann heyr orr
usturnar, sem sundra bví.“
Þetta hefir Hubert Humphr
ey einmitt gert síðasta manns
aldurinn. Og mjög eftirtektar
vert, að hann hefir þrátt fyrir
harða baráttu. haldið óskertri
virðingu allra helztu andstæð
inga sinna, allt frá Richard Nix
on í forsetakosningunujn á
þessu ári til Harrys heitins
Byrd öldungadeildarþingmanns
og flestra annarra öldungadeild
arþingmanna. sem voru and-
stæðingar hans í baráttunni fyr
ir auknum mannréttindum og
félagslegu réttlæti.
Þegar við höfum gert okkur
grein fyrir, hvers vegna jafn
deilugjörnuro manni hefir lán
ast á slíkum umrótstímum að
hefja sig sem einstakling upp
yfir átökin sjálf, getum við éf
til vi'll unnt honum þess heið
urs, seiú honum ber.
STYRKLEYKI Humphreys er
ákaflega mannlegur, alveg eins
og veikleiki hans. En það voru
þessir mannlegu eiginleikar —
viðkvæmnin. sem kom honum
til að gráta í lokin og sækja
styrk til hinnar elskulegu eigin
konu, Muriel, h'n barnslega
gleði, sem kom honum til að
stökkva upp og kyssa sjónvarps
tækið þegai loks var tilkynnt
um útnefningu hans í Chicagó,
innblásturinn, sem knúði hann
til að tála og tala og jafnvel
eðlishvötin. sem lét hann halda
fullrí tryggð við Johnson for
seta, enda þótt að bað væri
greinilega til trafala í stjórn
málunum — það voru einmitt
þessir eðlislægu eiginleikar,
sem ollu mestri gagnrýni, en
öfluðu honum jafnframt mestr
ar aðdáunar. iafnvel af hálfu
andstæðinganna í stjórnmálun-
um undir það síðasta.
Kjánalegt væri að fyllast
depurð og /iðkvæmni út at ör
lögum varaforsetans. Fæstir
menn ná ein* langt og þá dreym
ir um i æsku, en hann hefir
náð miklu lengra en hann
dreymdi um (og sama máli er
að gegna um Nixon).
Heimilið er ekki kvíðvænlegt
fyrir Humphrey Vald og vel
gengni hefii ekki spillt honum.
Hann á góða konu og fjölskyldu, íl
sem á sína sigra og harma, og {
þau þurfa hans með og elska j.!
hann. Hann er þægilega févana jjj
ef svo má segja, og getur lagt p
út á sjöunda tug ævi sinnar með |
meiri rósemi. vinfleiri, virtari B
og dáðari en flestir aðrir. Og S
hver þarf á sigrinum að halda 0
þegar ósigurinn felur þetta í g
skauti sínu?
SÁ er þó gallinn, hvað Hu |
bert Humphrey snertir, að 9
hann hættir sennilega ekki eða ■
nýtur ánæg.iu ósigursins, enda I
þótt að hann hafi orðið aftur
úr. Hann hvílir sig í nokkrar
vikur, en svo leggur hann ef
laust aftur út í hina pólitísku
baráttu. Við því getur hann
ekki gert. Hann gerir sér áreið
anlega ekki ljóst, hvenær hann
á að hætta Hann ræðst áreið
anlega til atlögu gegn hinum
miklu skuldum Demokrata-
flokksins eins og þær væru ein
hver voði, sem ógnaði öryggi
ríkisins. Hann tekur áreiðanlega
til á ný, talar of lengi og vinnur
of mikið. og einmitt vegna þess
er hann bæði gagnrýndur og
elskaður.
Hubert Humphrey var hinn
rétti maður á röngum tíma,
— eins og svo margir aðrir
merkilegir stjórnmálamenn í
Bandaríkjunum. allt frá Henry
Clay til Adlai Stevensons. Vel
kann að vera að bjóðin hafi ein
mitt þarfnazt hinna merkilegu
mannlegu næfileika hans að
geta samtímis barizt og sætt,
barizt gegn mönnum og aflað
sér virðingar beirra og aðdáun
ar um leið. En viljinn til breyt
inga lá greinilega í loftinu og
þjóðin gat ekki látið sér skilj
ast til fulls að Hubert Hum
prey táknaði neina sérstaka
breytingu i raun og sannleika.
J
msk