Vísir Sunnudagsblað - 02.03.1941, Blaðsíða 5

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
Söguþáttur af Dalkots-Láka.
Lb§. 911 4to
Þorlákur hét uinferðadreng-
ur á Vatnsnesi. Menn kölluðn
hann Láka. Hann var frómur
og fáorður og meinlaus; varð
honum því gott til gistingar. Að
Dalkoti hélt hann sig helzt; yar
honum þar hezt til greiða gert.
Eitt sinn sem oftar kom Láki i
kafaldsmuggu að Dalkoti, var
það á aðfangadag jóla. Bóndi
bauð honum gistingu, en hann
lést vilja ná að Hlíð um kvöld-
ið, en koma þaðan annan dag
jóla. Kvaddi hann bónda og fór
leiðar sinnar. Óx þá kafaldið að
mun, svo hann villtist af réttri
leið.
Þá bjó bóndi á Illugastöð-
um — út á nesinu — er Jón hét.
Var hann á ferð iiinn sama dag.
Fór liann um Dalkot um kveld-
ið, hitti hann Láka og var hann
þá dauður. Þetta þótti Jóni illa
farið. Reisti hann Láka á fæt-
ur og skildi þar við hann. Láki
varð nú frárri á fæti en áður,
og snéri heim að Dalkoti og
hitti bónda, og sagðist myndi
þiggja af honum, gistingu. —
Bóndi svaraði: Brugðið sýnist
mér nokkuð um þina hagi, og
veit eg ógjörla hvorl nú muni
eins holt að hýsa þig sem áður,
en sért þú méinlaus ræður þú,
ef þú vilt ganga í bæinn. Hann
gekk í bæinn og baðst matar.
Bóndi spurði hann, livort hann
væri dauðim Hann lcvað já við
þvi, og sagði að Jón á Illuga-
stöðum hefði vakið sig upp aft-
nr. En vegna jjess, að blóðið var
ekki kólnað i æðunum, þarf eg
að eta sem, aðrir menn.
Að liðnum jólum vísaði bóndi
honum af stað. En Láki kvaðst
leiður á ranglinu, og lést myndi
gjöra bónda til þægðar, ef hann
mætti þar una. Bóndi spurði
hann, hvað það myndi vera. En
Láki banðst til að gefa kindum
fyrir hann, og varð það að
samningum, að Láki tók við
fjárgeymslunni, og hafði fjár-
við búverkunum og öllu sanv
an. Getur kannske skotist út
með hrifuna þína milli mála —
— Já, það getur hún áreiðan-
lega, sagði blóðtökumaðurinn.
Hún verður orðin g'óð eftir tvo-
þrjá daga. Opnaðu augun,
konu-kind, og talaðu við okkur.
Þú verður orðin góð eftir tvo
— þrjá daga. Heyrirðu það!
En konan heyrði ekki neitt.
Hún var fallin í dvala og vakn-
aði ekki aftur til þessa lífs.
geymslan aldrei jafn vel frain-
farið, sem eftir það að Láki tók
við henni.
Yar Láki þar samfleytt i 10
ár. Tók bóndi þá sótt og andað-
ist, en Láki gætti fjárins sem
áður. Vildi þá húsfreyja verða
af með hann, þvi gjörla vissi
liún livernig á lionum stóð, og
var lítið um hann gefið. Þóttist
Láki hafa minna fæði en á með-
an bóndi lifði; gerðist hann nú
helzt til stiggur við húsfreyju.
Svo bar til, að Jón á Illuga-
stöðum var einhverju sinni úti
staddur um kveldtíma, sér hann
þá livar Láki fer fyrir ofan
garð, og hefir eitthvað hart
lianda á milli og rífur. Jón
simrði hann um hvað liann
gjörði, en Láki kvaðst rífa
löngustykki. Jón spurði um,
hvar hann hefði fengið það. En
Láki kvaðst hafa (fcngið) tek-
ið það úr kirkjuloftinu á Tjöm.
Eftir þetta hatnaði lítið sam-
lyndið á milli Láka og húsfreyj-
unnar. Gat liún þá loks komið
honum á næsta bæ, er heítir að
Almenningi. Var hann þar um
lítinn tima, og fór svo aftur að
Dalkoti, og tók við fjárgeymslu,
livort húsfreyja vildi eða ekki.
Einn sunnudagsmorgun
fylgdi Láki fénu sem hann var
vanur. Sendi þá húsfreyja til
Jóns á Ulugastöðum,, og' bað
hann vista þennan pilt, sem
hann hefði vakið upp. Kom
Láki lieim um kveldið, og var
í illu skapi. Honum var færður
matur, en hann kastaði honum
frá sér. Nokkru síðar um kveld-
ið kom Jón á Ulugastöðum.
Ivallaði hann á Láka og skipaði
honum að koma út. Lálci gegndi
engu, en hristi sig illilega.Fór þá
Jón að bæjardyrunum, og skip-
aði Láka að koma, en hann fór
livergi. Gekk þá Jón til bað-
stofudyra og talaði við Láka að
hann skyldi út ganga, hvort
honum þætti betur eða ver.
Stökk þá Láki ofan á gólfið, og
sentust út úr honum margir
eldneistar, sem ekki hafði áður
orðið vart við. Gengu þeir báðir
út og fram í Vatnsnesfjall, þar
til þeir komu að tjörn einni.
Þar steypti Jón Láka á liöfuðið
ofan í tjörnina, og skyldi þar
með þeim, og heitir þar. síðan
„Lákatjörn“. Hafa svo sumir
sagt, að þegar þeir hefðu riðið
um tjömina í vondu veðri, þá
hafi þeir séð í iljar Láka úr
vatninu. — Tjöm er þar önnur
framm á Vatnsnesfjalli. Hún er
lítil um sig og allstaðar umgirt
háum brekkum, og sumstaðar
svo bröttum, að ekki verður að
henni gengið. Tjörnin er djúp,
og grængolar i hana. Á tjörn
þessari á að liafa sést 2 gráir
fuglar, sem enginn liefir þekkt.
En þegar menn liafa kastað
steini í tjörnina liafa þeir liorf-
ið inn undir bákkann. Engin
munnmæli önnur hefi eg um
hana heyrt. Grákollutjörn er
hún kölluð, en af hverju er ó-
víst.
EFTIRMÁLl þess, sem þetta
ritar.
Fyrir nokkrum árum var eg
niður á Landsbókasafni og var
meðal annars að blaða í hand-
ritum Gísla sáI.Konráðssonar,og
rakst þar á söguþátt þennan.
Birtist hann hér orðréttur; er
hann nr. 911 4to. — Ekki getm
Gísli um heimild að þætli þess-
um, en sennilega mun hann
húnvetnskur að uppruna. Sögn-
in um Dalkots-Láka er forn
munnmælasaga og hefir verið
þekkt i Húnavatnssýslu fram á
seinni hluta 19. aldar — jafnvel
lengur. — Voru sagnir þessar
nokkuð mismunandi, en öllum
sem eg hefi náð í, bar saman
um, að Láki hafi verið upp-
vakningur Jóns á Ulugastöðum
og að hann hafi komið honum
fyrir i Lákatjörn. En um Grá-
kollutjörnina er sögnin blönd-
uð. Sumar sagnir telja þessa
Lesari góður, er garðurinn yðar á stærð við tennisvöll? Ef svo
er, þá hafið þér tilvalinn flugvöll fyrir flugvél af þeirri gerð,
sem þér sjáið liér á myndinni. —
„Þetta er alveg ný gerð „héIiocopter“-flugvélanna, sem Iiafa
enga vængi, heldur lárétta skrúfu, er heldur þeim uppi. Þessi
flugvél er framleidd af Pitcairn-flugvélaverksmiðjunum í Pen-
sylvania í Bandaríkjunum.
Þegar flogið er upp, er lárétla skrúfan látin snúast 300 snún-
inga á mínútu, meðan skrúfublöðin eru alveg lárétt. Síðan er
þeim liallað og um leið þýtur flugvéiln upp. Fyrir flugvélar af
jjessari gerð þurfti dálitið tilhlaup.
Þessi flugvél er smiðuð með það fyrir augum, að hún verði
að eins notuð sem „einka“-flugvél. Er því allur útbúnaður hafð-
ur sem líkastur því, sem er í bi freiðum. Hreyfilliu er fyrir aftan
flugmannssætið, til þess að létta nef flugvélarinnar og auka út-
sýni flugmannsins.