Tíminn - 09.09.1969, Blaðsíða 8

ÞRIÐJXJDAGUR 9. september 1969
NOKKUÐ Á ÞRIÐJA ÁR er
nú liðið síðan styrjöldin milli
Sambandsstjórnar Nígeríu og
Biafra hófst. Sambandsstjórnin
sóiíiti framiain aí gegin Biafra-
mönnum og n-áði stórum hluta
af því landsvæði, sem upphaf-
lega var á valdi þeirra. En nú
undanfarið virðist sífeUt Ijós
ara, að styrjöldin er orðin að
þrátefli. Og það þýðir einung-
is eitt; að hernaöarsigur er ó-
hugsandi.
Eftir nokkrar vikur, þeg-ar
regntímanum lýkur, má búast
við auknum hernaðaraðgerðum
Sambandsstjórnarinnar. En það
kæmi flestum á óva-rt, ef þær
aðgerðir bera einhvern sérstak-
Ern árangmr. Er ai’im'Smit bú!zt
við því, að hernaðaraðgerðirnar
í haust sýni og sanni flestum,
að um þrátefli er að ræða. Af-
leiðin-g þessa er sú, samninga-
ieiðin ein getur leyst styrjöld-
ina.
Þetta þýðir þó ekki ,að búast
megi við raunhæfum friðarvið-
ræðum í bráð. Um a-lllangt ára-
bii var flestum ljó-st t. d., að
e-k'ki var, og er, mög-uleg-t að
leysa Víetnam-styrjöldina með
hervaldi. En deil-uaðil-ar voru
lengi að komast að þeirri niður-
stöð-u. Sarna mun vera upp á
teningnum í þessari styrjöld:
og það mun ein-kum taka lang
an tí-ma fyrir herforih-gjastjórn
ina í La-gos. höfuðborg Nígeríu,
að sjá nauðsyn þess að se-mja
um frið, því það þýðir. að gefa
verður eftir og ná málamiðfun.
en hin-gað til hefur La-go-sstjórn
i-n ei-mgöngu ver-ið til við-ræðu
um uppgjöf Biaframanna, en
ek-ki um má-lamiðlunarlausn.
ÝMSIR ÞEIR, sem stutt hafa
Lago-s-stjórnina, gera sér ljó-st,
að á síðustu mánuð-um hefur of
annefnd breytin-g átt sér stað i
styrjöildinni. Sumir þeirra
benda á, að þessi staðreynd
g-eri endurm-at á af-stöðunni til
sitiyrjaMara'ði'lia na-uðsynl-eigt.
Einn þessara aðila er hið
þekkta brezka vikurit „The
Economist“, sem lýsti því yfir
í síðu-stu viku, að „rökin fyrir
stuðnin-gi Breta við Nígeríu —
sem ett s-inn viirtost svo góð —
eru ekki gjaldgeng lengur“.
Er brezku ríkisstjórninni —
og þeim sem hafa stutt afstöðu
hennar til styrjaldaraðila —
bent á, að þráteflið sé sú stað
reynd, sem ný stefna verði að
grundva-lilast á.
Blaðið segir stefnu brezku
stjórnarinnar hafa verið, að
tryggja sigur Samband-sstjórnar
innar, og það sem fyrst. í
þess-u skyni hefur mi-kið ma-gn
af vopn-um verið sent til Lago-s,
og stjórnin þar að-stoðuð eftir
öð-rum leiðum.
Þessi stefna byggðist á tveim
ur forsendum. í fyrsta lagi var
Nígería „sköpuð" af Bretum.
og þeir menn, se-m áður stjó-rn
uð-u landinu og nú eru ráðgjaf
ar brezku ríkisstjórnarinnar,
hafa ful-lan hug á að halda því
s'köpuna-rverki óbreyttu. í öðru
la-gi hafa Bretar fjárfest veru-
lega þar, einkum í olíu. Það er
þýðin-garmikið atriði fyrir
Breta, vegna ástandsins í Mið-
Au-sturlönd-um.
Tll viðbótar kom þriðja rök
semdin. Brezka stjórnin rétt-
lætti vopna-sölu sína tffl Lagos
með fullyrðinig-u um, að ef .
henni yrði hætt, myn-du Sovét-
menn selja vopn þangað í stað
inn og n-á fótfestu þar.
THE ECONOMIST minnir síð-
an stuðning sin-n við stefnu
brez'ku. stj-ór-n-a-rin-nar, oig að það
hafi taiið sameinin-gu Nígeríu
þess virði að hátt verð væri fyr-
ir hana g-reið-andi. — „Verðið
— mæ-l-t í man-n-sláfum o-g blóðs-
úthel-liin-gium — hefur verið of-
boðislegtý, — segir blaðið, og
heid-ur áfram: — „En það virð
is-t ekki hafa keyp.t það, sem
lofað var. Styrjöldin heldur á-
fram: Sovétríki-n útvega v-op-n,
Nígie-rí-a, utam Biaf-ra, er síð-u-r
en svo s'am-he'l-dmiari í dag en
hún h-efur nokkru sinni verið;
o? olíus-töðvarnar enu mjög óör
uggar. Þetta eitt ætti að vera
n-æs, ástæða til að endiU'rskoða
stefnu Breta“.
En blaðið bendir einnig á
aðra þýðin-garmi'kla þróun, þá
er orðið hefur innan Biafra.
Biaframenn hafi, afflt frá fjölda
morð-unum 1966, til þessa dags
sýn-t óbifandi samhe-ldni. And-
spyrna þeir-ra hafi verið furðu-
leg, dugnaður þeirra og tækni-
leg snfflli ha-fi vakið viðurkenn
ingu a-llra.
Síðan er spurt; „Haf-a Biafra
-n-en nú sýrt o-a sann-’ð. að
krafa þeirra til eigin ríkis er
jafn st-er-k o-g, t. d. krafd íra?“
EN HAFl fnamimista-ða ds
^a-mheWr'’ Bfe'Hiwoh'a haff
slvk á'I'-rif á ý-m.isa fyrrum stuð-n
iin'Siímen-n b'ezk-u rffldsstj:/. ~
07 vi-ikið hj-á he4im sr"irni:n7av
um. hvb'rt : B>affd ‘ ergf ek-ki’
sa-ma rétt tffl sjálfstæðis og aðr
ir, t. d. írar, þá vírðist sú þró
un en-gin áhrif hafa haft á þá
menn. er stjórna afstöðu Norð
urlandanna fimm í utanríkismál
um.
í síðu-stu viku hé-ldu utan-rík
isráð-herrar þess-ara ríkja
fund hér í Reykjavík, þar sem
m. a. var fjallað um styrjöld-
ina. Niðu-rstaða þeirra v-ar sú,
að Norðurlönd ættu ekk-ert að
gera í málinu.
Bi-afra-stjórn hefur fyri-r all-
lö-n-giu síðan ó-sibað eftir við-ur-
ken-ningu Norðurlandia á Bi-
afra, sem sjálfstæðu og full-
v-ald-a ríiki. í yfirlýsin-guri'ni
va-r ötakert á þessa ós'k min-nzt.,
né afstöðu Norðurl-andia til
benuar — sem þýðir að
--•.iáfJ'h'ögðii. að hún er virt
að vettu-gi, sem enn þýði-r, að
Norðurlönd styðja áfram, ó-
beint að vísu, hu-g-myndina um
sameinaða Ní-geríu og þar með
a-fstöðu La-gosstjórnarinnar.
Þe-ssi afstaða hefur í raun-
inni tvær hliða-r. An-n-ars vegar
hær röiksemdir sem færð-ar eru
fy-ri-r því að viðu-rk-enna ekki
B-iafra. Hins vegar spu-mmgu-na
um það, hvert ei-gi að vera hlut
ver-k Norðurlánda í alþjóða-
málum, á hvaða grun-dvelli
ei-ga þessi ríki -að móta utan-
ríkismáilastefnu sína í einstök
um atriðum. Þar sem íslenzka
ríkisstjórnin hefður a-ugljós-
lega tengt sína stefnu m. a. i
Biafra-málinu sameiginlegri
S'tefnu allra Norðuriandann-a.
er þetta atriði jafn þýðingar-
mikið fyrir okkur o-g aðra Norð
urland-abúa.
Tökum fyrst röfcsemdafærslu
utanríkisráðherranna.
EMIL JÓNSSON. utanríkis-
ráðherra, va-r inntur eftir þvi
af Eyome lt- Eyo-m-e. sen-difuffl
trúa Biafra á Norðurlöndumf
eftir utanríklsráðherrafundinn 1
í síðustu viku. hvers vegna ís-
land vildi ekki viðurkenna Bi-

BIAFRA OG
NORÐURLÖND
W* vafasamar afsa-kanir. En hve.r
Um 1090 börn deyja nú dagl. úr hungri og vannæringu í Biafra.
afra sem sjálfstætt ríki. Hann
gaf það svar, að utanríkisráð-
herrar Norð-urianda teldu, að
S'lík viðurkenning væri ekki í
samræmi við beztu hagsmuni
Biaframann-a.
John Lyng .utanríkisráðherra
Noregs fó-r nok-kuð n-ánar út í
þetta mál á blaðamannafundi
í Reykjavík eftir utanríkisráð
herrafun-dinn. Sagði hann ráð-
herrana telja, að viðurkenning
á Bia-f-ra myndi ekki stuðla
að lausn deil-unnar, heldur
bvert á móti, a) að a-uka á
þjáningar óbreyttra borgara í
Biafra, og b) spilla fyrir hugs-
anlegri samnin-gslausn.
Þessar röks-emdir eru hald-
litlar. Ef utan-ríkisnáS'h'e-r'ram
ir hefðu getað bent á, að
með því að viðukenna' ekki
Biafra — eins og þeir hafa
nú á-kveðið — þá gætu þeir
a) linað þjánin-gar Biafra-
manna og b) stuðlað að lausn
málsins, þá gæti ef til vill
gegnt öðru m-áli. Þetta geta
þeir auðvitað ekki, því með
núrí-kjandi afstöð-u eru Norð-
urlönd algjörlega áhrifal-aus í
þessu m-áli.
í Biafra hafa tvær milljón
ir manna látið lífið, þar af
um 1,5 milljión óbreyttra b-org-
ara. Ástandið meðal óbreyttra
borgara er aftu-r komið á það
stig, að um 1000 börn deyja
da-glega úr humgri og næring
arskorti' og ástandið að því
leyti alvarlegra en áður, að
prótein-skorturinn — sem
herjaði aðein-s á börn — gerir
nú í stórauknum mæli vart
við si-g hjá fullorðnu fólki. Á
m-e'ð'a-n þetta befuir veriþ að
þróast till hin-s verra, hefur A1
þjóðlegi Rauði krossinn átt í
kjaftasnakki við La-gosstjórn
um birgðaflug til Biafra. Hefu-r
s-líkt flug á hans vegum þvi
legið niðri í þrjá mánuði. Hvar
eru áhrif Norðurlanda þar?
Þau eru nákvæmlega engin/og
á meðan Norðurlönd taka ekki
. klára afstöð-u til styrjaldarinn
ar. þá verða þau engin.
UTaNRÍKISRAÐHERR.aRn
(R lögöm mikla áherzlu á þýð
ingu sam-taka, er nefnd eru
E i n im-gars am-t ök Afr íkjuríkj-a
(OAU), í sambandi við frið-
> sam-lega lauisn stýrjaldarinnai'.
Ef Lymg hefur átt við þáð, að
viðurkenning í Biaf-ra spillti
fyrir friðsa-mlegri lausn fyrir
tilstiiili þesisara samtaka, þá
munu þær á-hyg-gjur væntan-
1-ega óþa-rfar. Það er vís-t en-g-
in hætta á, að OAU taki a-llt
í einu upp á því að 1-eysa eitt
hvert d-ei'lum-ál, hvað þá þess-a
styrjöld.
OAU — sem eru samtök 41
Afríkuríkis — hefur himgað til
beitt sér fyrir nokkru-m samn-
in-gafundum deiluaðila, en þeir
hafa allir farið út um þúfur.
eintaum þ-ar sem Laos-stjó-rn
hefur ekki v-erið til viðtals um
annað en sameiningu Nígeríu
— þ.e. uppgj-öf Biafra. Himgað
til hef-ur það einni-g verið
stefna OAU. að Níg-erí-a og Bi-
afra eigi að vera eitt ríki tffl
fram-búðar.
Það er því í rauninni ekki
að furða, þótt Biaframienn beri
lítið traust til OAU eða svo-
nefndar Nígeriumefndiar þeirra
samtaka. Þá fyrst, þe-gar OAU
setur sér það sem takmark að
ko-ma á friði mi-lli Biafra og
Ní-geríu, án þes-s að gan-ga út
frá því vísu fyrirfram, að slí-k
1-au-sn feli í sér sa-meinin-gu, er
von til þess að hún nái ein-
hverjum árangri.
Yfirlýsin-gar utanrikisráðherr
anna um, að OAU hafi „eðlileg
s-kilyrði til þes-s að geta stuðl-
að að þ-ví að finn-a s-amnin-gs
grundvöll11 eru því út í hött
fyrr en ofann-efnd hreyting
verður á.
Slí-k breytin-g mun ekki hafa
orðið á leiðtogafundi ríkja
innan OAU, sem haldinn var
nú um helgina
Erfitt er því að £já, hvernig
viðurkenning á Biafra ætti að
spi-lla fyrir samningslausn máis
ins. þar sem slik laúsn'er affls
ekki fyrirsjáanleg.
LJÓST EF Þ'U ag -ofcV°rnVf
ir utanríkísráðherranna hafa
"v'ð i'iti? að styð'us Þæ eri
er þá hin raunv-erulega á-stæða? \
Um það má vafa-lust deila.
Sendifulltrúi Biafra á Norður
löndum svaraði þessari spurn-
inigu mimni þanni-g, að s-ér
virtist augljóst, að sum Norður
lan-da væru undir brezkum á-
h-rifum í þessu niáli. Það væri
hin raunv-erulega ástæða fyrir
afstöðu Norðurlanda.
O-g víst er um þa-ð, að Br-et-
1-and g-etur enn haldið áfram að
styðja hernaðarað-gerðir La-gos
stjórnarinnar einmit-t vegna
þess, að en.gin þjóð utan Afríku
hefur ko-mið Bi-aframönnum til
aðstoðar með því að viður-
kenna Biafra sem sjálfstætt
ríki. Kommiúin-lstaríkin bafa
eíkflci hri-dur g ert það, e-nd-a for
ystur'íki austur-evipópskxia
ko-mmúnista, S-o-vótríkiin, stór
vieldi, sem einlbum h-efur hug
á varð-veizlu s-tatus qu-o.
Það er ef til vill dæmi um
siðferðile-gan s-tyrkleika mál-
staðarin-s, að í Ní-geríumálinu
hefur fyrrverandi nýl-enduei-g-
andinn o-g kommúnistísk ein-
ræðisrífci hoppað í sömu sæng.
Á meðan Biaframenn standa
þannig einir — þrátt fyrir það,
að Biaframenn hafa misst fleiri
m-enn á tveimur árum en Viet
namar á áratug — getur brezka
ríkisstjórnin án mikfflla erfið-
leika haldið áfram s.tuðnin-gi
sín-um við La-go-s. Viðurkenning
Norðurlanda á Biafra yrði þvi
verulegt vandamál fyrir Bret-
1-and, og gæti n-eytt brezku rík
i'sstjórnina tii að breyta af-
stöðu sinni, þótt auðvi-tað sé
. erfditit að spá um siibt. Þ-að
sem er auiglij'óst er, að brezkum
valdhöfum er mikið í mun að
Norðurlöndin viðurkenni ekki
Biafra, og hafa vafalaust ekici
ve-rið þögfflr þar um. '
EN NORÐURLÖND eru
ekki fyrrverandi nýlenduríki,
né heldur stórveldi, sem þurfa
að gera sitt bezta tii að varð-
veita sta-tus qu-o.
Norðurlönd telja sig mál-
svara ými-ssa háleitra hu-gsjóna
— sum þeirra að minnsta kosti.
Þeirra á meðal er frelsi, frið
ur og réttur manna til sjálfs-
áfcvörðunar um famtíð sína og
stjónarháttu. Norðurlönd hafa
ekki, eins og sum önnur ríki,
hiagsmun-a-ástæður til að fram-
fyl-gja ekki þessari stefnu i
reynd.
Samt sem .áður hefur sú orð
ið raunin á varðandi Biafra.
Er ástæðan áh-rif stórveldi-s,
áhugaleysi á má-linu, eða eitt
hvað annað? Það sk-al ek-ki
dæmt um, en hitt er Ijóst, að
þær röksemdir sem fram eru
færða’ fá efcki staðist. E-mil
Jónsson getur sparað sér að
segja Biaframönnum, sem deyja
hópum sam-an á hverjum degi,
hvað sé þeim fyrir beztu. Ef
íslenzk stjórnvöld vilja ekki
viðurkenna Biafra ' ve-gna and
stöð-u nágrannaríkja, þá á hann
að sesj'a það. Sé ástæðan ein-
hver önnur. þá á ekki að fela
‘það.
ísland er ekkert stórveldi,
. og þarf þvi ekki að vera með
blekkingar um orsakir ákvarð
ana sinna um afstöðu i málum
eins og styrjöld B;afra og
Nígeríú.
“T5 hcs1 ',t •. • i
Elías Jónsson.