Vísir Sunnudagsblað - 31.03.1940, Blaðsíða 3

VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
Skipverjarnir sáu hvernig jakarnir þrýstust saman, hófust upp í æ hærri hæðir og , tættust svo
sundur, líkast hraunleSju i eldsumbrotum, sem rennur á vatn og springur og tvístrast í ferlegum
hamförum.
— einhverju orði norðan úr
höfum, er benti á líf, reistu
leiðangursmennirnir tjöld á ísn-
um, bjuggu um sig og báru inn
flutninginn. Samstarfið var á-
ikjósanlegt. Schmidt prófessor
Vfar einráður fararstjóri og það
Ihlýddu honum allir möglunar-
laust. Frjálsmannleg og við-
mótsþýð framkoma hans, þar
sem öllum var ljóst, að hann
myndi láta eitt og það sama yf-
ir sig ganga sem aðra, gerði
hann sjálfan vinsælan og stjórn
hans áhrifarikari en ella. Hann
sagði við þá, félaga sína, að
þeir mættu ekld láta liugfallast
og ekki gefa upp alla von þótt
útlitið væri óglæsilegt og lífsvon
lítil. Þessi vonarneisti, sem
hann gat kveikt í brjóstum
leiðangursmanna, hefir ef til
vill verið þrautalendingin í
liinni langvinnu og harðvitugu
baráttu við hríðar og frost, og
orðið til þess að halda lifinu í
þeim.
Rúmlega eitt hundrað manns
beið örlaga sinna á einmana,
endalausri ísbreiðu, sem brast
og spraklc, lirannaðist saman í
ísfjöll eða sundraðist aftur. Og
þessi hverfleikans ísbreiða
hrakti undan straumum og
stormum gegn enda veraldar.
Þeir, sem kunnastir voru
staðháttum og veðráttu, vissu
live líkurnar voru hverfandi
litlar til að komast lífs af. Lik-
urnar voru 1 gegn 1000. En
þessi eini möguleiki af þúsund
var því aðeins til staðar, að það
tækist að koma senditækjunum
í gang. Að öðrum kosti var ó-
hugsandi, að nokkur sála gæti
fundið staðinn í þessari óendan-
legu ísauðn.
Loftskeytamaðurinn Ernest
Krenkel vann dag og nótt án
þess að unna sér nokkurrar
hvíldar. Kuldinn var hræðileg-
ur og hendurnar dofnuðu upp,
svo að hann fann ekki til þeirra
«=”- en hann vfmn samt, og
hvorki mataðist né svaf. Hon-
um hepnaðist að reisa upp eina
útvarpsstöng. Nóttina eftir fauk
hún niður aftur. Þeir grófu ann-
an endann niður í snjóinn og
ísinn, en stuðningurinn var of
lítill, og þeir urðu að gefast
upp. Þá tóku þeir það til bragðs,
að þeir hlóðu matvælasekkjum
og skotfærakössum upp með
stönginni, uns hún stóð. í litlu
snjóbyrgi, sem hlaðið var upp
hjá stönginni, vann Krenkel
loftskeytamaður og aðstoðar-
maður hans uns skinnið var
flagnað af fingrunum. — Húð-
in fraus föst við hin ísköldu
málmtæki og stálþræði.
Og loks hepnaðist starfið. —
Schmidt leiðangursstjóri, skip-
stjórinn og nokkurir aðrir stóðu
i hring utan um Krenkel, þegar
hann gerði fyrstu tilraunirnar,
að gefa hinni fjarlægu veröld
til kynna, að enn væri líf á ein-
manalegustu hygð þessarar
jarðar. Þetta augnablik var ó-
gleymanlegt öllum þeim, sem
við voru staddir. Til að byrja
með heyrðist aðeins suð og
truflanir — en það út af fyrir
sig gaf þegar von um eitthvað
meira. En svo byrjaði alt í einn
— hér í auðn heimsskautsins,
þúsundir mílna frá næstu
mannheimum — fjörugt dans-
lag að hljóma út yfir ísinn. Það
voru danslög, sem útvarpað var
frá danshöll einhverrar stór-
borgar, þar sem fólkið hló og
dansaði og lék sér i glaum og
gleði.
Hvílilc óendanleg andstæða!
En íshúarnir hrópuðu upp yf-
ir sig af fögnuði. Það var eins
og lifi þeirra væri þegar bjarg-
að.
Þetta skeði um miðjan dag,
þann 14. febrúar árið 1934.
Krenkel loftskeytamaður
skrúfaði og skrúfaði. Alt í einu
heyrðist rödd frá Kap Nord:
— Hafið þið heýrt nokkuð frá
Tjeljuskin?
Krenkel reyndi að láta heyra
til sín, en það bar ekki árang-
ur. Hann reyndi aftur, en það
fór á sarna veg. Hann náði sjálf-
ur hverri stöðinni á fætur ann-
ari, þar á meðal stöðvum, sem
næst lágu íshafinu. Frá einni
þeirra heyrðist:
— Við leggjum i hjálparleið-
angur á hundasleðum.
Schmidt leiðangursstjóri
spurði ákafur:
— Iialdið þér, að þeir geti
heyrt oldkur frá strandlengj-
unni?
—Við getum reynt, svaraði
Krenlcel bjartsýnn eins og hann
var altaf. — Fyrr eða síðar
hljóta þeir að heyra til okkar.
Bara að geymarnir endist okk-
ur!
Hann stilti tækið á mesta
styrkleika sem það þoldi, og áð-
ur en Iangt leið hrópaði hann
sigri hrósandi:
-— Eg er húinn að ná sam-
bandi!
Örfáum mínútum seinna
féklc heimurinn vitneskju um
það, að leiðangursmennirnir af
Tjeljuskin voru allir lifandi, að
öðrum stýrimanni einum und-
anteknum.
Sovétstjórnin rússneska lét
ekkert til sparað að bjarga
hinum nauðstöddu leiðangurs-
mönnum út úr heimsskautaísn-
um. Hún útbjó marga hjálpar-
leiðangra til farar.
ísbrjóturinn „Krassin“, sem
ennþá lá í þurkví i Leningrad
til viðgerðar, var útbúinn í
skyndi, og það var flýtt fyrir
viðgerðinni á honum með met-
hraða. Hraðskreiðar flugvélar,
sem smíðaðar voru til heims-
skautsflugs, voru sendar af stað
norður í höf.
Fólkið í tjaldbúðinni á ísn-
um lijálpaðist að sem einn mað-
ur við að ryðja ísinn og útbúa
flugvöll á honum. En það var
því sem næst vonlaust starf. Is-
inn byltist óaflátanlega. Á örfá-
um minútum gat margra
klukkustunda vinna gjöreyði-
lagst, ísinn hrannaðist eða
sprakk, svo að breiðar og hyl-
djúpar sprungur mynduðust í
hann. Þær varð að fylla upp og
byrja varð að nýju. En þegar
því var lokið, þrýstist ísinn aft-
ur saman og myndaði tröll-
auknar ísborgir og ferlegar
hrannir á þessum fleti, sem
unnið hafði verið við í svo lang-
an tíma. Einn daginn sprakk
Rúmlega eitt hundraö ntftnns beiö örlaga sinna á einmana og endalausri isbrei'öu, er brast og sprakk,
þrannaðist saman í ísfjtöll pöa gun.tira'ðist aftur. Qg þessi hverfleikans ísbreiöa þrakti undan straum*.
um Qg stormum gegn enda yeralcjar,