Vísir Sunnudagsblað - 28.04.1940, Blaðsíða 4

4
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
öi

>
: ■
wí> <$' 'y.
'S:-;:':.;
•■■ • • '.•■■'.;
•• ••••■• ; ■,.•
" C' i * ’Js'
'V '
|H|| |p:

... ■........1

lllípliiiiill
*.**,*» *'•*■',+, „ v.^ ,
Frá Limnahamri, á landamærum Norður-Finnlands og Rússlands.
REIN sú, er hér birtist um Lapplendinga, er
raunverulega elcki frú slríðinu og ú lítið skylt
við það, því hún lýsir eingöngu lífi og lifnaðar-
húttum, skoðunum og heimsmynd Lappa. En hún
birtist þó undir þessum greinafloklci vegna þess,
að Lapplendingar urðu fyrstir allra Norðurlanda-
búa fyrir hernaðarúrús í núverandi styrjöld, og
greinin er einnig skrifuð i tilefni af styrjöldinni.
Höf. hennar er erlendur læknir, sem dvaldi um
nokkurt skeið meðal Lappa.
FRA STRIÐINU:
Frá
Lapplandi.
Fyrstu fórnir kommúnist-
isku innrásarinnar í Finnlandi
urðu Lappar — finskir Lappar.
Um margra alda skeið hefur
þessi friðsamlegi og, áreitnis-
laUsi kynflokkur orðið fyrir á-
rásum hernaðarþjóða. Þrátt fyr-
ir þelta hefir ekki tekist að upp-
ræta þá og ekki hafa þeir heldur
blandast öðrum kynflokkum.
Þeir lifa fjarri umferð og menn-
ingu og Iiafa dregið sig í hlc
uppi á heiðum og fjöllum norð-
ursins.
Eg varð fyrir þeirri hepni, að
búa i heilt ár hjá þessum frum-
stæða kj-nflokki. Eg varð hlut-
takandi í sorg þeirra og gleði. :
Hægt en sígandi vaknaði og óx
traust þeirra til mín, og þeir v
sýndu mér í heima hugarflugs
þeirra og draumóra.
Við sátum oft í hóp fyrir \
framan stóru eldstóna í kofan-
um þeirra, sem ekki var upp-
lýstur nema með glóðarhjarm-
anum og með daufri glætu
norðurljósanna eða tunglskins-
ins, sem hrá nokkurri hirtu inn
um litla gluggana. Stundum
ppðu samræðurnar alvarlegri qg
hljóðari. Þeir sögðu að rauðar
rottur og viss sjúkdómseinkenni
í hreindýrum benti ótvirætt á
komandi styrjöld. Þessi fyrir-
brigði bárust oft í tal og þá var
það, að húsmóðirin sem eg bjó
hjá, talaði við mig um dauðann
og lífið í eilífðinni.
Baudelaire fanst lönd norð-
ursins vera „hliðstæða dauðans“.
Hinar ótakmörkuðu og
hrjóstrugu viðáttur, hin máttuga
þögn í ósnortinni náttúrunni
hafa haft djúp, varanleg áhrif á
Lajfjplendinginn og mótað lifs-
skoðanir hans. Hann igrundar
og mjmdar sér ákveðna lífs- og
heimsskoðun. Þeir húast við, að
munurinn á þessu lífi og jjví
sem tekur við eftir dauðann, sé
ekki mikill. Dauðinn er i aug-
um þeirra ekki annað en áþelck
tilvera þeirri. sem á undan var
gengin. Þeir eru sannfærðir um,
að þeir lifi áfram meðal hreina
sinna, uppi á heiðum og í skini
tindrandi norðurljósa á vetrar-
nóttum, en eilífri birtu sumars-
ins.
Lapparnir óttast ekki annað
líf. Það ójækta sem við bíðum
svo oft með ugg og kvíða og
i'eymim að hrinda frá okkur í
lengstu lög, það finst Löppum
alveg sjálfsagður hlutur, kær-
kominn atburður hvenær sem
hann ber að garði. Þetta við-
liorf Lappanna til dauðans, mun
eiga einhvern þátt i andúð þeirra
til menningar og tæknibyltinga.
Þeirheimtaað mega lifa lífi sínu
í kyrð og óáreittir af utanað-
komandi straumum og áhrifum.
Þeir eru siðvenjum sínum, trúir,
og þeir vita lika liversu liættu-
legt það er, að hrjóta af sér ofur-
vald núttúrulögmálanna með
tækniaðgerðum.
Lappar eru hvorki myrkir i
skapi né þunglyndir — miklu
heldur það gagnstæða. Þeir hafa
ágætan skilning á raunsæi lífs-
ins og eru næmir fyrir þvi sem
broslegt er. Auðveldasia leiðin
til að vinna sér timist og öðlast
vináttu þeirra er að koma þeim
til að hlæja. Annars eru Lappar
l’ljótteknir, því að trú þeirra á
hin góðu öfl, bæði þessa heims
og annars, er svo sterk, að þeir
treysta ókunnum eins og sjálf-
um sér. Eg hefi aklrei séð jiá rif-
ast eða eiga í illdeilum, og ]iegar
tveir ókunnir Lapplendingar
hittast, leikur þeim ekki forvitni
á að grenslast um hvor annars
hag, hvorki um efni, ættir né
stöðu. En þeir horfast í augu —
fast og lengi. Þeir gera jiað til að
skyggnast inn í „innra andlit“
livors annars.
Þetta annað eða „innra and-
lit“ Lapplendingsins, sem stund-
um er talað um, er fyrst og
fremst meðfæddur hæfileiki
þeirra til að lesa manns innri
mann út úr svip eða andlits-
dráttum. Það er þýðingarlaust
að ætla sér að skrökva að þeim.
Það er ekki hægt að fela sinn
innri mann fyrir þeim. Hæfi-
leikar jieirra á þessu sviði eru á
okkar mælikvarða dularfullir
og óskiljanlegir. En svo er ann-
ar hæfileiki Lapplendingsins
sem virðist öllu dulrænni — en
jiað er einskonar fjarskynjan
eða draumagáfa. Þar eð þeir
hafa livorki útvarp né síma,
nota þeir hæfileika þenna til að
skynja komandi atburði.
Það hefir borið við, þar sem
eg hefi verið einsamall á ferð,
langt norður í lapplensku skóg-
unum, að eg hefi rekist af ein-
Lappar eru óttalausir og þeir berjast eins og hetjur, ef á þá er ráSist. Þeir drepa menn þvi aðeins að
þeir megi til, Pg þá gera þeir það án hefndarhugs og haturs. — Myndip sýnir hvítklagddan hermann í
kjarrskógum Lapplands, Hann sitvtr í launsátri fyrir Rússum.