Vísir Sunnudagsblað - 03.03.1940, Blaðsíða 5

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
Þegar syrjöldin braust út í lok ágústmánaðar, var grein-
arhöfundurinn ásaml konu sinni og vinum, staddur í aust-
ur hluta Evrópu, þar sem hann ferðaðist um landið í bif-
reiðinni sinni.
Lýsir hann í eftirfarandi grein erfiðleikunum, scm mættu
honum nær hvarvetna við landamærin, strax og stríðið skall
á. Það virðist víða hafa hjálpað honum, að hann var Fraklc-
lendingur, því að hann gefur ótvírætt i skyn, að samúðin
hafi yfirleitt verið Bandamannamegin. — Niðurlag greinar-
innar mun sennilega birtast í næsta blaði.
FRÁ STRÍÐINU:
Yfir 7 landamæri
á 10 dögunL
Eftir Robert Andrault.
Sunnudagsmorguninn 27.
ágúst höfðum við tjaldað við
fjallsræturnar, rétt þar sem ó-
greiður vegurinn byrjaði að
stiga í ótal hlykkjum upp eitt
af skörðum Karpatafjallanna.
Eina ldukkustund eigum við eft-
ir að vei*a í Ungverjalandi, ekki
mjög langt frá Körösmezö, lít-
illi borg, þar sem eru eintóm
timburhús; hét hún Jasina, áð-
ur en Ungverjar náðu á siðast-
liðnum mánuðum aftur hérað-
inu Karpatharússlandi.
Við höldum upp á við. Þorpið
er þegar farið að renna saman
við skógana, er lykjast fast að
þvi niður í botni dalsins, sem
fljótið Tiza byltist eftir. Okkur
miðar jafnt áfram upp á við, og
skarðið er nú ekki langt undan.
Hér er komið að ungverska
landamæraverðinum — og Pól-
land 20 metra frá.
t tólf undanfarna daga höfum
við lifað utan við alla siðmenn-
ingu, Geo, konan mín, Pétur,
sem ekur bilnum til skiftis við
mig, og eg, og höfum við ferð-
ast um þessar rúthensku hliðar
Karpatafjalla. Við vitum ekki
neitt um hálið, sem fyllir Ev-
rópu ógn og kvíða.
Ungversku tollvejjðirnir sögðu
okkur ekkert.
Pólski liðsforinginn. sem
stjórnar gæslu skarðsins, tekst
allur á loft, er við kynnum okk-
ur og hann sér, að vegabréf
okkar eru frönsk.
„Nei, Franeess, Franeess*),
félagar segir hann við
okkur á hræðilegu pólsk-þýsku
hrognamáli, sem hann heldur,
að sé franska. „París, ó, París
*) Þ. e, Franoais (franse),
Frakkar,
. . . ., heldur hann áfram, og yf-
ir andlit lians færist barnslegt
hros......
Við nemum af hrognamáli
Iians illskiljanleg orð á stangli
og fáum að vita um aðal-
skyndibreytingarnar i milli-
ríkjastjórnmálum rétt fyrir
stríðið.
Við verðum í fyrstu undrandi,
en alt í einu dettur okkur í liug
herflutningarnir á Ungverja-
landi, sem við höfðum séð nær
alstaðar á vegunum, þó að við
veittum því litla athygli. Þýsk-
rússneski samningurinn, á-
kveðnar hótariir Hitlers út af
Danzig, strangar aðvaranir
Chamberlain’s og Daladier, all-
ar Jiessar fregnir gera okkur
liöggdofa af undrun, svo hrátt
hefir þessa athurði horið að.
Þrátt fyrir þetta fór okkur
eins og öllum öðrum, að við
héldum, að þetta lagaðist, og
bjartsýni okkar hafði náð há-
marki, meðan við héldum niður
eftir í áttina til Kosow og dáð-
umst að baldíruðum leðurklæð-
um bændanna í þessum héruð-
um Póllands.
Hvernig áttum við lika að
geta látið okkur koma lii hug-
ar stríðið frammi fyrir svo
lcyrrlátlegu og friðsamlegu
landslagi?
Og þó skiljum við, að suniar-
leyfi okkar Iauk hér á þessu
eyðiskarði uppi i Karpatha-
fjöllum. Það getur á hverri
stundu orðið erfiít vandamál
að komast heim lil Frakklands.
Við ökum líka eins hratt og veg-
urinn lejTir, 25 km. á ldst.
Þannig komumst við til Ko-
lomyja í ótrúlegu hílryki. Jafn-
vel í Serbiu höfum við ekki
séð neitt þvílikt. En Rúmenía
tekur þó öllu öðru fram í þessu
efni. i
Hér lcemur Pruth-fljótið.
Sniatyn er ekki langt undan.
Það ei* pólsk-rúmensk landa-
mærastöð, þar sem eru svo
dapurleg varðhöld, þegar, þetta
er ritað. í hverju þorpi eru ó-
vanalegir hópar bænda, sem
ræða látbrigðaJaust um útvarps-
fréttirnar. Og þegar við sjáum
þetta aftur og aftur, verður
okkur smám saman þungt og ó-
rótt. Það verða langar þagnir
hjá okkur. Við erum sokkin
niður í hugsanir okkar.
Það er komin nótt, er við ná-
um til Sniatyn. Okkur er sagt,
að landamærunum hafi verið
lokað fyrir tveim stundum. Eru
þar ýmsir undirforingjar. Við
höfum hlotið að trufla samræð-
ur þeirra. Okkur virðast þeir al-
varlegir á svipinn i rökkrinu i
salnum. Við spyrjum þá spjör-
unum úr. Hér fáum við íiina
hrottalegu staðfestingu á því,
sem við höfðum ekki heyrt
nema í molum áður. Það’ er svo
komið, að þýskir hermenn hafa
sí'st að í Danzig. Þessir óhefluðu
mcnn, sem frammi fyrir okkur
eru, eru fátalaðir og virðast
hranalegir og ákveðnir.
„Nú er nóg komið,“ segir
einn þeirra seint.
„Þetta verður að laka enda,
þólt ilt sé!“, bætir annar við.
Löng þögn legst vfir okkur
öll.
„Kemur Frakkland lil liðs við
okkur?“, spyr sá þriðji.
Við urðum að tjalda i skóla-
garði. Liðsforingi fylgdi okkur.
Með klaufalegri kurteisi spyrst
hann fyrir um, hvers við þörfn-
umst. Drengur lileypur eftir
brauði handa okkur. Hann neit-
ar móðgaður skildingnum,
sem við réttum honum. Kona
býður okkur plómur; við hefð-
um móðgað liana, ef við hefð-
um hafnað þeim.
Klukkan 6 kemur einn af
undirforingjum varðstöðvarinn-
ar til að heimsækja okkur, og
erum við þá ferðbúin. Við hrott-
för okkar er dregið úr laga-
forminu, eins og unt er. Og við
höldum af stað. Hermenn og
undirforingjar fara allir út úr
húsinu i þögulli kveðju. Einn
þeirra nálgast og segir hikandi:
„Frakkland er með okkur,
er ekki svo, herra minn?“
„Já, áreiðanlega,“ svaraði eg
styrkum rómi.
Nú er ekki hlegið framar í
vagninum. Þessi stutta viðdvöl
okkar i Póllandi Iiafði á okkur
áhrif, sem er torvelt að koma
Þrátt fyrir gefin loforS af hálfu Þýskalands, aö skeröa ekki hlutleysi Póllands og þrátt fyrir gagn-
kvæmar vináttuheimsóknir ýmissa valdamestu manna Þýskalands og Póllands, varö styrjöld ekki af-
stýrt. —- Á myndinni sjást Josef Beck utanríkismálaráöherra Póllands með konu sinni í aftursæti
bifreitSarinnar, I framsætinu hjá bílstjóranum er Lipski, fyrverandi sendiherra Pólverja í Berlin, en
hjá bifreiðinni stendur von Neurath fyrv. utanrikismálaráðherra Þjóðverjft, — Myndt.n er tekiri \ RerUn,