Tíminn - 07.03.1969, Qupperneq 9

FÖSTUDAGUR 7. marz 1969.
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjórj: Kristjan Benediktsson Kitstjórar Þórarlnn
Þórarlnsson (áb). Andrés Krlstjánsson. Jón Helgason og Indrið)
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Auglýs
tngastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstjómarskrifstofur t Eddu
húsinu. símai 18300—18306 Skrifstofur Bankastræt) 7 Aí
greiðslusimi: 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Askriftargjald kr 150.00 á mán tnnanlands —
í lausasölu kT 10,00 eint - Prentsmiðjan Edda h.f
Við höfum reynsluna
Morgunblaðið heldur áfram baráttu sinni gegn launa-
stéttunum. í gær fjallar aðalforustugrein þess um það,
að íslendingar eigi að fylgja fordæmi Finna, sem hafi
á síðastl. ári fellt niður uppbætur á laun.
Þessari ráðleggingu Mbl. er fljótsvarað. íslendingar
eru búnir að reyna þetta og það gafst svo illa, að jafnt
atvinnurekendur og launþegar, stjórnarsinnar og stjóm-
arandstæðingar voru sammála um að taka vísitölubætur
upp aftur. Með „viðreisnar“löggjöfinni frægu, sem var
sett í ársbyrjun 1960, var bannað að greiða launabætur
samkvæmt vísitölu. Þessi skipan hélzt þangað til í júní
1964. Þá vom allir viðkomandi aðilar sammála um, að
þetta bann hefði gefizt illa og vísitölubætur á laun skyldu
hefjast að ný.i-' Til þess að tryggja það, að slíkar dýr-
tíðarbætur yrðu varanlegar og ekki þyrfti að vera samn-
ingsþóf um þær á hverju ári, varð fullt samkomulag um
að milli samtaka atvinnurekenda og launþega annars
vegar og ríkisstjórnarinnar hins vegar, að þær skyldu
lögbundnar. Ríkisstjórnin hafði forgöngu um lagasetn-
ingu þessa efnis á hæsta þingi.
íslendingar eru því búnir að reyna þetta fyrirkomu-
lag, sem Finnar tóku upp á síðastl. ári og enn hefur
ekki fengið nema skamma reynslu í Finnlandi. Reynsla
íslendinga var lengri og niðurstöðu hennar er að finna 1
júnísamkomulaginu fræga frá 1964, þegar allir viðkom-
andi aðilar voru sammála um að dæma það óhæft.
í n^grannalöndum okkar, eins og Danmörku og Sví-
þjóð, hafa verið greiddar kaupbætur samkvæmt vísi-
tölu um langt skeið. Jafnt atvinnurekendur og launþeg-
ar þar eru á einu máli um, að þetta hafi gefizt vel. Nú
standa t. d. yfir víðtækir kaupsamningar í Danmörku
og hefur atvinnurekendum ekki komið til hugar að
óska eftir því, að horfið væri frá vísitölubótunum. Ástæð-
an er sú, að það fyrirkomulag' hefur flestu fremur tryggt
vinnufriðinn, því að launþegar hafa verið fúsari að
semje. til lengri tíma, þegar þeir hafa fengið dýrtíðina
bætta samkv. vísitölu. Þetta fyrirkomulag þykir líka
flestu fremur hafa hamlað gegn dýrtíð og verðbólgu,
því að það hefur hvatt stjórnarvöldin til að gera sitt
ýtrasta til að halda verðlagi og þenslu í skefjum.
Hér er vafalaust hollt fyrir íslendinga að læra af
Dönum og Norðmönnum eins og á mörgum öðrum svið-
um. Þeir hafa leyst kaupgjaldsvandamálin, svo til fyr-
irmyndar er. Þess vegna á að hefja júnísamkomulagið
frá 1964 til vegs að nýju, en Bjarni Benediktsson taldi
það einu sinni merkasta stjórnmálaverk sitt.
Spamaður Magnúsar
Vísir segir í forustugrein sinni í gær, að Alþingi sé
í þann veginn að samþykkja „alltof dýrt frumvarp um
brunamálastofnun, þótt því hafi verið bent á ódýrari lausn
málsins, sem kemur að sama gagni.“
Frv. þetta hefur hlotið afgreiðslu frá efri deild, en
var til umræðu í neðri deild í gær. Eysteinn Jónsson
hvatti þá til nýrrar athugunar á málinu, þar sem lausn
þess yrði mjög dýr samkvæmt frumvarpinu.
Það verður fróðlegt að sjá, hvort endanleg afgreiðsla
þessa máls ber vott um þann sparnað. sem Vísir segir
í sömu grein að einkenni nú öll störf Magnúsar Jóns-
sonar. Enn hefur a.m.k. ekki orðið vart við þennan anda
Magnúsar í sambandi við þetta hiál, þótt hann klípi af
launum láglaunafólks hjá ríkinu.
TÍMINN
I———
Halldór E. Sigurðsson. alþm.:
„HAFA SKAL ÞAÐ, ER
SANNARA REYNIST"
Orðsending til Benedikts Gröndals, fimmta þingmanns Vesturlands
„Hafa skal það, er sannara —
reynist" ------------- -------
Fátt sýnir betur trúleysi
stjórnarliða á eigið ágæti, en
fullyrðingar þeirra, að stjórn-
arandstaðan mundi ekki reyn
ast neitt skár, þótt hún kæmist
til valda. Á fyrstu árum þeirra
í valdastólunum t. d. í öllum
umræðum 1960 og fram til
1963, voru þeir vissir, að þeir
mundu gera betur en fyrirrenn
arar þeirra og höfðu uppi
mikla tiiburði til að reyna
þetta. Sú tíð er löngu liðin.
Nú er aðeins eftir eymdar-
vælið „Þið eruð ekkert betri."
Ekki er hægt að finna meiri
þröngsýni í lýðfrjálsu landi,
þar sem skoðanafrelsi og
flokkaskipun er viðurkennd,
en þær fullyrðingar stjórnar-
liða, að engin önnur leið sé til
við lausn vandans O’g Fram-
sóknarmenn mundu gera hið
sama, ef þeir væru komnir i
ríkisstjórn.
Ef þessi skoðun er rétt, af
hverju skiptist þjóðin þá i
stjórnmálaflokka? Hún er
röng. Þess vegna búum við
við frjálsa skoðanamyndun,
þingræði og iýðræði.
Benedikt Gröndal alþm.
sagði þetta meðal annars í um-
ræðum um efnahagsmál, á
dögunum, er hann var að full-
yrða að ekkert batnaði þó
breytt væri um rikisstjórn:
„Ef við tökum Framsóknar-
flokkinn, þá er þetta ekki í
fyrsta skipti, sem hann hefur
haldið uppi hörðum kröfum
um það, að ríkisstjórnin fari
frá, þegai Framsóknarflokkur-
inn hefur verið í andstöðu.
Hvernig var það veturinn
1950? Var það þá ekki megin-
krafa Framsóknarflokksins,
að ríkisstjórnin, sem leyfði
sér að flytja frv. um gengis-
lækkun, færi frá? En hvað
gerðist? Framsóknarflokkurinn
tók saman höndum við flokk-
inn, sem hafði staðið að þeirri
ríkisstjórn. Og strax og Fram-
sóknarmenn voru komnir í stól
ana, gerðu þeir það sama, sem
þeir höfðu fordæmt.
Þessi endurtekna fullyrðing
Benedikts gefur mér tækifæri
til að skýra þetta nærri tutt-
ugu ára gamla atriði, um það,
hvort frv. um gengisbreytingu
var ástæða til vantraustsins
1950 eða eigi, svo öllum mætti
vera það Ijóst, hvað rétt er í
þessum málflutningi. og gætu
af því dregið ályktun um mál-
flutning stjórnarsinna almennt.
Tillagan til vantrausts á rík-
isstjórnina var tekin fyrir á
fundi í sameinuðu Alþingi 27.
febrúar 1950. Hermann .lónas-
son gerði grein fyrir viðhorfi
Framsóknarflokksins til að-
gerða í efnahagsmálum og
skýrði ástæðuna fyrir van-
traustinu og ástæðuna til stjórn
arslitana haustið 1949 og til-
drögin til kosninga þá. Það
kom fram í þeirri frásögn, að
ráðherrar Framsóknar hefðu
í ríkisstjórn Stefáns Jóhanns
bent á tilllögur til úrbóta. Þar
sem bent var á að gera yrði
Halldór H. Sigurðsson
annað tveggja, gengisbreyt-
ingu eða færa niður verðlag
og laun, auk þess yrði að gera
hliðarráðstafanir, svo sem
tryggja heilbrigða verzlun,
lækka húsaleigu, útrýma
svartamarkaði og vöruokri,
leggja á stóreignaskatt o. fl.
Síðar segir Hermann orðrétt:
„Þannig rofnaði samstarfið
og kosningar fóru fram. Alþ.fl,
lýsti sig andvígan gengislækk-
un, Sjálfstæðisflokkurinn sló
úr og í og sagði, að gengis-
Iækkun væri algjört neyðarúr-
ræði. Sós.fl. taldi lausnina þá
að seija íslenzkar afurðir tíl
Austur-Evrópu.
Við Framsóknarmenn einir
sögðum þjóðinni það í sjálfri
kosningabaráttunHÍ, fyrir hana
og eftir, að nú væri fjármál-
um og framleiðslu þjóðarinnar
þannig komið. að ekki væru
til önnur úrræði en gengis-
breyting eða niðurfærsla —
sem réttara er, eins og nú er
komið, að kalla niðurskurðar-
leið. En við lofuðum að sam-
þykkja það ekki að gera þess-
ar ráðstafanir, nema áður-
nefndar hliðarráðstafanir væru
gerðar samtímis, til að draga
úr byrðunum fyrir almenning
eins og framast væri unnt.“
í þessari sömu ræðu segir
Hermann Jónasson frá viðræð-
um stjórnmálaflokkanna um
væntanlega stjórnarmyndun,
sem fyrst og fremst höfðu far-
ið fram milli Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins og segir svo orðrétt um
tildrögin til vantraustsins:
„Ríkisstjórnin hefur nú lagt
fram frv. um gengislækkun.
Fróðustu menn telja. að þess
þekkist engin dæmi meðal
þjóða, að frv. um gengisfeil-
ingu sé lagt fram á þingi án
þess að tryggja því fyrirfram
skyndiafgreiðslu. . . Flestir
munu telja. að slík vinnubrögð
ónýti að verulegu leyti það
gagn. sem af gengisbreytingu
getur orðið.
Það er auðvitað nægilegt til-
efni til vantrausts á ríkis
stjórn, að hún viðhefur slík
vinnubrögð . En það, sem
skiftir þó mestu mál er það,
hvernig frv er að efni tll. Við
stöndum að vísu <rammi fyrir
því, að fjármál okkar eru þar
komin vegna dýrtíðar, að geng-
ið er fallið og verður því að
viðurkenna það með nýrri
skráningu krónunnar eða
þvinga allt niður, sem hagfræð
ingar telia okkur ofraun. — En
þótt þessi reynd blasi við,
réttlætir hún alls ekki þá
vinnuaðferð núverandi ríkis-
stjórnar að þvinga fram geng-
isbreytinguna, sem sjálfsagða
ráðstöfun, slitna úr samhengi
við aðrar aðgerðir og heildar-
stefnu.“
Þessar tilvitnanir sanna, svo
ekki verður um villzt, að sú
frásögn er alröng, að Framsókn
arflokkurinn hafi borið fram
vantraust á ríkisstjórnina 1950,
vegna frv. um gengisbreytingu,
og til að sanna það ennþá bet-
ur, vil ég vitna til Alþingis-
tíðinda 1949 A-deiId bls. 626,
en þar er að finna svohljóð-
andi breytingatillögu frá Ein-
ari Olgeirssyni, núverandi 2,
þingmanni Reykvíkinga:
„Á eftir orðunum „núver-
andi ríkisstjórn" komi: sök-
um þess frumvarps til laga um
gengisskráningu, launabreyt-
ingar, stóreignaskatt, fram-
leiðslugjöld o. fl„ sem hún hef-
ur nú lagt fyrir Alþingi og
þeirrar stefnu í efnahagsmal-
um þjóðarinnar, sem þar kem-
ur fram.
Tillagan var felld að við-
höfðr nafnakalli með 18:15 og
féllu atkv. svo: Já: FRV. EJ.
GÞG. GÍG. HG. JÁ. LJós. SG.
ST. J.ST. STgr.A. Ak.J. Á.S.
Br.B. E.Ól. Em.J. Nei: Eyst.J.
G.G. H.Á. Helgi J. Herm. J.
J.G. Jör.B. K.K. P.Z. P.Þ. R.Þ.
Sk.G. V.H. Á.Á. Á.B. B.S. B.Á.
Stgr.St. - G.J. G.Th. Ing.J. JÓH
G.J. G.Th Ing.J Jóh.H.
J.Jós. J.Pálm. J.S. J.R. K.S.
L.Jóh. P.Ó. S.Á. S.B. St.St.
Þ.Þ. B.Ben. B.Ó. E.E. greiddu
ekki atkv. 1 þm. (Ó. Th) fjar
staddur. 13 þingmenn gerðu
grein fyrir atkv.
Af þessu er ljóst, að Alþýðu-
flokksmenn og Sósíalistar
greiddu henni atkvæði, en
Framsóknarmenn felldu hana
og undirstrikuðu með atkvæða
greiðslunni ennþá betur, að
frv. var ekki ástæðan til van-
traustsins heldur hið gagn-
stæða. Þessa*- tilvitnanir læt
ég nægja. Þær sanna, að full-
yrðingar Benedikts Gröndal og
þeirra annarra, um afstöðu
til gengisbreytingar 1950 er al-
röng.
Þær sanna hið gagnstæða,
að F'amsóknarflokkurinn lýsti
yfir í kosningabaráttunni
haustið 1949, að gengisbreyt-
ing væri önnur af tveim leið-
um, er til greina kæmu til úr-
lausnar. og svo Ivsti Hermann
Jónasson gengisbreytingunni,
sem þeirri leið, ei valin væri,
í áðurnefndri ræðu sioni.
Þær sanna, að vantraustið
var hins vegar fram borið til
að tryggja það, að jafnhliða
yrðu gerðai hliðarráðstafanir
til varnar þeim. er verst voru
settir.
Mér þótti rétt að senda rit-
Framhald á ols 15.