Morgunblaðið - 15.01.2004, Page 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SKILYRÐI á Íslandi eru ákjós-
anleg til þess að aflandsbanka-
starfsemi geti blómstrað í fram-
tíðinni og einungis þyrfti að
gera smávægilegar breytingar
á skattakerfi til að setja banka-
starfsemi á Íslandi í hóp með
Sviss og Lúxemborg, að því er
fram kemur í nýsköpunarverk-
efni Skúla Sveinssonar, lög-
fræðinema í Háskólanum í
Reykjavík.
Auk smávægilegra breytinga
á skattakerfi segir Skúli að
auka þurfi persónuvernd hér á
landi og bankaleynd þurfi að
efla. Hann nefnir sem dæmi að
álagningaskrár séu gerðar op-
inberar, að kennitölur feli m.a. í sér fæðing-
ardag og ár og fleira í þeim dúr. Hann segir að
stöðugleiki í efnahagsmálum og góð staða rík-
issjóðs gefi færi á því að lækka skatta niður í
það sem lægst þekkist.
Þar sem hér er um nýsköpunarverkefni að
ræða reyndi Skúli að átta sig á því hvernig Ís-
land gæti komið inn á aflandsbankamarkaðinn.
Ísland hefur þegar stigið stór skref inn í þenn-
an heim með löggjöf um alþjóðleg versl-
unarfélög. Nú er verið að leggja þau lög niður,
en Skúli lagði einmitt til að það yrði gert í
skýrslu sinni. „Það sem er í rauninni að koma í
staðinn er almenn skattalækkun eins og við
höfum upplifað hér á Íslandi. Nú
er tekjuskatturinn kominn niður í
18% og þetta er náttúrlega að
skapa okkur veruleg tækifæri. Við
erum svona við það að vera komin í
svipaða stöðu og Sviss og Lúx-
emborg. Það eru bara nokkur at-
riði í skattalöggjöfinni sem þarf að
laga, sem eru ekki stórvægileg at-
riði.“
Skúli segir í raun engin takmörk
fyrir því hvað Ísland myndi græða
á aflandsbankastarfsemi. „Ef við
segjum sem svo að við gætum náð
einu bandarísku stórfyrirtæki
hingað, sem myndi vilja hafa höf-
uðstöðvar sínar á Íslandi. Það yrði
nánast hægt að leggja af tekju-
skatt einstaklinga á móti því.“ Það eru miklar
líkur á að það myndi verða ef þróunin heldur
áfram sem horfir. Skúli nefnir sem dæmi að Ír-
land hafi verið að vinna í þessum málum und-
anfarin ár, og nú séu Microsoft og fleiri stór-
fyrirtæki með höfuðstöðvar sínar á Írlandi.
Spurður um hvernig það kom til að hann
vann þetta verkefni segir Skúli: „Ég er að læra
lögfræði í Háskólanum í Reykjavík og er þar
að auki viðskiptafræðingur frá Háskólanum í
Reykjavík af fjármálasviði og löggiltur verð-
bréfamiðlari. Ég hef verið að vinna aðeins í
þessum geira og er að vinna fyrir aðila úti í
London í svona aflandsbankaráðgjöf.“
Ísland gæti komist í hóp
Sviss og Lúxemborgar
Skúli Sveinsson
EITT af verkefnunum sem til-
nefnd eru til nýsköpunarverð-
launa forseta Íslands er hönnun
kerfis sem gerir notanda þess
kleift að leita að ákveðnum lag-
bút úr lagasafni með því að
söngla hluta lagsins í hljóð-
nema. Kerfið sér svo um sam-
anburð á sönglinu og tónverk-
unum í gagnasafninu og finnur
þau tónverk sem eru svipuð.
Það voru Freyr Guðmunds-
son, Gunnar Einarsson, Jóhann
Grétarsson og Ólafur Guð-
jónsson úr tölvunarfræðideild
Háskólans í Reykjavík sem
unnu verkefnið.
„Það er til fullt af tónlistar-
gagnagrunnum sem innihalda tónverk. Fram
að þessu hefur leit í slíkum gagnagrunnum
farið fram í gegnum upplýsingar sem eru í
kringum verkið, nafn verksins, nafn höfundar
eða texta. Þannig hefur ekki beint verið um að
ræða leit í tónverkinu sjálfu,“ segir Freyr.
Nemendurnir útbjuggu tvo gagnagrunna til
að prófa kerfið, annann með kórasöfnum Bach
og hinn með lögum írsku hljómsveitarinnar
U2. Freyr segir kórasafnið hafa verið heppi-
legt þar sem það sé mjög keimlíkt, en U2
safnið hafi verið til að auðvelda notendapróf-
anir, enda ekki allir sem geti sönglað línur úr
kórasafni Bach.
Svo voru einstaklingar fengnir til að prófa
kerfið og söngla laglínur. „Prófanirnar gengu
mjög vel, þær sýndu niðurstöðu sem okkur
sýndist vera mun betri en nokkuð annað sem
þekkist í þessu, en við getum ekki
staðfest það fyrr en við gerum ít-
arlegar prófanir með hin kerfin.
En miðað við þær niðurstöður
sem aðstandendur hinna kerfanna
gáfu út þá eru okkar niðurstöður
mjög jákvæðar,“ segir Freyr.
Vinnur að fræðigrein
um verkefnið
Hugmyndin að verkefninu kom
þegar fjórmenningarnir voru í
áfanga hjá leiðbeinanda verkefn-
isins, dr. Birni Þór Jónssyni, dós-
ent við tölvunarfræðideild Há-
skólans í Reykjavík. Hugmyndin
spannst út frá verkefni sem Björn
setti fyrir, og var unnin áfram út
frá þeirri hugmynd.
Í dag er Freyr að vinna að því að skrifa
grein á ensku með hjálp frá Birni, leiðbein-
anda hópsins, og vonast hann til að fá greinina
birta í fræðiriti. „Það er heilmikill markaður
fyrir þetta ef út í það er farið, en það verður
að ráðast. Ég er sjálfur í fullu námi svo ég hef
ekki tíma til að leggja út í þetta,“ segir Freyr.
Kerfið gæti í framtíðinni nýst víða, og
Freyr nefnir sem dæmi að þegar deilurnar
stóðu sem hæst um hvort lagið sem Birgitta
Haukdal söng fyrir Íslands hönd í Evróvision-
keppninni var stolið eður ei hefði mátt nota
kerfið til að bera saman lögin og gefa tölu-
legar upplýsingar um skyldleika laganna.
Einnig gætu útvarpsstöðvar nýtt kerfið þegar
hlustendur biðja um óskalag, en vita ekki
hvað það heitir.
Leitað í lagasöfnum með
því að söngla hluta lags
Freyr Guðmundsson
Í VERKEFNI sínu sem tilnefnt
er til nýsköpunarverðlauna for-
seta Íslands kannaði Bryndís
Ísfold Hlöðversdóttir völd,
tengsl og eðli nefnda, stjórna og
ráða hjá hinu opinbera og fyr-
irtækja sem skráð voru í Kaup-
höll Íslands, og greindi nið-
urstöðurnar eftir kynjum.
Skráðir voru í gagnagrunn
allir þeir einstaklingar sem sitja
í nefndum, stjórnum og ráðum
ráðuneytanna, fjögurra stærstu
sveitafélaganna og stjórna fyr-
irtækja sem skráð eru hjá
Kauphöll Íslands. Meðal þess
sem fram kemur þegar þetta er
sett í samhengi er að 25% þeirra
sem sitja í stjórnum fyrirtækj-
anna sitja í fleiri en einni stjórn, og eru þessir
einstaklingar allir karlmenn. Einnig mátti sjá
að einungis 5% stjórnarmanna fyrirtækja eru
konur.
Alls sitja um 25% stjórnarmanna fyrirtækja
einnig í nefnd hjá einhverju ráðuneytanna.
„Ég hef engan samanburð því það hefur ekki
verið gerð svona úttekt áður, hversu mikið
vægi þeir sem sitja í stjórnum fyrirtækja í
Kauphöllinni hafa í nefndum ráðuneytanna.
Það er ekkert endilega slæmt að svo margir
séu með sæti í nefnd bæði hjá ráðuneyti og hjá
fyrirtæki, en hvort þetta sé mikið eða lítið er
erfitt að segja. Mér persónulega finnst þetta
vera svolítill hópur, 25%, en mér fannst líka
áhugavert hvaða ráðuneyti þetta voru. Til
dæmis voru margir í viðskipta- og iðn-
aðarráðuneyti, fjármálaráðuneyti
og forsætisráðuneyti,“ segir Bryn-
dís.
„Ég fór eiginlega algeru offari,
þetta var rosaleg vinna. Þegar ég
lagði upp með þetta bentu kenn-
ararnir mínir mér pent á að þetta
væri kannski aðeins of mikið, en
ég var bara svo spennt, mér fannst
þetta svo gaman og áhugavert líka
vegna þess að svona rannsókn
hafði ekki verið gerð áður. Svo er
alltaf svo gaman að sjá hversu
mikil valdatengslin eru af því Ís-
land er svo fámennt.“
Aðspurð hvernig Bryndís fékk
áhuga á að gera þetta verkefni
segir Bryndís að henni hafi verið
bent á heimasíðu þar sem sýnd
eru tengsl á milli stjórnarmanna stórra al-
þjóðlegra fyrirtækja. „Mér fannst þetta mjög
áhugavert, maður gat séð hversu lítill heimur
þetta er í raun og veru. Upp úr því spratt hug-
myndin að skoða stjórnir fyrirtækja í Kaup-
höllinni, þau eru ekkert ofboðslega mörg, og
hefur reyndar farið fækkandi eftir að rann-
sóknin var gerð. Ég hafði mikinn áhuga á því
að skoða nefndir, stjórnir og ráð hjá ráðuneyt-
unum og sveitarfélögunum og datt í hug að það
væri áhugavert að sjá hvernig þessi tengsl
væru. Svo hélt þetta áfram að vaxa.“
Bryndís segist áhugasöm um að halda áfram
á svipaðri braut, og t.d. skoða lífeyrissjóðina,
verkalýðshreyfingarnar og fyrirtækin og
skoða tengsl þeirra á milli, en er nú komin út í
verslunarrekstur með skólanum.
Kannaði völd, tengsl og
eðli nefnda og stjórna
Bryndís Ísfold
Hlöðversdóttir
NÝ og áður óþekkt tegund
sníkjudýrs fannst í íslenskum
hreindýrskálfum í sumar, en
nýsköpunarverkefni Berglindar
Guðmundsdóttur gekk út á að
kanna hvaða sníkjudýr fyndust í
kálfunum.
„Þetta gekk út á að safna
saur. Við fórum á hrein-
dýraslóðir og tíndum spörð, og
svo var leitað í þeim,“ segir
Berglind. Hún segir merkustu
niðurstöður verkefnisins eflaust
fund tveggja sníkjudýra. Þar er
um að ræða einfrumunga sem
kallaðir eru hníslar, en fjöl-
margar slíkar tegundir eru
þekktar í öðrum dýrum hér á
landi og eru sumar hverjar ill-
ræmdir sjúkdómsvaldar.
„Þetta eru frumdýr, og þetta er í fyrsta
skipti sem þetta finnst í hreindýrum hér á
landi. Önnur tegundin hefur fundist áður í
Rússlandi, eftir því sem við komumst næst, en
hin hefur ekki verið greind áður,“ segir Berg-
lind. Hún vinnur nú að því að lýsa dýrinu, og
ætlar svo að reyna að fá tegundina við-
urkennda. Ef af því verður fær hún vænt-
anlega að nefna tegundina, en hún segist ekki
farin að hugsa svo langt.
Samtals skoðaði Berglind um 200 sýni og
fann alls sjö hnísla af þessum tveimur teg-
undum, auk annars sem fannst.
„Þetta virðist vera mjög sjaldgæft,
þetta er helst í ungviði og það er
kanski ástæðan fyrir því að þetta
hefur ekki fundist áður, það hefur
yfirleitt verið skoðað úr full-
orðnum dýrum. En núna tíndum
við minnstu spörðin, sem voru úr
kálfunum.“
Hníslarnir sem fundust valda að
sögn Berglindar yfirleitt ekki al-
varlegum óþægindum í villtum
dýrum. Þess konar sníkjudýr valdi
frekar vandræðum í búpeningi
vegna mikils þéttleika dýranna.
Talið er að hníslarnir hafi verið í
hreindýrunum sem hingað voru
flutt frá Finnmörku í lok 18. aldar
og að þeir hafi viðhaldist í stofn-
inum allar götur síðan.
Sýnum var safnað á Heinabergsdal á Mýr-
um, á Gerpissvæðinu og á Snæfellsöræfum, og
voru farnar þrjár ferðir til að safna spörðum
hreindýrskálfa á hverju svæði. Auk hníslanna
fundust egg þráðorma og bandorms, svo-
nefnds mjólkurmaðks, sem einnig sníkja í
meltingarvegi sauðfjár hér á landi.
Berglind notaði þetta verkefni sem eins kon-
ar forkönnun fyrir nýhafið mastersverkefnið
sitt, sem fjallar um sníkjudýr í hreindýrum á
Íslandi. „Ég fór út í þetta til að vita betur á
hverju ég mætti eiga von,“ segir Berglind.
Fann nýja tegund sníkju-
dýrs í hreindýrskálfum
Berglind
Guðmundsdóttir
Fjögur verkefni eru tilnefnd til
nýsköpunarverðlauna forseta Íslands
Nýsköpunarverðlaun forseta Íslands verða veitt í dag, en fjögur verkefni sem hlutu styrk Nýsköpunarsjóðs
námsmanna eru tilnefnd til verðlaunanna. Brjánn Jónasson spjallaði við nemendurna sem unnu verkefnin fjögur.