Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.2002, Síða 6

6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 22. JÚNÍ 2002
M
ÁLEFNI Leikfélags
Reykjavíkur og Borg-
arleikhússins hafa
verið í brennidepli að
undanförnu. Fyrir
tæpum tveimur árum
var gerður samningur
milli Reykjavíkur-
borgar og Leikfélagsins, sem fól meðal ann-
ars í sér að borgin leysti til sín hlut LR í
Borgarleikhúsinu og greiddi niður skuldir
félagsins, sem hlaðist höfðu upp frá því að
það tók til starfa í Borgarleikhúsinu árið
1989. Leikfélagið fékk einnig umsamda ár-
lega upphæð til ráðstöfunar í 12 ár gegn því
að halda uppi tilgreindri starfsemi í húsinu.
Samkvæmt samningnum er það Leikfélag
Reykjavíkur sem ber ábyrgð á rekstri leik-
hússins.
Stjórn Leikfélagsins ræður leikhússtjóra
og framkvæmdastjóra. Á fundi sem haldinn
var í Borgarleikhúsinu með frambjóðendum
til borgarstjórnarkosninga fyrir kosningar
kom fram að þrátt fyrir nýgerðan samning
heldur Leikfélag Reykjavíkur áfram að
safna skuldum. Fundargestir úr röðum leik-
húsfólks sögðu að brýnt væri að taka samn-
inginn upp og fara fram á aukið fjármagn, en
borgarstjóri, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
taldi það óhugsandi nema allur rekstur Leik-
félagsins í Borgarleikhúsinu yrði endurskoð-
aður. Á aðalfundi Leikfélags Reykjavíkur
fyrir skömmu var Theodór Júlíusson kjörinn
í þriggja manna stjórn. Theodór á að baki
langa reynslu í leikhúsinu, var fastráðinn
leikari hjá Leikfélagi Akureyrar frá 1978–
1989. Hann kom til starfa hjá Leikfélagi
Reykjavíkur við opnun Borgarleikhúss árið
1989 og hefur verið fastráðinn þar frá 1991.
Hann er Siglfirðingur að uppruna, nam leik-
list í Drama Studio í London, og auk þess að
leika hefur hann leikstýrt ótal sýningum
áhugaleikhópa um allt land og hjá Leikfélagi
Akureyrar og leikið í kvikmyndum, meðal
annars Ikingút, Englum alheimsins og
Mávahlátri. Hann leikur einnig í kvikmynd
Baltasars Kormáks, Hafinu, sem frumsýnd
verður í haust.
„Ég gaf kost á mér í stjórn Leikfélags
Reykjavíkur vegna þess að ég fékk fjölda
áskorana frá samstarfsfólki mínu hér í leik-
húsinu, en ég hef starfað að félagsmálum
leikara í 25 ár. Þegar búið var að kjósa mig,
var ég eiginlega ómögulegur maður. Mér
finnst ábyrgð mín vera gífurlega mikil,
vegna þess að vald þessarar stjórnar er
mjög mikið. Það er ef til vill einn hluti af
þeim vanda sem uppi hefur verið og menn
hafa verið að deila um. Fólk man eftir mikl-
um látum hér um árið sem snerust að hluta
til um vald stjórnarinnar. Mér finnst þetta í
sjálfu sér óþægileg staða í dag, þótt ég hafi
gefið kost á mér og verið kosinn.
Ég sem starfandi leikari við húsið er í
raun yfirmaður leikhússtjórans. Stjórnin,
skipuð þremur leikurum, getur sagt leik-
hússtjóranum upp með sex mánaða fyrir-
vara, ef hún kærir sig um. Þessa stöðu finnst
mér að þurfi að laga.
Mér finnst alls ekki að það þurfi að skilja á
milli Leikfélags Reykjavíkur og Borgarleik-
hússins. Það var að frumkvæði Leikfélagsins
að út í þessa byggingu var farið, en það þarf
að finna einhverja aðra lausn til þess að
Leikfélagið geti dafnað án áhyggna af fjár-
málum. Mér finnst það í sjálfu sér lýðræð-
islegt form að leikhópurinn sé mikið með í
ákvarðanatöku, verkefnavali og stjórnun
hússins, en það þarf að finna leið til þess að
auka samstarf þeirra sem útvega peninga til
rekstursins, og Leikfélagsins. Reykjavíkur-
borg leggur okkur til rétt tæpar 200 millj-
ónir á ári, en það má heldur ekki gleyma hlut
áhorfenda, sem leggja til stóran hluta
rekstrarfjármagns hússins með því að koma
á leiksýningar. Það var fyrir áhuga þessa
fólks á leiklist að húsið var byggt. Það er
greinilegt að það hafa verið árekstrar milli
fólks hér innanhúss og borgarinnar, og þetta
þarf absolútt að laga. Þeir sem stjórna borg-
inni þurfa að geta verið stoltir af þessu leik-
húsi og þeirri starfsemi sem hér fer fram.
Stundum hefur maður heyrt að svo sé ekki
og að þeim finnist Leikfélagið ráða hér allt
of miklu. Borgarstjórinn, Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, hefur þó alls ekki verið að gefa
þetta í skyn og ég held að hún hafi oft á tíð-
um verið mjög stolt af því starfi sem hér er
unnið. Það þarf að koma málum svo fyrir að
borgarbúar og þeirra kjörnu fulltrúar líti á
Borgarleikhúsið sem sitt helsta menningar-
tákn. Það er hægt að fara nokkrar leiðir að
því að lagfæra það sem aflaga hefur farið. Í
fyrsta lagi væri hægt að búa til einhvers
konar leikhúsráð sem sæi um fjármálalegu
hliðina á rekstri fyrirtækisins. Einn fulltrúi
yrði skipaður af Leikfélagi Reykjavíkur, sem
væri þó ekki starfsmaður hér; einn fulltrúi
skipaður af borgarstjóra og einn fulltrúi sem
báðir aðilar kæmu sér saman um, ef til vill
frá atvinnulífinu. Þarna væri komin stjórn
sem hefði ekki beina hagsmuni af þeim pen-
ingum sem hér koma inn.
Önnur leið er sú að leikhússtjóri Borg-
arleikhúss væri beinlínis ráðinn af borgar-
stjóra, eins og þjóðleikhússtjóri er ráðinn af
menntamálaráðherra. Ég held að um þetta
gæti náðst samkomulag og að borgjarstjóri
réði jafnvel framkvæmdastjóra líka. Þetta
fyrirkomulag þyrfti ekki að vera erfiðara en
það sem nú er. Þessar ráðningar yrðu lagað-
ar að lögum Leikfélags Reykjavíkur, sem
myndaði áfram sitt leikhúsráð og stjórn, en
hvorki réði né ræki sinn yfirmann, eða yf-
irmenn. Fjárveitingin til reksturs hússins
kæmi áfram til Leikfélags Reykjavíkur, en
fjárhaldinu stjórnað af yfirmönnum sem
borgarstjóri réði. Því meir sem ég hugsa um
þessa leið finnst mér hún betri. Í dag starfar
samráðsnefnd sem leikhússtjóri eða fram-
kvæmdastjóri þurfa að hitta reglulega og
gefa skýrslu um hvernig staða mála í leik-
húsinu er. Á sama tíma þurfa þeir að hitta
leikhúsráðið og gefa sömu skýrslu. Samráðs-
nefndin hittir svo borgarstjóra og gefur
henni skýrslu um ástandið hér. Hlutverk
nefndarinnar er að gera borgaryfirvöldum
mögulegt að fylgjast með stöðu mála, sem er
eðlilegt, en ég held að ef borgin réði leik-
hússtjóra og framkvæmdastjóra væri þessi
samráðsnefnd óþörf meðlimir hennar yrðu
fulltrúar borgarstjóra í leikhúsinu. Borgin
og Leikfélagið yrðu að koma sér saman um
framkvæmd þessa, það yrði að koma því
þannig fyrir að fyrirkomulagið samræmdist
lögum félagsins og gera breytingar á lögum
félagsins á aðalfundi. Ég held að það yrði í
sjálfu sér ekkert vandamál ef búið væri að
undirbúa vel þann ramma.“
Hver er það í dag sem ber ábyrgðina á
rekstrinum; er það leikhússtjóri eða stjórn
Leikfélags Reykjavíkur?
„Það má segja að það sé hvor tveggja.
Stjórn Leikfélagsins ber fjármálalega
ábyrgð. Leikhússtjórinn er æðsti yfirmaður
stofnunarinnar, en stjórnin bæri samt sem
áður hina fjárhagslegu ábyrgð ef til upp-
gjörs kæmi. Það eru miklir erfiðleikar í
rekstri leikhússins í dag og við þurfum meiri
peninga til að reka það af þeirri reisn sem
ábyggilega var ætlast til í upphafi. Ég er al-
veg sannfærður um það að fyrrverandi borg-
arstjóri, Davíð Oddsson, reiknaði með því
þegar húsið var opnað að hér yrði blómlegt
leiklistarlíf sem skapaði svolítið mótvægi við
stóru bygginguna á Hverfisgötunni, sem það
hefur auðvitað gert. Ég held þó að menn hafi
gleymt því á þeim tíma að ganga endanlega
frá því hvernig rekstrarform ætti að vera á
húsinu; hvernig borgin kæmi að því með
fjárframlögum, og hvernig samskiptin við
borgina ættu að vera. Ákafinn var svo mikill
að komast í húsið eftir að hafa verið öll þessi
ár í litla Iðnó. Áður fyrr var það þannig að
borgin var að ákveða fjárstuðning til Leik-
félagsins frá ári til árs. Samningar voru ekki
gerðir til langs tíma eins og búið er að gera
núna. Sá samningur er því miður bara ekki
nógu góður.“
Ég veit að fólk spyr að því hvernig það
megi vera að þrátt fyrir samning sem gerður
var fyrir aðeins tæpum tveimur árum skuli
enn vanta um 80 milljónir á ári upp á það að
Leikfélagið geti staðið við þann samning.
Hvað fór úrskeiðis þegar samningurinn var
gerður?
„Það var nauðsynlegt að gera þennan
samning, því skuldastaða Leikfélagsins var
orðin mjög erfið. Með samningnum keypti
borgin hlut Leikfélagsins í Borgarleikhúsinu
til þess að hægt væri að greiða niður skuldir.
Um þetta voru skiptar skoðanir innan Leik-
félagsins, en persónulega finnst mér það
ekki skipta máli hver eigandi er að bygging-
unni, svo framarlega sem þar sé rekin blóm-
leg leiklistarstarfsemi. Samningurinn var
undirritaður í janúar 2001. Það sem ég tel að
hafi gerst þegar hann var gerður er það að
hvorugur aðilinn hafi verið fullsáttur með
hann. Það er hvorki hægt að kenna þáver-
SPENNANDI AÐ
LEIKFÉLAGIÐ REKI
SVONA STOFNUN
ÁSAMT YFIRVÖLDUM
Theodór Júlíusson var nýverið kjörinn í stjórn Leikfélags Reykjavíkur. Theodór hefur lengi setið í stjórn Félags ís-
lenskra leikara og látið málefni þeirra til sín taka. Theodór var í tíu ár í stjórn Leikfélags Akureyrar, lengst sem for-
maður. BERGÞÓRA JÓNSDÓTTIR tók hús á Theodóri í Borgarleikhúsinu og leitaði hugmynda hans um það hvernig
efla megi Borgarleikhúsið og Leikfélagið, sem eiga við bága fjárhagsstöðu að stríða um þessar mundir.
„Þegar litið er til baka held ég að þetta hafi verið feill og að
menn hefðu átt að gera styttri samning, ef til vill til tveggja
ára, og hafa í honum endurskoðunarákvæði.“