Tíminn - 24.04.1969, Blaðsíða 9

FTMMTUDAGUR 24, aprfl 1969. _________TIMINN 9
—WraÉwn—
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Krlstján Benediktsson Rltstjórar: Þórartnn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson FuUtrúi ritstjórnar: Tónxaa Karlsson Auglýs-
Ingastjóri: Steingrimur Glslason Ritstjórnarskrifstofur t Eddu-
búsinu, simar 18300—18306 Skrifstofur- Bankastræti 7 AJ-
greiðslusimi: 12323 Auglýsingasimi: 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Askriftargjald kr 150,00 á mán tnnanlands —
í lansasölu kr. 10,00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f
Það verður ekki annað sagt en að veturinn, sem nú
hefur kvatt, hafi verið þjóðinni hagstæður bæði til sjáv-
ar og sveita. Aflabrögð og gæftir hafa verið með bezta
móti og ekki geta bændur kvartað yfir harðindum
Það heyrir til hreinna undant'ekninga, að ekki hafi
verið létt yfir þjóðinni, þegar vorið hefur gengið í garð,
að loknum hagstæðum vetri.
Þjóðin hefur á liðnum vetri féngið nýja sönnun þess,
að landið er gott og arðvænlegt, ef menn hafa dug og
framtak til að nýta gæði þess. Og þó eru enn svo ótrú-
lega mörg tækifæri ónotuð til að nýta það betur. Ný
tækni og ný þekking mun svo enn margfalda þessa
möguleika.
Þó er eins og þjóðin sé að verða vonlítil og ótrúlega
margir hugsi til þess að yfirgefa landið og freista gæf-
unnar á fjarlægum slóðum. Það virðist jafnvel geta
verið hætta á, að hér grípi um sig eitthvert brottflutn-
ingsæði, líkt og á tímum vesturflutninga. Þá áttu óvenju-
leg harðindi sinn þátt í því. Nú er slíkum forsendum
ekki til að dreifa.
Það, sem þessu veldur, er fyrst og fremst vaxandi trú-
leysi á landið og þjóðina. Slíkt trúleysi skapast jafnan
þegar valdhafar þjóða hafa brugðizt hlutverki sínu. Þeir
hafa þá með verkum sínum aukið sundrungu í stað sam-
starfs og orðið valdir að upplausn í stað uppbygging-
ar. Almennur kvíði og vantrú hlýtzt eðlilega af því, þeg-
ar stjórnendurnir reynast þannig ófærir til að leysa
vandamálin. Það er ómótmælanlegt, að það er vantrú
og kvíði af þessum orsökum, er setur svip sinn á íslenzkt
þjóðfélag um þessar mundir. Langt inní raðir sjálfra
stjómarflokkanna nær vantrúin, að valdhafana bresti
skörungsskap og hæfni til að ráða við helztu vandamálin.
Stjórnaraðgerðir þeirra hafa á síðasta ári, og þessu, leitt
til hinna mestu verkfalla. Stórfellt atvinnuleysi hefur
ríkt alla vetrarvertíðina, en þess er ekki dæmi áður,
þegar vel hefur aflazt. Því er ekki að undra, þótt menn
fyllist vantrú og vonleysi.
Þjóðin þarf að eflast að bjartsýni og trú á sjálfa sig,
land sitt og möguleika þess. Hún þarf nýja forustu, sem
vekur tiltrú hennar og sameinar sem allra flest heil-
brigð öfl um lausn þess vanda, sem fengizt er við.
Það er fullreynt, að núverandi forusta, er ekki fær um
þetta. Hún eykur aðeins sundrungina og vantrúna, sem
grefur meira og meira um sig. Aðeins ný forusta getur
markað þau tímamót, sem hér þurfa að verða.
Enn beinist athygli að Tékkóslóvakíu vegna þeirra
leiðtogaskipta, sem þar hafa orðið. Þótt það komi fram
í ýmsum erlendum blöðum, að Husak hafi ekki verið
versta valið, er það óumdeilanleg staðreynd, að hann
er kominn til valda vegna beinnar tilhlutunar Rússa og
að þeir ætla honum það verkefni að auka andlegt ófrelsi
og kúgun í Tékkóslóvakíu. Leiðtogar rússneskra komm-
únista hafa enn einu sinni sýnt í verki, að þeir telja
valdakerfi sitt ekki geta staðizt frjálsa gagnrýni og
skoðanamyndun. Þess vegna eru kúgunartökin í Tékkó-
slóvakíu hert.
Hvarvetna um hinn frjálsa heim er þessu framferði
Rússa mótmælt. Frjálsir menn vona eirlæglega, að hin
tékkneska smáþjóð verði sem fyrst laus undan hinni
erlendu áþján. Jafnframt þekkja menn nú kommún-
ismann enn betur en áður. Kommúnismi og frelsi geta
aldrei farið saman. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Fellur de Gaulle við þjóðarat-
kvæðagreiðslu á sunnudaginn?
Ýmsir Gaulistar vilja fella hann og fá Pompidou sem forseta
GEORGES POMPIDOU
A SUNNUDAGINN beaniur
fea- fnam þjóðamaitikvæSagimðsIia
í Fmatoldiandi um tvær vedgia-
miildiair bmeytimigair á stjórruar-
Skmáimnl. Önniuir breytinigin er
þess efais, a@ landinu verði
■stópit í 21 fyfllkd, seim fái sénstök
þin'g og aiRvíðtæka hedimaistjÓMi.
Hér er uim a@ ræSa þá fylkja-
sfcipum í Fmkkliaedi, sem
Napólieon feilidi úr gáldi eftiir
að húm hafði staðið í mairgair
aldir. Him breytámigim er sú, að
til efni deildiair framstaa þimigsitnis
vebði eftiirleiðiis kosið af fyllkiis
þiinigumoim og j'afmframt verði
vaLd h-enmiair tafcmairkað firó því
sem niú er, endia þótt það sé
þegiair næsta lStið. Þá er það
fyriirfcomuiiag eieniig afinumdð,
að forseti efiri defldaráininiar
skudi gegma starfi fonseta lamids
irnis, ef só maður, sem hefur
verið kjörimm till þesis, deyr eða
forfatest af eimhverjum ástæð
um, unz nýtt forsetafcjör hef-
ur faráð firam.
ÞAÐ ER de GiauiRie, sem
hefur beditrt sér fyrdr báðuim
þessum hreytiegum og tefar
hanm ság vera með þessu alð
efmia eiitt af þremur heiztu kosn
iinigaioforðum sínum frá síðast-
liðmu árá, eðla það að dreifa
vaidiimu, sem hefði dregizt sam
am í Paríis. Him loforðdm voru
endurbætur á slkólafcerfimu,
siem þegar hafa verið fram-
kvæmdiar að veruiegu leyti, og
þátttatoa vierkafóliks í stjónn at-
vimmufyriirtæk j a.
Þótt de Gauílie hafi reynt á
um'damförmum miámuðum að
vekja áhuiga fyrdr áðurmiefndum
breytimigum á stjómarstoránmi,
hefur hanm fenigið taíkmiarkað-
ar uimdiirtefctdr. Margir floktos-
m'enm hams virðasí hafa litimm
áhuiga á þeim, edmfcum þó
breytiimgumini á efiri deiMimmd.
Anidstæðimgar hamis lýstu jafm-
finamit amdstöðu við þær. Fyrstu
skoðamiatoanimamdr benitu tii þesis,
að breytimigarmar mymdu fate
í þjóðainatkvæðagreiðsfammii. De
GauiRe sá þanm kost þvf vænst-
am að lýsa yfir þvi nokkru síð-
ar, að hanm myrndi tafaraiust
legigja rniður vöM, ef þessar
tiMögur hanis yrðu feiRdar. Þjóð
airaitkvæðagreiðisiam smýst því
ekfci ölu lemgur um tillögure-
ar, heMur um það, hvort de
GaiuiRe skuld fara frá eða ekki.
Síðiam de GaiúlRe birti þessa
yfdrlýsimgu, hefur fylgið við
tillögurroar veruiega vaxið, en
samkvæmt seinusitu skoðama-
könmumum er fyligið með þeirn
og móti n-okkurn vegimrn jafnt.
Þess vegma er úrsliita þjóðarat-
kvæðagreiðsfamnar nú beðið
með mifciiii eftia’vænitinigu, þar
sem hér er orðiö um forseta-
dóm de Gauile að tefia.
ÞAÐ HEFUR jafnain reynzt
de Gauilie sigurvænfaigt að
ieggja það í hendur þjóðarimm-
ar að áfcveða, hvort harnn skuli
fara með völd eða ekki. Hanm
gerði þetta með góðum áramgri
1945 og 1958. Hamm gerði þetta
edmmdg eftir Lauism ALsírdeifainm-
ar 1962 og í sambandi við
stjórroarskrárbreytingumia 1965,
þegar ákveðið var að kjósa
forseta Lamdsims beiimná kosn-
imigu af þjóðiinmi. Við öll þessi
skipti bar de GauiRe siigur af
hólmi, því aið þjóðin kaus held
ur að una stramgri stjórm hams
en að eiiga yfir höfði sér þá uipp
laiusm, sem ellia kynmi að skap-
ast.
De GauiLLe treystir enn á það,
að þjóðfa kjósi hamm heldur em
uppLauisnimia. í þetta sinm teflir
hamn þó á tæpasta vaið. Ástæð
am er sú, að fyLgjemdur hams
stamda niú verr með homum en
áður, þvf að þeir eru klofndr
um áðurmefndar tiiiögur hans.
Þá telj a margir þefara, að þeir
eiigi mú betiri möguleifca tii að
fá amiroam miamm kosfam úr sím-
um hópi en MkLegt sé að þedr
hafi síöar.
ÞAÐ, sem senmiiegia helzt
hjáipar de Gauile, er það. að
amdstæðimigaa- hams eru alls
efcki umdir forsetakosmiimgar
búnir, heldur eru klofmairi nú
en nokkru sáinmii fyrr. Mitterand
virðist úr sögummd ,sem forseta-
efrni vimstri mamna, og sömu-
leiðds Mrndes-Fiiance. Eroginm
maður er því sjáaniegur, sem
þeir geta sameinazt um Ai
þessum ástæðum mumu þeár
því helzt kjósa, að de Gaulle
>"erði t'orseti áfram. Þedr vilja
hann heldur en efahvern ymgri
moinm úr hópi Gau'liista. Von
þeiirra er jafnframt sú, að þeir
geti síðar fumdið efabvern sam
eLgiiiniegairi fr amibjóðanda.
ÖLLUM spádómum kemur
hiins vegar samam um, að að-
staða Pompidou fyrrv. forsætis
ráðherra sé alLgðð tii að vimma
í forsetakosnimigum,, ef þær
færu fram nú eftir að de Gaulle
drægd siiig í hlé. Hamn vanin sér
miifcið áiit með framigömgu simind
í óeirðumum í Frakklamdi á
síðastd. árá og hliaut mikLa sam-
úð, þegar de Gauille lét hainm
víkja úr forsætisráðherraem-
bættimu efttr þiimgkosnimgarnar,
em margir þakka Pompidou siig
urimm í þeirn ekkert síð'ur en
de Gaulfa sjálfum. De Gaulle
gaf þá í sikyn, að Pompidou
diragi siiig í hlé til þess að umd-
irbúa sig umdLr mei'r-' starf
síðar. Pompidou hefur að umd
ainföniu lýst yfir því, að hamm
mumd gefa kost á sér sem for-
setaefná, ef de Gaulfa drægi
sLg í hil'é aí eLnlbverjum ástæð-
um. í tilefini af því. hefur de
Gauile lýst yfir, að hamm hafi
emgar slíkar fyrirætlamir í
huiga, nema þjóðaratkvæða-
greiðsLan gamigi á móti horoum
Pompidou gengur nú fi-am
fyrir skjöldu til að afLa tiilögu
de GaiuIRes fyLgis, em ýmsdr
telja þó, að fall þeirra myndi
ekki reymast honum neitt þurng
bært, því áð það mymdd færa
hanin nœr forsetaem'bætrtimu.
Helzti keppimautur Pompi-
dou meðal Gauliiista er Giscard
d’Estaimg, fyrrv. fjármáliaráð-
herra. Hanm hefur lýst amd-
stöðu við tiilögur de GauIiLe.
Með því hyggst haron aflia sér
fyLgis þeiira Gaullisita, sem
eru mótfallnir tiMögumum, og
jafnframt viiroma sér fyLgis amd-
stæðimiga de GauILes. Svo getur
farið. að þeir Pompidou og d’
Estaing verði báðir í kjörd og
geta úrslitin þá orðið tvísýn.
Þaö getur því veruð sögulegur
tími framundam í Frakklamdi,
ef de Gaiuile misheppnast að
halda velli á summudaginm.
Þ.Þ.