Vísir - 28.12.1978, Síða 10

10
'Fimmtudagur 28. desember 1978.
Útgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjári: Davið Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Umsjón með Helgarblaöi: Arni
Þórarinsson. Blaöamenn: Berglind Asgeirsdóttir,Edda Andrésdóttir, Gisli
Baldur Garðarsson, Jónina Michaelsdóttir, Jórunn Andreasdóttir, Katrtn Páls-
dóttir,-Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Sigurveig Jónsdóttir, Stefán Kristjáns-
son, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson.
Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. Utlit og hönnun: Jón
Oskar Hafsteinsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dréifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur:
Sfðumúla 8. Simar 84611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 86611 7 llnur
Áskrift er kr. 2500 á
mánuði innanlands.Verö I
lausasölu kr. 125 eintakið.
Prentun Blaðaprent h/f.
Innlend barnabóka-
útgófa í hœttu
f jólabókaf lóði þess árs, sem nú er að renna skeið sitt á
enda, hefur það vakið athygii manna, hve lítið fer fyrir
innlendum barnabókum. Þetta er ekkertnýttí sjálfu sér,
en nú haf a menn vaknað upp við vondan draum þar sem
erlendar barnabækur hafa hreinlega kaffært þær inn-
lendu.
Sum bókaforlögin hafa alveg hætt útgáfu innlendra
barnabóka, og á bókalistum stærstu útgáfuaðilanna er
aðeinsað finna örfáar innlendar barnabækur, til dæmis
mun aðeins ein ný íslensk barnabók hafa komið út hjá
forlagi, sem gefið hefur út nærri eitt hundrað bækur á
þessu ári.
Þetta er þróun, sem ástæða er til að gefa gaum og
íhuga, hvernig bregðast skuli við, áður en það er um
seinan.
Einn vinsælasti barnabókahöf undur þjóðarinnar, Ár-
mann Kr. Einarsson, sagði í viðtali við Vísi um þetta mál
ádögunum, aðsala á íslenskum barnabókum hefði dreg-
ist saman um 60-70% á síðustu 10 árum. Þær hefðu orðið
undir í harðri verðsamekppni við alþjóðlegar útgáfur á
myndabókum og sígildum sögum. Ármann sagði, að þær
bækur væru gefnar út í stórum upplögum í mörgum
löndum samtímis, sömu myndirnar væru notaðar en
breytt væri um texta eftir málsvæðum. Hann taldi al-
mennt að þessar bækur væri helmingi ódýrari en ís-
lensku barnabækurnar.
Meðal erlendu barnabókanna er auðvitað að f inna góð-
ar bókmenntir og fræðandi lesningu, sem holl er fyrir
þá, sem landið eiga að erfa. Þvi miður er þar einnig að
finna mjög mikiðaf hreinu rusli, ómerkilegum mynda-
sögum, hreinum pólitískum áróðri sem matbúinn er fyr-
ir saklausar barnssálir og sóðalegum sögum, sem reynt
er að fá forráðamenn barna til að kaupa með auglýs-
ingablekkingum.
Erf itt verður að koma í veg fyrir að slíkar barnabækur
slæðist með í jólaflóðið þar sem smekkur sumra útgef-
andanna virðist harla lélegur og þeir telji ekkert fyrir
neðan virðingu sína lengur á þessu sviði.
Aftur á móti verður nú að grípa í taumana til þess að
innlendar barnabækur geti verið samkeppnishæfar við
hinar erlendu hvað verð snertir ef svipað er borið í þær.
Það er eitthvað bogið við útgáfugrundvöll innlendra
barnabóka ef erlendar bækur með litmyndum á hverri
síðu eru allt að helmingi ódýrari en jafnstórar innlendar
bækur með örfáum einlitum teikningum. Erlendu glans-
myndabækurnar hafa við þessar aðstæður óeðlilega
sterka stöðu á bókamarkaðinum.
Ohjákvæmilegt er að styrkja stöðu innlendu barna-
bókaútgáf unnar með einhverjum tilhliðrunum til dæmis
varðandi lækkun tolla á því bókagerðarefni, sem til
þeirra þarf, eða með hærri aðflutningsgjöldum á þær
barnabækur, sem unnar eru af erlendum bókagerðar-
mönnum.
Einhverjar slíkar leiðir eru mun æskilegri en til dæmis
þær aðferðir, sem notaðar hafa verið við svipaðar að-
stæður í sumum nágrannalanda okkar, það er að ríkið
kaupi ákveðinn hluta upplags hverrar innlendrar barna-
bókar.
Yfirvöld menningarmála „bókaþjóðarinnar" komast
ekki hjá því að taka stöðu innlendra barnabóka til gaum-
gæfilegrar athugunar og gera nauðsynlegar ráðstafanir
fyrir næsta jólabókaflóð til þess að grundvelli verði aft-'
ur komið undir þá útgáfustarfsemi.
Þetta væri eitt af mörgum verðugum verkefnum
stjórnvalda á barnaárinu, sem í hönd fer.
Bragi Arnason prófessor berst fyrir því aö við horfum til fram tlðarinnar.
Athuganir Braga Arnasonar
efnafræðings á eldsneyti úr inn-
lendum orkugjöfum hafa vakið
verðskuldaöa athygli. Ekki sist
fyrir þær sakir að rannsóknir
Braga benda til þess að ts-
iendingar gætu oröið sjálfum sér
nógir um allt eldsneyti og jafnvel
hafið útflutning. Bragi sem er
prófessor við verkfræði- og raun-
visindadeild Háskólans hefur
samið skýrslur þar sem hann
greinir frá niðurstöðum athugana
sinna og hefur hún nú verið send
iðnaðarráðherra.
Vlsir hefur fengiö þessa skýrslu
og til aö fræöa lesendur um
möguleika íslendinga á þessu
sviöi munum viö nú birta hluta af
henni.
Bragi bendir I upphafi á þaö aö
orkubúskapur heimsins muni
eiga eftir aö taka stórkostlegum
stakkaskiptum áöur en þessi öld
veröi liöin. Olía muni ganga til
þurröar fljótlega upp úr aldamót-
um og vetni muni vera líklegast
til aö leysa af hólmi núverandi
eldsneyti. Eina hráefniö sem
þurfi sé vatn og til framleiöslunn-
ar sé hægt aö nota næstum hvaöa
orkulind sem er. Þaö sé hægt aö
nota á allar tegundir farartækja
og í öllum greinum orkufreks
iönaöar sem nú nota kol, ollu eöa
jarögas.
„Flest viröist nú benda til þess
aö vetni veröi aöaleldsneyti
mannkynsins I framtiöinni. En
jafnvel þótt svo veröi ekki þá
veröur vetnisframleiösla aö
minnsta kosti meginuppistaöan I
framleiöslu allra annarra eld-
sneytistegunda sem til greina
koma.
Hvert svo sem eldsneyti fram-
tlöarinnar veröur þá viröist ein-
sýnt aö hægt veröur aö framleiöa
þaö á íslandi.
Framleiðsla vetnis
1 dag er vetni aöallega fram-
leitt á þennan hátt. Meö þvl aö
láta jarögas hvarfast viö vatns-
gufu viö háan hita, leiöa vatns-
gufu yfir glóandi kol eöa meö raf-
greiningu á vetni. Rafgreining fer
þannig fram aö raforka er notuö
til aö kljúfa vatn I frumefni sln.
Fræöilega er hægt aö framleiöa
vetni meö þvl aö hita vatn upp I
3000 gr. C. en þá klofnar vatniö I
frumefni sin vetni og súrefni.
Vatn er unnt aö kljúfa I frum-
efni sin meö ljósefnafræöilegum
aöferöum, meö llfefnafræöilegum
aöferöum og meö þvl aö nota
orkuríka geisla frá kjarnaofnum.
Rannsóknir á þessum slöasttöldu
aöferöum eru þó enn á frumstigi.
Geymsla vetnis
Vetni er hægt aö geyma á ýmsa
vegu. Sem lofttegund, sem vökva
I hýdrlöum og I efnum sem
drekka I sig vetni viö lágt hita-
stig. Hýdriö nefnast þeir málmar
eöa málmblöndur sem geta
drukkiö I sig mikiö magn af vetni.
1 Aburðarverksmiöjunni eru árlega framleidd 2000 tonn af vetni.