Morgunblaðið - 21.02.2003, Blaðsíða 7

hún svo meðferð kantefna og sýnir
hvernig hægt er að skera kantefnið í
litla búta og nýta það í nýtt mynst-
ur,“ segir Guðfinna, sem sjálf kveðst
aldrei hafa séð viðlíka snilld í
mynstrum og litavali og hjá Jinny
Beyer.
Austræn áhrif
Austræn áhrif eru áberandi í
verkum Beyers, en snemma á átt-
unda áratugnum bjó hún í Nepal þar
sem hún hóf að sauma bútasaum.
Hún hélt uppteknum hætti þegar
hún flutti til Bandaríkjanna og ekki
leið á löngu þar til verk hennar fóru
að vekja mikla athygli og unnu til
alls konar verðlauna, m.a. í Stóru
bútasaumskeppni Bandaríkjanna
1978, sem styrkt er af tímaritinu
Good Houskeeping. Upp frá því
helgaði hún sig bútasaumi og hefur
haft nóg að gera við að halda fyr-
irlestra og námskeið og hanna
mynstur, sem nú eru yfir tvö þúsund
talsins. Eftir hana liggja tíu búta-
saumsbækur og þrjú myndbönd og
síðastliðið tuttugu og eitt ár hefur
hún haldið sín eigin námskeið á Hilt-
on Head Island-hótelinu í Suður-
Karólínu. Hún býr í Great Falls í
Virginíu og er líka með vinnustofu
sína þar.
Þegar Guðfinna fór til Bandaríkj-
anna árið 1979 og kynnti sér búta-
saum var Jinny Beyer að hasla sér
völ. „Ég heillaðist strax af verkum
hennar, en gerði mér grein fyrir að
erfitt yrði að fá svona þekkta og eft-
irsótta listakonu til að koma til Ís-
lands. Ég frétti líka að námskeið
hennar væru hreint ekkert ódýr,
auk þess sem hún gerði miklar kröf-
ur um aðbúnað hvar sem hún stigi
niður fæti. Framan af var ég frekar
vondauf um að fá hana hingað, en ég
ákvað engu að síður að viðra hug-
myndina þegar ég hitti hana nýverið
á bútasaumssýningu í Bandaríkj-
unum. Hún sló til, virtist mjög
áhugasöm um land og þjóð og við
náðum hagstæðum samningum,“
segir Guðfinna og bætir við að búta-
saumarar hér á Fróni séu afar
spenntir að skoða verk Jinny Beyers
og kynnast vinnubrögðum hennar.
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2003 B 7
„LESBLINDAN hefur valdið mér miklum erf-
iðleikum allt frá því ég hóf skólagöngu, en nú er
þetta ekkert mál,“ sagði Guðmundur Örn Kjærne-
sted, sem hóf meðferð samkvæmt Davis-kerfinu fyr-
ir sex mánuðum undir leiðsögn Axels Guðmunds-
sonar.
Guðmundur Örn, sem er nemandi í Fjölbrauta-
skólanum í Breiðholti, sagði að árangurinn hefði
strax komið í ljós nú í miðsvetrarprófunum. „Ég
náði 8,5 í meðaleinkunn nú á jólaprófinu, án fyr-
irhafnar, en áður var ég rétt að skríða yfir 5,0 á öll-
um prófum. Það var eins og 10 fyrir mig að fá 6 í
einkunn. Þá þurfti ég líka að sækja aukatíma, fjór-
um til fimm sinnum í viku, og ef mikið var að gera í
skólanum fór ég líka um helgar. Núna fer ég tvisvar
í viku, klukkutíma í senn. Þetta hefur gjörbreytt öll-
um mínum viðhorfum og ég lít mun bjartari augum
á framtíðina,“ sagði hann enn fremur.
Guðmundur Örn sagði að fyrst þegar hann hitti Axel og kynntist
Davis-kerfinu hefði hann verið efins. „Ég sagði við Axel að þetta
hljómaði nú bara eins og Herbalife-megrunaraðferðin eða aðrar
skyndilausnir. Mér fannst þetta svo ótrúlegt. En ég geri ekki lítið úr
Davis-kerfinu núna. Sýn mín á þetta vandamál er nú gjörbreytt og
þegar einhver nefnir lesblindu við mig svara ég: Ekkert mál! Ég hef
aldrei kunnað stafrófið fram að þessu en nú fer ég með það aftur á
bak og áfram. Ég gat aldrei lært óreglulegu sagnirnar í ensku, en er
nú með tíu í þeim á öllum prófum. Þetta er allt annað líf,“ sagði Guð-
mundur Örn Kjærnested.
Guðmundur Örn Kjærnested
Allt annað líf
blindu, og ég er honum sammála.
Reyndar notum við orðið lesblinda
yfir ýmsa námsörðugleika, sem við
höfum komist að raun um að
spretta allir af sömu rót. Les-
blinda (dyslexia), reikniblinda
(dyscalculia), ofvirkni
(hyperactivity), athygl-
isbrestur (attention de-
fict disorder, ADD) og
ákveðin hreyfi- og
jafnvægisvandamál
(dyspraxia) eru öll til-
komin vegna þess að
viðkomandi hugsar í
myndum. Og vegna
þess að öll þessi ein-
kenni eiga sömu orsök
má beita sömu lausn-
inni á þau öll. Ron
Davis hefur jafnvel
þróað útgáfu af sínu
kerfi til að lagfæra As-
bergers heilkenni, sem
er væg einhverfa.“
Hugsað í myndum
„Allt Davis-kerfið er byggt á því
að orsök lesblindunnar liggi í
þeirri einföldu staðreynd að við-
komandi einstaklingur hugsar í
myndum en ekki orðum, það er að
segja myndrænt, en ekki orð-
rænt,“ sagði Axel aðspurður um í
hverju Davis-kerfið væri fólgið.
„Við fylgjum þeirri hugmynda-
fræði og árangurinn skilar sér
nánast undantekningalaust.
Nú kann einhver að spyrja
hvernig það megi vera að mynd-
ræn hugsun geti orsakað les-
blindu? Svarið sem Ron fann er
einfalt, en ekki endilega auðvelt að
útskýra, ég skal samt reyna:
Það er nokkuð viðtekin skoðun
að fólk almennt hugsar annaðhvort
í myndum eða orðum og margir
nota bland beggja. Þegar ég segi
myndum meina ég kyrrmyndir,
eins og til dæmis ljósmynd, og
einnig hugsa menn í hreyfimynd-
um, eins og kvikmyndum. Þessi
myndræna hugsun er þeim mun
fullkomnari, því meira sem hún er
notuð. Þeir sem eru
bestir í þessari hugs-
un, það er þeir les-
blindu, geta upplifað
hugsun sína nánast
jafn sannfærandi og
hlutveruleikann, í þrí-
vídd, með hljóðum,
lykt, snertiskyni og
jafnvel bragði. Því
meira sem viðkomandi
notar þessa myndrænu
hugsun, þeim mun
minna notar hann orð-
ræna hugsun. Það gef-
ur auga leið að ef orð
eru lítið notuð í innra
hugsanaferli verður
orðaforði og leikni í að
nota orð lakari en hjá þeim sem
hugsa aðallega í orðum.
Reyndar er Ron Davis þeirrar
skoðunar að þessi myndræna
hugsun lesblindu ýti undir snilli-
gáfu. Hann byggir það á þeirri
staðreynd að þeir sem hugsa
myndrænt hugsa hraðar en þeir
sem hugsa í orðum. Það má líkja
þessu við muninn á hraðvirkri
tölvu og hægvirkri. Þessu til
stuðnings má benda á að ýmsir
hugsuðir og andans menn hafa átt
við lesblindu að stríða svo sem
Thomas Edison, Albert Einstein,
Galileo, Louis Pasteur, Alexander
Graham Bell, svo nokkrir séu
nefndir. Af þekktum listamönnum
og hönnuðum má nefna Picasso,
Walt Disney, Henry Ford, Leon-
ardo da Vinci og af skáldum F.
Schott Fitzgerald, H.C. Andersen,
Edgar Allan Poe og Jules Verne
og af tónlistarmönnum nægir að
benda á Mozart, Beethoven og
John Lennon.
Lesblindan verður ekki vanda-
mál fyrr en viðkomandi er kominn
í skóla vegna þess að myndræna
hugsunin verður ekki til trafala
fyrr en reynt er að nota hana til að
ráða úr tvívíðum táknum, sem ein-
göngu eru rétt frá einu sjónar-
horni. Þetta er ástæðan fyrir
stafavíxlun, til dæmis að b verður
d. Þegar lesblindir kynnast fyrst
stöfunum í stafrófinu byrja vand-
ræðin. Sumir sérkennarar á Eng-
landi hafa notað aðferð sem kallast
Letterland til að hjálpa lesblindum
að læra stafina. Þar er hverjum
staf gefin ákveðin mynd, til dæmis
K hefur mynd af konungi, A hefur
mynd af Önnu epli (Annie Apple)
og svo framvegis. Þetta er ekki
heppilegt að mínu mati, til dæmis
ef við tökum orðið afi, að þá gæti
myndin af Önnu epli dúkkað upp
hjá þeim sem lært hefur Letter-
land-aðferðina þar sem orðið afi
byrjar á a, og þetta getur ruglað
þá í ríminu og jafnvel orðið til
trafala.“
Myndlaus rugl-orð
„Mikilvægt er að hafa í huga að
ekki hafa öll orð myndræna merk-
ingu, og eru þar af leiðandi ónot-
hæf í þessu innra myndmáli,“
sagði Axel enn fremur. „Þessi orð
kallar Ron Davis „trigger words“
vegna þess að þau valda ruglingi
hjá lesblindum og ég hef kosið að
kalla þau „rugl-orð“. Þessi orð
valda ekki tiltakanlegum vandræð-
um í talmáli vegna þess að les-
blindur einstaklingur þroskar með
sér hæfileika til að lesa í aðra
tjáningu og brúa þannig bilin
sem rugl-orðin valda. Þetta
getur hins vegar orðið
vandamál í lestri, skrift og
stærðfræði. Þar hefur
myndræni hugsuðurinn ekki
við neitt að styðjast nema flöt
tákn á blaði. Lesblindir hafa
hins vegar komið sér upp ýms-
um lausnum á þessu vandamáli,
eins og til dæmis að hoppa yfir
myndlausu orðin og giska þess í
stað á samhengi myndrænu
orðanna. Þetta gengur upp að
vissu marki, en auðvitað verður
lesskilningur með þessum hætti
ekki upp á marga fiska. Lausnin
er í raun jafn einföld og vanda-
málið: Sá lesblindi verður að þýða
myndlausa orðið í eitt skipti fyrir
öll yfir í myndmál. Orðið Um er
eitt þessara myndlausu orða og
það hefur fjölda mismunandi skýr-
ingar, en þær eru þó nægilega
skyldar hver annarri til að skýr
skilningur á einni þeirra nægir til
að brúa bilið frá orðinu yfir í
myndhugsun. Í íslensku eru til yfir
200 rugl-orð.“
Endurreist sjálfsvirðing
Axel kvaðst vera eini Íslending-
urinn, enn sem komið er, sem hef-
ur hlotið þjálfun í Davis-kerfinu,
og reyndar sá eini á Norðurlönd-
um, en tveir Íslendingar til við-
bótar hafa sýnt því áhuga að fara í
þessa sömu þjálfun.
„Langtímamarkmiðið er að inn-
leiða þessar aðferðir í almenna
skólakerfið, sem er hægt með til-
tölulega einföldum hætti,“ sagði
Axel enn fremur. „Sérstök útgáfa
af Davis-kerfinu hefur verið þróuð
til nota í skólastofunni og hefur
verið notuð í sex ár í tveimur skól-
um í Kaliforníu. Í þessum skólum
hefur árangurinn verið sá að
námsörðugleikum, sem tengjast
lesblindu, hefur hreinlega verið út-
rýmt. Enginn nemandi hefur þurft
á námsaðstoð að halda. Einnig
hafa þessir tveir skólar skorið sig
úr hvað varðar fjölda afburðanem-
enda, sem er í fullkomnu samræmi
við kenningar Ron Davis.“
Axel sagði enn fremur að margir
sem til hans leita séu ráðþrota, en
oft gerist það á þriðja degi að ný
heildarmynd renni upp fyrir þeim,
sem skýrir alla þeirra erfiðleika.
„Einstaklingur sem kemur til mín
og gengur í gegnum Davis-kerfið
ver einungis sex dögum með mér.
Þessi tími er nægur til að kippa
vandamálinu í liðinn, ásamt um
það bil 80 klukkustunda heima-
vinnu sem oft er dreift yfir ár eða
meira. Þegar viðkomandi hefur
uppgötvað hversu einföld aðferðin
er verða viðbrögðin oft misjöfn. Ef
um barn er að ræða er þetta ein-
faldlega enn ein ný uppgötvun í líf-
inu, eitthvað nýtt og spennandi
sem þau tileinka sér upp frá því.
Ef viðkomandi er fullorðinn geta
viðbrögðin verið blendin, jafnvel
blandin biturð og reiði. „Ef þetta
er svona einfalt því þurfti ég þá að
ganga í gegnum alla þá bitru
reynslu sem þetta hefur valdið
mér? spyrja þeir gjarnan og bæta
svo við: „Ef ég hefði vitað þetta
sem barn hefði líf mitt orðið öðru-
vísi ...“ Sumir verða glaðir og segja
sem svo að nú þurfi þeir ekki að
strögla við þetta lengur! Aðrir fyll-
ast eldmóði og vilja gefa sem flest-
um þessa „gjöf“ sem þeim hefur
verið gefin, gjöf sem felur í sér
aukinn sjálfsskilning og endur-
reista sjálfsvirðingu. Þetta hefur
jafnvel verið drifkrafturinn hjá
mörgum sem hafa lagt það fyrir
sig að kenna þessa aðferð, eins og
til dæmis í mínu tilfelli. Flestir
sem starfa við þetta hafa svipaða
sögu að segja og ég. Þeir sjálfir,
eða einhver þeim nákominn, hefur
upplifað tímamót í lífi sínu eftir að
hafa gengið í gegnum Davis-kerfið
og fyllst eldmóði,“ sagði Axel Guð-
mundsson, sem mun halda fyrir-
lestur um Davis-kerfið í
Fjölbrautaskólanum í Ármúla
þriðjudaginn 25. febrúar næstkom-
andi og hefst hann klukkan 19.30.
Enn fremur má benda á að þeir
sem vilja fræðast nánar um Davis-
kerfið á Netinu geta farið á slóðina
www.dyslexia.com og þar er einnig
hægt að hafa samband við Axel.
Snilligáfa?
Ron Davis, höfundur kerfisins, er þeirrar skoðunar
að hin myndræna hugsun ýti undir snilligáfu. Sem
barn var hann með einhverfu á háu stigi og lærði
ekki fyllilega að tala fyrr en um tólf ára aldur. Síðar
uppgötvaðist að hann hafði afburðagreind og mikla
stærðfræðigáfu.
svg@mbl.is
Táknmynd
fyrir sögn-
ina „að
lesa“ mót-
uð í leir.
„Þessi myndræna hugsun er
þeim mun fullkomnari, því
meira sem hún er notuð.
Þeir sem eru bestir í
þessari hugsun, það
er þeir lesblindu,
geta upplifað hugsun
sína nánast jafn
sannfærandi og hlut-
veruleikann, í þrívídd,
með hljóðum, lykt, snerti-
skyni og jafnvel bragði.“
Liðamóta-
krem
Verkja- og gigtaráburður
Apótekin
lyfjaverslanirnar
FRÁ
Ótrúlegur
árangur