Alþýðublaðið - 30.11.1989, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 1. des. 1989
MMMIÍl
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Dreifingarstjóri: Siguröur Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaöaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
VIRÐISAUKASKATTUR
í HÖFN
Farsæl niðurstaða hefur fengist í umræður stjórnarflokkanna
um framkvæmd virðisaukaskattsins. Ríkisstjórnin samþykkti á
fundi sínum síðdegis í gær, að loknum fundum þingflokka stjórn-
arflokkanna, þá tillögu forsætisráðherra, að virðisaukaskatturinn
kæmi til framkvæmda um næstu áramót. Tillögur forsætisráð-
herra fela ennfremur í sér að skattþrepið verði eitt, 24.5% en með
endurgreiðslu verður aflétt um helmingi skattsins af nokkrum
tegundum innlendra matvæla þannig að verð á helstu matvæl-
um lækkar um allt að 9 % nú um áramótin. Þar með hefur lækkun
matvælaverðs verið tryggð í upphafi næsta árs og skattapró-
sentan lækkuð úr upphaflega 26% niður í 24.5%.
I umræðum á Alþingi í gærkvöldi gerði forsætisráðherra grein
fyrir því hvernig tekjumissir við lækkað prósentustig er unninn
upp með hækkun tekjuskatts, tekjuskatt á orkufyrirtæki og
mengunarskatt á bifreiðar. Vissulega er umdeilanlegt hvort
leggja eigi nýja skatta eins og bílaskatta á almenning eða hvort
krukka hefði átt í tekjuskattinn. Bíða verður þó eftir nánari út-
færslu á nýjum tekjuhliðum ríkissjóðs áður en hægt verður að
taka endanlega afstöðu til þessara liða.
Pað eru gleðitíðindi fyrir fjölskyldur og lágtekjuhópa, að hækk-
un skettleysismarka einstaklinga er framundan og að persónuaf-
sláttur og barnabætur hækka verulega á næsta ári. Skattbyrði
lágtekjufólks og barnafjölskyldna verður svipuð eða ívið lægri á
fyrra helmingi næsta árs og hún er í dag. Skattbyrðin íþyngist hjá
hátekjufólki. Það er rétt stefna og sanngjörn, að lækka matvæla-
verð en auka skattbyrðar þeirra sem miklar tekjur hafa til að
mæta halla ríkissjóðs við endurgreiðslurá nauðsynjavörum sem
matvælum.
Stærsta verkefnið er þó enn óleyst. Á næsta ári verður að kanna
hverning breyta megi virðisaukaskattinum til að lækka fram-
færslukostnað. Það verður að kanna þær hugmyndir til hlítar,
hvort taka beri upp tveggja þrepa virðisaukaskatt þar sem öll
matvæli fari í lægra þrepið. En þýðingarmesta aðgerðin er að
sjálfsögðu að afnema hið hrikalega einokunarkerf i íslenskra land-
búnaðarafurða sem heldur uppi háu verði og krefst mikilla fórna
af skattgreiðendum í formi endurgreiðslna. Skattgreiðendur
verða að gera sér grein fyrir því að þeir eru að stórum hluta að
borga íslenskan matarreikning þegar þeir borga skattana sína.
Þess vegna greiða íslendingar matinn sinn tvisvar; fyrst til Gjald-
heimtunnar og síðan við búðarborðið. Það er því þjóðþrifamál, að
athuga hvernig vega megi upp tekjutap ríkissjóðs vegna hugsan-
legs lægra þreps í virðisaukaskatti með því að draga úr útgjöld-
um til landbúnaðarmála. Hér er fyrst og fremst nauðsynlegt að
endurskoða búvörusamninginn tafarlaust. Og ennfremur að
leggja grunninn að óheftum innflutningi á landbúnaðarvörum
sem tryggja myndi eðlilega samkeppni.við íslenskan landbúnað
og tryggja neytendum lægri vöru og skattgreiðendum léttari
skattbyrði. Það er í raun furðulegt að umræðurnar um matvæla-
verð hafa snúist um „matarskatt" og annað þrep í virðisauka-
skatti. Hinir stóru hagsmunir íslenskra neytenda og fjölskyldna
hvað snertir verðlagningu matvöru, snúast einmitt um að rjúfa
einokunarhring hins íslenska búvöru- og landbúnaðarkerfis.
Að lokum er það nauðsynlegt í framhaldi af ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar um gildistöku virðisaukaskattsins, að kannaður
verði undanþágulaus virðisaukaskattur í einu þrepi þar sem
skatthlutfallið verði mun lægra en nú hefur verið ákveðið. Þar
væri einnig tekið mið að hið nýja skattkerfi bæti samkeppnis-
stöðu íslenskra atvinnuvega og tryggi bætt skattskil og tekið
væri tillit til þeirra ákvarðana sem teknar verða um virðisauka-
skattkerfi í Vestur-Evrópu almennt í náinni framtíð.
ONNUR SJONARMIÐ
SEINHEPPNASTI íhaldsforingi á
Islandi í siöari tíö er tvímælalaust
Þorsteinn Pálsson. Þegar hann
hrökklaðist frá völdum sem forsæt-
isráðherra fyrir rúmu ári var hann
hæði úrræðalaus, taugaspenntur og
framtakslaus. Nú er hann hins vegar
í vígaham og setur fram vantraust á
núverandi rikisstjórn fyrir að hafa
tekið að sér þau verk sem hann
hljópst sjálfur frá!
Tíminn fer nokkrum orðum um
verk eða verkleysi Þorsteins Páls-
sonar í tíð hans sem forsætisráð-
herra í leiðara í gær.
Leiðarahöfundur Tímans segir:
„Stjórnarforysta Þorsteins
Pálssonar í 14 mánuði, frá júlí-
mánuði 1987 til septembermán-
aðar 1988, verður lengi í minn-
um höfð fyrir úrræðaleysi for-
sætisráðherrans og þess liðs
sem hann studdist við.
Á þessu tímabili óx rekstrar-
vandi í undirstöðugreinum at-
vinnulífsins, sjávarútveginum
og samkeppnisiðnaðinum, með
þeim afleiðingum að um allt land
stefndi í rekstrarstöðvun fyrir-
tækja og atvinnuleysi blasti við.
Enda fór svo að stöðvun fjöl-
margra fyrirtækja varð ekki um-
flúin. Ymsum þeirra varð ekki
bjargað frá gjaldþroti. Þorsteinn
Pálsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, horfði á þessa þróun
gerast án þess að hafast nokkuð
að, þótt hann væri forsætisráð-
herra landsins."
Og áfram heldur leiðarahöfundur
Tímans:
„Nú má vel vera að Þorsteini
Pálssyni hafi verið sá vandi á
höndum að hann fengi ekki ráð-
ið við það sundraða lið sem Sjálf-
stæðisflokkurinn er samkvæmt
eðli og uppbyggingu, þar sem
einstakar fylkingar eru naumast
í kallfæri hver við aðra, svo að
helst er líkjandi við þann fræga
Lýðræðisfrjálshyggjuflokk í
Japan sem raðað er saman úr
ótal kubbum í pólitískri rað-
þraut. Þótt t.d. Egiil á SeljavöII-
um sé raddsterkur er borin von
að ómur af máli hans heyrist yfir
á bekkina þar sem peninga- og
vaxtafrjálshyggjan á fulltrúa
sína.
Það hefur komið í hlut þeirrar
ríkisstjórnar, sem mynduð var á
rústum stjórnarferils Þorsteins
Pálssonar, að endurreisa at-
vinnulífið í landinu. Núverandi
stjórnarsamstarf nær yfir 14
mánaða skeið, sem hefur verið
óslitið endurreisnartímabil, í
stað þess að 14 mánaða forsætis-
ráðherratíð Þorsteins Pálssonar
1987—1988 var tími vasturs og
úrræðaleysis."
Verkin tala. Þau fleygu orð eiga
við nú sem fyrr.
EVROPA er farin að knýja að dyr-
um Islands svo um munar. Þegar eru
farnar að rísa upp vísir að fylking-
um sem eru með eöa á móti nálgun
Islands við Evrópubandalagið.
Doktor Siguröur Steinþórsson
hélt um daginn erindi um einmitt
daginn og veginn en mest um Evr-
ópubandlagið þar sem hann komst
að þeirri niðurstöðu að það ,,að
sameinast Evrópu er að tapa aleig-
unni.“
Einhverra hluta vegna fannst Tím-
anum upplagt að birta erindið á
leiðaraopnu.
Grípum niður í staðhæfingar Sig-
urðar hvað myndi gerast ef íslend-
ingar gengju í Evrópubandalagið:
„Eg held það blasi við, að sem
Islendingar á Islandi munum við
tapa öllu — aleigunni — tung-
unni, menningunni og landinu.
Sem sjálfstætt ríki er Island
nefnilega dálítill þyngdarpunkt-
ur í sjálfu sér, en sem hluti af
Stórevrópu verður það ekki ann-
að en jaðarsvæði með öllum
þeim vandamálum sem að slík-
um svæðum steðja, fátækt og ís-
lenskir atvinnuvegir aðrir en
fiskveiðar verða nefnilega í aug-
um Bandalagsins það sem gula
pressan hér á landi kallar
„gælufyrirtæki“, óarðbær starf-
semi sem haldið er gangandi til
að landsmenn hafi atvinnu. Og
eftir því sem hagfræðingar segja
okkur, líðst svoleiðis nokkuð
ekki í alvörulöndum þar sem
hinn algildi mælikvarði pening-
anna er lagður á hlutina.“
Ekki getur sá mælikvarði reynst
slæmur — nema að doktor Sigurður
vilji óbreytt ástand fyrirgreiðslu- og
ríkisforsjárkerfisins í atvinnumál-
um.
En gefum Sigurði aftur orðið:
„ísland verður ekki annað en
verstöð með þjónustu við fiski-
skip Evrópubandalagsins og of-
urlítinn ferðamannaiðnað á
sumrin. Og í ljósi þess, að undir
hverjum steini, sem velt er við í
þjóðfélaginu voru, reynist vera
kraðak fjármálaspillingar, er
líklegast að jafnvel smákapítal-
istar af þeirri gerð sem nú láta
sem hag sínum og fyrirtækja
sinna væri betur borgið meðal
stórumsvifamanna Evrópu,
yrðu flestir komnir í steininn
innan árs frá því við gengjum í
Bandalagið.“
Er ekki allt í lagi að þeir menn
lendi bak við lás og slá? Er þaö aö
glata aleigunni? Kannski fjármála-
glæponarnir — en varla þjóðin.
Einn með kaffinu
— Læknir, eiginmaður minn
heldur aö hann sé vörulyfta!
— Komdu með hann til mín
á stofuna.
— Nei, ég get þaö ekki. Hann
neitar að stoppa á þessari
hæð!
DAGATAL
Bjargvœttur stjórnarinnar
Eg er alveg hættur að skilja pólit-
íkina. Ekki það, að ég hafi nokk-
urn tímann skilið stjórnmál svona
yfirleitt. En atburðir síðustu daga
hafa endanlega steypt skilningi
mínum á stjórnmálum út í ystu
myrkur.
*
Eg sagði við konu mína í gær-
morgun að ég væri hættur að
hugsa um pólitík.
— Af hverju? spurði hún.
— Eg botna hvorki upp né niður
í þessu lengur, svaraði ég.
- Nú?
— Já, sjáðu til, sagði ég. Ríkis-
stjórnin er búin að vera út og suð-
ur í þessum virðisaukaskatti að
undanförnu.
Konan kinkaði kolli.
— Olafur Ragnar vildi auðvitað
fá peninga í kassann strax um ára-
mótin. En þegar allt þjóðfélagið
með öll helstu samtök í forystu
barðist fyrir þvi að setja matvæli i
lægra skattþrep, þá þorði Ólafur
Ragnar ekki annað en að taka
undir með þjóðkórnum. En auð-
vitað þurfti hann sárlega á skatt-
peningunum að halda. Svo hann
sagði bara: Helvítis kratarnir vilja
matarskattinn, og ég er bundinn
af samkomulagi við þá. í hjarta
mínu er ég því sammála ykkur,
kæru landsmenn, að leggja ekki
skatt á mat. En því miður er ég
bundinn fastur við skepnuna hann
Jón Baldvin.
— Þetta er mjög eðlileg pólitík,
sagði konan.
Eg ræskti mig.
— Svo kom Steingrímur og
sagðist alveg vera sammála þessu
og reyndar sammála öllum sem
höfðu yfirleitt tjáð sig um málið.
— Það er líka ofur eðlileg pólit-
ík, sagði konan.
— Nú, sagði ég. Þegar hér var
komið börðu kratarnir í borðið og
sögðust ekki nenna þessu lengur.
Það yrðu að koma hreinar línur í
spilið. Annað hvort samþykktu
menn þeirra tillögur eða fjármála-
ráðherra legði þá bara fram
tveggja þrepa virðisaukaskatt-
skatt sem sameinaði alla ósk-
hyggjuna: ríkið fengi sitt, íólkið
fengi lægra matarverð og engir
nýir skattar. Og þá hrundi allt.
— Þetta er líka pólitík, sagði
konan. Hvað er það sem þú skilur
ekki?
— Þarna var greinilegt að
stjórnin var öll út og suður, sagði
ég. Sennilega var stjórnin bara
komin að því að springa. Enda
bökkuðu Ólafur Ragnar og Stein-
grímur í hvelli og sögðust bara
vera sammála Jóni Baldvin í einu
og öllu og hann væri þeirra besti
vinur.
Konan var farin að horfa rann-
sakandi á mig.
— Og þá erum við komin aö þvi
sem ég ekki skil, sagði ég.
— Og það er ? spurði konan.
— Jú, einmitt þegar stjórnin var
komin að því að springa og Jón
Baldvin orðinn hundleiður á þeim
Ólafi Ragnar og Steingrími, þá
kemur bjargvættur stjórnarinnar
til sögunnar.
— Bjargvættur stjórnarinnar?
spurði konan. Áttu við Stefán Val-
geirsson?
Nei, nei, sagði ég . Stefán er
fremur óvættur stjórnarinnar. Nei,
þá kemur Þorsteinn Pálsson,
bjargvættur stjórnarinnar og setur
fram vantraust á ríkisstjórnina.
— Kallar þú það björgunarað-
gerð? spurði konan.
— Já, því á einni svipstundu
þjappaðist stjórnin saman og varð
að einni órjúfanlegri heild. Virðis-
aukaskatturinn lá samdægurs til-
búinn á borðinu og Jón Baldvin
var búinn að fá öll umboð til að
tala við hvern sem hann vildi, hvar
í heimi sem er. Þorsteinn bjargaði
stjórninni.
— Þú segir nokkuð, sagði kon-
an.
— En það er sennilega vegna
þess að Þorsteinn kann ekkert í
pólitík, sagöi ég.
Konan fór og hellti upp á kaffi.
Það gerir hún alltaf þegar hún er
mér sammála.