Morgunblaðið - 25.11.2003, Qupperneq 1
SÉRRIT MORGUNBLAÐSINS UM BÆKUR þriðjudagur 25.nóvember 2003
Sáttargjörð og tiltekt
Rætt við Þráin
Bertelsson um
bókina Ein-
hvers konar
ég
Hann bíður okkar á Hótel Bristol,virðulegu kaffihúsi í hjarta Ólsóarþar sem hefð er fyrir því að norskirgagnrýnendur og blaðamenn yf-
irheyri rithöfunda um verk sín í jólavertíðinni.
Allir veggir eru þaktir rykföllnum bókum, á
gamaldags leðurhúsgögnin stafar mildri birtu
frá stórum kristalsljósakrónum og kaffið er
borið fram í hátíðlegum silfurkönnum.
Það er ekki oft sem blaðamenn fá að fara með
þýðendum í einskonar pílagrímsferð til að hitta
rithöfunda. Sú var þó raunin er undirrituð slóst
í för með Sigrúnu Kr. Magnúsdóttur, þýðanda
bókarinnar Hálfbróðurins, til að hitta höfund
hennar, Lars Saabye Christensen. Þýðandinn
og rithöfundurinn heilsuðust af varfærnislegri
hlýju; höfundurinn meðvitaður um langvarandi
ferðalag þýðandans um hugarheima hans, þýð-
andinn örlítið hikandi yfir þekkingu sinni á
skapara þessa sama hugarheims – hver veit
hvernig persónuleiki höfundarins kemur heim
og saman við þá reynslu þegar allt kemur til
alls.
Það líður þó ekki nema augnablik þar til þau
tala saman eins og aldavinir og þegar kaffið hef-
ur verið teygað úr bollunum leggjum við þrjú af
stað í gönguferð um sögusvið bókar sem á sig-
urför sinni um heiminn hefur einnig leitt fólk úr
öllum heimshornum um miðborg Óslóar með
ógleymanlegum hætti.
„Þið hafið kannski tekið eftir því hversu stað-
ir skipta mig miklu máli,“ segir Christensen
þegar við hefjum gönguna. „Allar sögupersón-
urnar eiga sér sinn stað í tilverunni og þegar að-
alpersóna Hálfbróðurins, Barnum, vill losa sig
undan byrði fortíðarinnar í lok sögunnar, þá vill
hann losna við staðina – loka þeim öllum.“
Áberandi gallað fólk
Við tökum stefnuna á hæðina Blåsen í
Stensparken sem oft kemur við sögu í lífi Barn-
ums, fjölskyldu hans og vina. „Upphafið að
þessari sögu var það að mig langaði til að skrifa
sögu um þrjár konur,“ upplýsir Christensen.
Það liggur því beint við að spyrja hann af hverju
þær og reyndar aðrar konur í bókinni, svo sem
mæður vina Barnum, hafi allar orðið fyrir jafn-
miklum skakkaföllum og raun ber vitni; lík-
amlegum örkumlum, sjúkdómum, andlegum
áföllum, nauðgun?
„Í þessari sögu er það einfaldlega þannig að
nánast allar persónurnar hafa einhverja áber-
andi galla. Barnum sjálfur er gott dæmi um
það, hann er svo lítill. Allar þarfnast persón-
urnar „viðgerða“ – þrá að verða heilar. Vegna
þessara ágalla eru þær líka allar hálfbræður
eða -systur í táknrænum skilningi, eins og titill-
inn gefur reyndar vísbendingu um,“ útskýrir
hann, „því hann vísar ekki einvörðungu til
Freds, hálfbróður Barnums.“
Ef litið er á bókina í samhengi við sögu Nor-
egs, blasir við að líta má á fjölskyldu Barnums
sem einskonar táknmynd, eða „pars pro toto“
fyrir stöðu Noregs í samfélagi þjóðanna um og
eftir seinni heimsstyrjöld, en sá tími er einmitt
sögusvið bókarinnar. Pabbi Barnums, Arnold,
kemur frá þessum einangraða útnára í norðrinu
inn í stærri heim og er illa skaddaður eftir ein-
hverskonar innra stríð sem setur mark sitt á
Skáldskapurinn tekinn bókstaflega
Lars Saabye Christensen
fékk bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs í fyrra,
fyrir skáldsöguna Hálf-
bróðurinn, sem var í smíð-
um í tuttugu ár. Hún er
nú komin út í íslenskri
þýðingu Sigrúnar Kr.
Magnúsdóttur. Fríða
Björk Ingvarsdóttir slóst
í för með höfundi og þýð-
anda um sögusvið verks-
ins í Ósló.
Morgunblaðið/Fríða Björk
Lars Saabye Christensen við styttu af skáldinu Welhaven, en afi hans var fyrirmynd hennar. Að
sögn Christensen mætti skáldið þó sjálft er höfuðið var mótað.
BÆ UR
Mi›næturbörn er ein róma›asta skáldsaga 20. aldar og ger›i Salman
Rushdie heimsfrægan í einu vetfangi. Hún hlaut hin virtu Booker-
ver›laun ári› 1981 og sí›ar var hún valin besta Booker ver›launa-
bók sí›ustu aldar.
Mi›næturbörn hefur ævinlega lent í efstu sætum flegar valdar hafa
veri› bestu og áhrifamestu skáldsögur allra tíma.
edda.is
amazon.de
Ein besta skáldsaga
allra tíma