Morgunblaðið - 12.09.2003, Blaðsíða 6

DAGLEGT LÍF
6 B FÖSTUDAGUR 12. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Snjófugls-
eggin
hennar
Koggu eru
fyrir löngu
orðin vel
þekkt sem
hönnun.
ÍSLENDINGAR margirhverjir halda jafnvelað framleiðsla sé
möguleg án þess að hönn-
un komi þar nokkuð nærri.
Skýringin á því er líklega
sú að við höfum mestmegn-
is flutt inn tilbúna vöru, lít-
ið framleitt sjálf og hönnun
því ekki haft hlutverk. Í
rauninni er það svo að fyrst kem-
ur hugmyndin og útfærslan á
henni, það er hönnunin og svo
hugsanleg framleiðsla,“ segir Kol-
brún Björgólfsdóttir leirlist-
arkona sem betur er þekkt undir
nafninu Kogga.
Undanfarin 18 ár hefur hún
starfrækt vinnustofu og gallerí
við Vesturgötuna í Reykjavík en
verk hennar falla sum hver undir
hönnun en önnur má flokka sem
listaverk.
Að sjá möguleikana
Kogga lauk námi í leirlistum
frá Skolen for Brugskunst sem nú
heitir Danmarks Design skole í
Kaupmannahöfn árið 1975 og seg-
ir marga skólafélaga sína hafa
farið beint í vinnu hjá framleið-
endum. „Hér heima var sá mögu-
leiki ekki til staðar og ennþá hef-
ur ekkert breyst að þessu leyti.
Hér eru engir framleiðendur sem
hönnuðir geta hannað fyrir.“
Kogga bendir á að Norð-
urlandaþjóðirnar hafa allar að Ís-
landi undanskildu getið sér gott
orð fyrir hönnun og má þar til
dæmis nefna þekkt vörumerki
eins og Kosta Boda í Svíþjóð,
Bing og Gröndal í Danmörku og
Arabía í Finnlandi.
„Hráefnið er til staðar en það
er eins og fólk hér geri sér ekki
grein fyrir möguleikunum. Litið
er á keramikera sem einyrkja og
handverksfólk en horft framhjá
því að hönnun og framleiðsla á
listiðnaði getur verið arðbær út-
flutningur. Það er nefnilega ekki
síður hægt að flytja út hönnun en
fisk eða hugbúnað. Dæmin frá
hinum Norðurlönd-
unum eru til vitnis
um það.“
Kogga hefur gert
tilraunir með að
komast á erlendan
markað með sína
hönnun en segir það
erfitt þar sem marg-
ir séu um hituna.
„Auk þess er ég bú-
sett á Íslandi og
þrátt fyrir Netið
og aðrar nýjar
samskiptaleiðir
en nauðsynlegt að
vera á staðnum til
þess að að fylgja
hugmyndum sín-
um eftir, ekki síst
þar sem sam-
keppnin er mikil.“
LEIRLISTARKONAN
Morgunblaðið/Kristinn
Hráefnið er til staðar hér á landi en það er eins og fólk hér geri sér ekki
grein fyrir möguleikunum, segir leirlistarkonan Kogga.
Ekki síður hægt að
flytja út hönnun en fisk
Flöskur með sér-
smíðuðum járn-
töppum eftir
Koggu.
Tinna hann-
aði nýlega þess-
ar kúlur ásamt
Karen Chekerdj-
ian sem þær nefna
Rolling Stones. Kúl-
urnar henta vel sem
hirslur undir smádót.
TINNA Gunn-arsdóttir iðn-hönnuður
hefur á und-
anförnum árum
hannað allt frá
bankaútibúum til
snaga af ýmsu tagi.
Hún hefur jafnframt
tekið þátt í fjölmörg-
um hönnunarsýn-
ingum erlendis. Fyr-
ir vikið hefur hún
hlotið umfjöllun í
virtum erlendum
hönnunartímaritum
en enn sem komið er
hafa vörur hennar
ekki ratað í versl-
anir.
Tinna telur að hér á landi vanti
sterk samtök á borð við Svensk
Form sem styður við bakið á hönn-
uðum, þau séu eins konar tengill við
framleiðendur, og standi að sýn-
ingum, samkeppnum, málþingum og
fleiru.
Þar sem samtökin eru ekki til
staðar þurfa íslenskir iðnhönnuðir
að vera sveigjanlegir í sinni vinnu
því hönnunartækifæri eru fá. Tinna
starfar því einnig sem kennari við
Listaháskóla Íslands og Myndlist-
arskólann í Reykjavík auk þess sem
hún starfar sem innanhússhönn-
uður. „Það er nóg að gera í þeim
geira því
flestir hér á
landi vita út á
hvað innhúss-
hönnun gengur
og skilja mik-
ilvægi hennar.“
Hönnuðir
missa oft af
kjörnum tækifær-
um við mótun
borgarumhverfisins,
að mati Tinnu.
„Reykjavíkurborg festi
til dæmis fyrir nokkrum árum
kaup á strætóskýlum sem eru hönn-
uð og framleidd á meginlandi Evr-
ópu. Þarna hefði borgin getað stutt
við bakið á hönnuðum með því að
efna til samkeppni um hönnun
strætóskýla. Útkoman hefði að lík-
indum verið skýli sem henta betur
íslensku veðurfari, en þau erlendu,
auk þess sem það hefði sett persónu-
legri svip á borgina.
Það sama á við um strætóbekkina.
Þótt þeir séu að vísu framleiddir á
Íslandi er hönnunin sótt til stræta
Kaupmannahafnar en slíkir bekkir
voru þar fyrir mörgum áratugum.
Jákvætt er þó að fyrir nokkrum
árum efndu borgaryfirvöld til sam-
keppni um vatnspósta og mjög
margt skemmtilegt kom út úr því.“
Erfitt að koma heim
Tinnu fannst erfitt að flytja til Ís-
lands að námi loknu. „Það er ekkert
í umhverfinu sem tekur á móti
manni. Mér til happs fór ég fljót-
lega að vinna með pabba mín-
um, Gunnari Magnússyni inn-
anhússhönnuði, að ýmsum
IÐNHÖNNUÐURINN
Frá snögum til
bankaútibúa
Þetta verk Tinnu heitir Stein-
rós og er hella úr íslensku
hrauni sem má nota sem smá-
borð úti í garði.
SVÍAR eru vel með á nótunumum gildi hönnunar og ávinn-inginn af góðri og hagnýtri
framleiðslu nytsamlegra hluta. Þeir
leggja mikla áherslu á að markaðs-
tengja hönnun eins og glögglega
kemur fram á sýningunni Ágæti –
Úrvalshönnun frá Svíþjóð sem nú
stendur yfir á Hönnunarsafni Ís-
lands.
Á sýningunni eru vörur og hlutir af
ýmsu tagi sem skarað hafa fram úr í
sænskri hönnun. Vörurnar eru sam-
vinnuverkefni hönnuðar og framleið-
enda, þær hafa verið í vinnslu og
framleiðslu á undanförnum tólf mán-
uðum og eru nú fáanlegar á opnum
markaði.
Á sýningunni getur að líta nánast
allt sem nöfnum
tjáir að nefna,
m.a. afar forvitni-
lega sjálfvirka
ryksugu sem
minnir á vél-
menni enda þeys-
ist hún horna á
milli án atbeina
mannsins. Þar er
einnig eldhús-
rúllustandur,
björgunarvesti
fyrir börn, jóg-
úrtflöskur, vegg-
spjöld, nýstárleg
vínglös, stólar af
ýmsum toga,
grafísk hönnun,
vefsíður og textíll
af ýmsu tagi svo
fátt eitt sé talið.
Margir ís-
lenskir hönnuðir
kvarta yfir því að
enginn vilji framleiða hlutina þeirra
en hvernig skyldu þeir fara að þessu í
Svíþjóð?
Annika Enquist sýningarstjóri
Ágætis-Úrvalshönnar frá Svíþjóð
telur meginmuninn á Íslandi og Sví-
þjóð vera fólginn í því að í Svíþjóð er
mikil áhersla lögð á að hönnun sé
samofin þjóðfélaginu. „Við lítum svo
á að hönnun sé afl sem hægt er að
nota til þess að þróa hluti og alls kyns
þjónustu. Hönnun er í raun allt sem
mennirnir skapa, hún á ekki aðeins
við um fallega stóla eða lampa heldur
einnig flugvelli, salerni og síma svo
örfá dæmi séu tekin. Hvað veldur því
til dæmis að tiltekin tegund af síma
verður fyrir valinu? Tæknin er meira
eða minna sú sama en hönnunin hef-
ur áhrif á endanlegt val: til dæmis
hvort uppsetning og útlit símans falli
að smekk notandans.“
Annika heldur áfram og segir að
með því að skilgreina hönnun svona
breitt, hefur hún ekki einungis fag-
urfræðilegt gildi heldur einnig nota-
H Ö N N U N
Óhefð-
bundið
björg-
un-
arvesti
handa
börnum.
Glös sem henta mismunandi víntegundum. Hvert glas
er hannað með tilliti til hvers konar vín er á boðstólum.
Svíar leggja mikla
áherslu á að markaðs-
tengja hönnun en á Ís-
landi er sífellt verið að
hanna hluti sem enginn
virðist vilja framleiða.
Hrönn Marinósdóttir
ræddi við tvo íslenska
hönnuði og heyrði við-
horf fulltrúa Svía.
Allt sem
menn
skapa