Tíminn - 10.12.1969, Blaðsíða 1

BLAÐ
Halldór E. Sígurðsson í umræðum um fjárlagafrumvarpið:
Sparnaðarlögin í fyrra
urðu að auknum útgjöldum
LL—Reykjavík, þriSjudag.
Við umræðu um fjárlagafrum
varpið á Alþingi í dag talaði Hall
dór E. Sigurðsson, framsögumað-
ur minni hluta fjárveitinganefnd'
ar. Drap hann á ýmis atriði fjár
lagafrumvarpsins, og í ræðu hans
kom fram, að aðeins 8—9% af
gjöldum ríkissjóðs fara til verk-
legra framkvæmda. Einnig kom
fram í ræðunni, að sparnartillög-
ur ríkisstjórnarinnar frá 1968 hafa
mistekizt svo að skiptir tugum
milljóna, sem fram yfir áætlun
hefur verið eytt.
Að lokinni ræðu Jóns Árnason
ar, framsögumanns meirihluta fjár
veitinganefndar, sem gerði grein
fyrir störfum nefndarinnar og til-
lögum, en þeim hefur verið gerð
grein fyrir hér í blaðinu, talaði
Halldór E. Sigurðsson.
Þakkaði Halldór samstarf nefnd
arinnar, sem hann kvað hafa verið
gott og hefði fjárveitingarnefnd
nú haft meiri áhrif en oft áður.
Varðandi tillögur nefndarinnar
sagði Halldór, að auðvelt hefði
reynzt að fylgja tillögunum, þó
svo að margar hefðu mátt ná mun
lengra.
Skólaframkvæmdir
og þörf þeirra
Minnti Halldór á gagnrýni þá,
sem hann hefur áður látið í ljósi
opinberlega varðandi verkiegar
framkvæmdir, einkum skóla.
Gylfi Þ. Gíslason hefði sagt fyrr
í vetur, að úr þvi mundi verða
bætt með meirihluta tekjuafgangs
fjárlaga. Nefndin hefði síðan unn
ið mikið í málinu og fengið miklu
áorkað, en þó ekki svo miklu, að
orð Gylfa stæðust.
Enn væri langt frá því, að þess
um málaflokki svo sinnt sem
skyldi. Þótt samanburður við
fyrri ár væri gerður á tölum og
miðað við byggingarvísitölu, væri
sá samanburður ekki einhlítur,
þar mætti allt eins taka tillit til
hækkunar fjárlaga fólksfjölgun og
þar að auki hefðu miklar þjóð
félagsbreytingar átt sér stað.
Benti Halldór á að aðeins einn
þriðji af skólaumsóknum fengi
fjárveitingu til framkvæmda og
einn þriðji fengi undirbúnings
fjármagn og einum þriðja ekkert
sinnt.
Of litlar framkvæmdir
við skóla
Ennfremur nefndi hann þar
dæmið um læknadeild Háskólans
sem loka hefði átt vegna rúmleys
is.
Verkefni kvað hann hrannast
upp, þannig hefði þegar í haust
verið þörf nýs menntaskóla í
Reykjavík þrátt fyrir það, að ný-
byggður væri þar skóli, stofnsett
ar hefðu verið ný gagnfræðadeild
ir og sums staðar um landið væri
ekki rúm fyrir skyldunám með
eðlilegum hætti, við þetta væri
ekki hægt að una.
Ræddi hann þá nokkuð skóla
kostnaðarlögin og þau áhrif, sem
þau hefðu.
Stefnan í efnahagsmáSíim hefur gengið sér til húðar og at
vinnuvegirnir eru afskiptir í fjárlagafrumvarpinu
Ekki væri unnt að greiða niður
sikólabyggingar á 3 árum, þar
sem með því móti væri væri mörg
um skólabyggingum neitað um
fé.
Beindi Halldór þeirri fyrirspurn
til menntamálaráðherra, hvað liði
tillögugerð varðandi námskostnað
nemenda, sem eru fjarri heimilum
við nám, en ráðherra sagði, að
þær mundu koma fram fyrir af-
greiðslu fjárlaga.
Sjúkrahús og læknis-
bústaðir
Sagði Halldór, að sjúkrahús og
læknisbústaðir hefðu fengið
nokkra leiðréttingu í höndum
nefndarinnar. En á þessum mál
um þyrfti að taka með meiri
festu, hér væri um mikið alvöru
mál að ræða. Ekki mætti gera
takmarkalausar kröfur til lækn
anna, vinnutími þeirra væri nú
oft lengri en almennt gerðist.
Kvaðst Halldór sammfærður um
að tól’l. sem hann og aðrir standa
að, varðandi lælknamálin um lang-
an starfstíma kandídata í héruð-
um væri góð og gæti dregið að
einhverju leyti úr læknavandanum
en einnig mætti vœnta góðs af,
læknamiðstöðvunum, og ánægju-
legt hefði verið að sjá 3 millj.'
kr. fjárveitingu til læknamiðstöðv
ar á Egilsstöðum.
Staðsetningu og uppbyggingu
slíkra stöðva kvað hann þó verða
meginatriði að lausn þessa máls,
svo og að gera yrði víðtækar ráð-
stafanir þar sen. ekki verður kom
ið við slíkum stöðvum, og byggja
læknamiðstöðvarnar upp á félags
legu samstarfi í byggðarlögunum.
Mikið kvað Halldór hafa áunn-
izt við Landspítalann og væri fram
lag kvenna til fæðingar- og kven-
sjúkdómadeildar og áhuri aðdáun-
arverður. Nú væri það miklu fé
veitt til byggingarinnar, að unnt
ætti að verða að gera hana fok
helda á næsta ári.
En þrátt fyrir þetta biðu stór
verkefni varðandi heilbrigðismál
in lausnar, svo sem geðdeild við
Landsspítalann. Skipulag spítala
svæðisins gagnrýndi Halldór nokk
uð, t. d. taldi hann ekki heppilegt
að hafa Umferðamiðstöð svo til á
sjálfu svæðinu.
Hafnarmál
Iíalldór sagði, að í okkar landi
væru hafnarmál stór málaflokkur'kfrumVarpinu.
og því ekki að undra, þótt til
þeirra færi mikið fé. En þar hefði
orðið mikil eyðsla, þar sem væri
gengistap. Nú hefði ríkissjóður
ákveðið að taka á sig * helming
gengistapsins eða 57,5W. En auk
þessa væru enn ógreiddar gamlár
skuldir.
Alla framantalda liði kvað Hall
dór hafa hækkað í meðförum
Halldór E. Sigurðsson
nefndarinnar og næmi heildar-
breyting frumvarpsins í meðför
um nefndarinnar þess vegna að-
eins um 1% af heildarupphæð-
inni.
Of lítið til verklegra
framkvæmda
Ekki fænu nema milli 8—9% af
heildarupphæð fjárlagafrv. til
verklegra framkvæmda.
Þessa þróun hefði hann gagn-
rýnt og gerði enn. Síðan hefðu
lán verið tekin til verklegra fram
kvæmda. Þessi lán væru nú orð-
in ríkissjóði alldýr. Hafnarlán
hefðu t. d. hækkað um 213 millj.
kr. vegna gengislækkana, 1967 og
1968 og hefði skuldaaukning
vegasjóðs orðið 108 millj. kr.
Þetta leiddi svo til minnkaðra
verklegra framkvæmda, vegna
greiðslu á lánum, gengistapi og
veltu, og það sem verst væri,
þessi sama stefna ríkti enn.
Varaði Halldór við því, að
framkvæandir við Háskólann varð
andi nýbyggingar yrðu hafnar með
lánsfé.
Verkeíni mætti niefna, sem
fjármagna hefði mátt á annan
hátt, t. d. dreifingu rafmagns um
landið, sem Ijúka mætti á 2 ár
um.
Landbúnaðurinn hefði t. d. 2
brýn verkefni fyrir Framleiðni-
sjóð. Það væru sláturhúsaupp-
bygging og rannsóknir á heyverk
unaraðferðum. En þessum verk
efnum hefði ekki verið sinnt í
Misheppnaður sparnað-
ur í ríkisrekstri
JEkki kvaðst Ualldór benda á
nýjar leiðir til sparnaðar í ríkis
rékstrinum, heldur ítreka það,
sem hann hefði sagt við umræð
ur um sparnaðarfrumvai p ríkis
stjórnarinnar 1968. Sagði hann þá,
að frumvarpið væri sýndar-
mennska. Það hefðu þá þótt stór
orð, en nú vildi hann rekja nokk
ur atriði.
Rakti Halldór síðan nokkur atr-
iði greinargerðar frumvarpsins,
þar sem gerð var grein fyrir ýms
um áætlunum varðandi sparnað.
Á árinu 1968 hefði átt að spara
2 millj. kr. við stjórnarráðið, og
hefði fjárveiting því átt að verða
68,5 millj. kr. En á ríkisreikning
um mætti sjá, að útgjöldin urðu
80,8 millj. kr. eða 12,3 millj. kr,
hækkun.
Risna hefði átt að lækka, en
hún var 1967 3,3 millj. kr. Árið
1968 hefði hún svo orðið um 4
millj. kr. Þannig hefði hækkun
varðandi stjórnarráðið orðið 12
millj. kr. í stað 2 millj. króna
lækunnar.
Árið 1968 hefði verið
áætiaið að veita 41 millj. kr.
til utanríkisþjónustu, en þáð hefði
svo átt að lækka um 3 millj. kr.
Útkoman varð svo 50,2 millj. kr.
umfram það sem áætlað hefði
verið.
Kostnaður við fiskmat og eftir
lit hefði átt að lækka í 13.9
millj. kr. en varð 17,3.
Um löggæzluna ’ mætti segja
þetta:
Almennur löggæzlukostnaður
hefði verið áætlaður 79,4 millj
kr. og átti að lækka um 6,8. Nið
urstaðan hefði síðan orðið 88,9
millj. kr. eða 16.6 millj. kr. meira
en átti áð verða.
Framlag til ríkisábyrgðasjóðs
hefði átt að lækka um 10 millj.
kr. og verða 74 millj. kr. Reynsl
an sýndi, að í stað lækkunarinn
ar kæmi hvorki meira né minna
en 83,9 millj. kr. hækkun.
Til skólamála hefði^ þá verið
álitið, að spara mætti. Ég hélt því
þá fram, að það væri ekki hægt.
Lækkunin hefði átt að nema
11,6 millj. kr. frá áætlun, en
reyndin hefði orðið sú, að frá
þeirri tölu, sem áætlunin varð
eftir lækkunina hefði orðið 14,4
millj. kr. hækkun. Ef ekki hefði
verið gert ráð fyrir sparnaðinum,
hefði bví áætlunin nokkurn veg
inn staðizt.
Samtals sagði Halldór, að þessi
atriði gerðu 108,4 millj. kr. hækk
un umfram það, sem átti að verða
eftir sparnaðartillögunum.
3,8 í 10,2 millj. kr.
á þrem árum
Við sýslumannsembættið í
Hafnarfirði kvað Halldór hafa
orðið ótrúlega miklar hækkanir á
útgjöldum eftir að Björn Svein
björnsson hætti að gegna því
starfi.
Þannig hefði á 3 árum luekkað
kostnaðurinn við embættið—- úr
ki. 3,8 millj. í 10,2
Eki væri hægt að neita því,
að þau dæmi, sem hann hefði
nefnt væru sláandi, þegar talað
væri um sparnað, gegn tali um
sparnað og hagkvæmni.
Sparnaður, sem leiðir
af sér útgjöld
Sparnáður sá, sem framkvæmd
ur hefði verið samkvæmt frum
varpimu frá 1968 hefði verið:
25 millj. kr. til menntaskóla-
byggingar, en í stað þess, hefði
verið tekið vísitölulán.
Vegna hægri umferðar 18,4
millj. kr. sem teknar væru í skött
um, og síðan 37 millj. kr. sem tekn
ar voru af Landsspítalanum, en
vísitölulán tekið í staðinn.
Þá hefði tekizt að tína smáupp
hæðir frá ýmsum stofnunum, svo
sem 1 millj. kr. af bókasafnsfé
Kennaraskólans, 1 millj. kr. af
byggðasöfnum, 1,4 millj. kr. stjórn
arráðsbyggingu, 1,4 millj. kr. af
fangahúsi, 11 millj. af Aflatrygg
ingasjóði, 30 millj. kr. af Fisk-
veiðastjóði og 4,5 millj. kr. af
Orkusjóði vegna rannsókna.
Það væri því auðséð, að hér
væri ekki um raunverulegan sparn
að eða lausn vanda að ræða.
Það væri gremjulegt, að ekki
þýddi að flytja sérstakar tillögur
til sparnaðar, það sýndu dæmin, er
sýnd voru hér að framan.
Vegagerðin og útboð
Halldór sagði, að vinna þyrfti
að undirbúningi á skipulagsbreyt
ingum í ýmsum atriðum t. d. með
sameiningu stofnana.
Útboð Vegagerðarinnar hefðu
sýnt, að íilboð fást langt undir
áætlun. Á þessu þyrfti hún og
Reykjavíkurborg að gefa skýr-
ingu.
Vegna þessa yrði að belja eðli-
legt að gagnrýna, að úthlutað var
laigningu Vesturl.vegarkaflans án
útboðs, eða að Vegagerðin ynni
sjálf verkið.
Ekkert sinnt um ný
verkefni
Eitt af einkenndum þessa fjár
lagafrumvarps, sem hann gagn
rýndi, sagði Halldór að ekki
væri gert ráð fyrir nýjum verk-
efnum, þrátt fyrir hækkun fjár-
laganna um milljarð frá því í
fyrra. Það yrði að vera rúm'fyrir
ný verkefni og rannsóknir og í
rannsóknarmálin þyrfti að fá
meiri festu.
Til dæmis mætti nefna kalrann
sóknir, sem gera þyrfti og finna
lausn á vandanum. Ýmislegt
hefði verið gert, en ekkert verið
tekið saman og birt enn. Það væri
)ó mest virði að sáfna því saman
sem máli skipti.
Eitt af mestu vandamálum þjóð
arinnar sagði hann vera atvinnu
málin, en þau væru að flestu leyti
afskipt.
Þannig væru.L d. Fiskveiðasjóð
ur og Aflatryggingasjóður horn-
reka.
Halldór vék að ráðstöfunum
> Framhald á bls. 22.
i