Vísir Sunnudagsblað - 18.05.1941, Blaðsíða 8

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
§ÍÐAM
Árið 1814 fer lokaþáttur hins
mikla harmleiks fram, sem
bundimi er við.nafn Napóleons
mikla. Öll Italía er þá undirok-
uð af erlendu setuliði, austur-
rísku og rússnesku, sem tekið
liefir sór bólfestu, jafnvel i hin-
um afskekktustu héruðum
landsins.
Einn þessara afskekktu bletta
er litla þorpið Roncole í Buff-
etosveit. Hún er ekki langt frá
Parmaborg. í þorpi þessu var
rússneskt kósakkalið, ruddaleg-
ir menn, darftækir til kvenna
og svifust einskis.
I Roncole l^omast þeir á
snoðir um unga, fallega konu,
sem hét Luigia Verdi. Hún get-
ur flúið undan þeim upp í turn-
inn á þorpskirkjunni, þar felur
hún sig, og ársgamlan dreng,
sem hún átti, úti í einu skotinu.
Barnið grætur, en liún getur
þaggað niður í því, og um, nótt-
ina, þegar myrkt var orðið,
kemst hún undan á flótta.
Þessi litli snáði, sem árið
1814 hvildi við brjóst hræddrar
móður sinnar í kirkjuturninum
í Roncole, hlaut í skírninni
nafnið Giuseppe. Seinna varð
Giuseppe Verdi frægasti söng-
leikjahöfundur jarðarinnar.
•
Faðir Giuseppe litla lieitir
Carlo Verdi og lifir hann á veit-
ingasölu. Vörur sínar kaupir
hann hjá Antonio Barezzi kaup-
manni. Þeir eru mátar, og þeg-
ar fram líða stundir kemur
Carlo syni sínum fyrir hjá
kaupmanninum, sem þar á að
nema kaupmennsku. Barezzi er
mfikill hljómlistarvinur, og
þegar búðin er tóm á kvöldin,
tekur hann fram flautu sína og
leikur á hana. Þá stendur læri-
sveinninn hugfanginn úti í einu
horninu. Það vaknar í brjósti
lians einhver dúlin þrá, hann
tekur fram blað og blýant og
tekur að krota eitthvað. Það
sem hann krotar, eru nótur.
Þegar Giuseppe er ellefu ára,
er honum fengið óvenjulegt
hlutverk í hendur. Hann —
barnið — verður organisti
þorpskirkjunnar.
•
Næstu árin eru það ekki ein-
vörðungu reikningar, sem Giu-
seppe afritar, heldur nótur lika.
Bai-ezzi gengur þess ekki dulinn
hvilik snilligáfa býr í hinum
unga skjólstæðingi sínum.
Hann heitir honum dóttur sinni,
yndislegri og hljómelskri stúlku
sem Margherita heitir, og á
kvöldin eyða elskendurnir frí-
stundum sínum með því að
leika fjórhent á slaghörpu. Þau
dreymir um glæsta framtíð og
mikla frægð, því að Barezzi
kaupmaður hefir ákveðið að
kosta hann til tónlistarnáms.
•
Þegar Verdi er 18 ára að
aldri, sendir væntanlegur
tengdafaðir lians hann til Míla-
nó, þar sem honum er ætlað að
ná inntökuprófi við hljómlist-
arskólann. í reglurn skólans er
að vísu tekið fram, að eldri
nemendur en fjórtán ára slculi
ekki teknir, en Barezzi heldur
því fram, að ef Verdi æfi sig á
slaghörpu, muni liann saml
verða tekinn.
Verdi æfir nótt og dag. Þeg-
ar honum finnst gamla slag-
harpan ekki túlka tilþrif hans,
tilfinningar og ástriðumagn
nógsamlega, sækir hann hamar
og Jemur með lionum á nóturn-
ar, ef ske kynni, að það kæmi
að einhverju gagni. En það kom
ekki að neinu gagni — síður en
svo: hljóðfærið brotnaði og
Verdi varð að hætta æfingum.
•
Skömmu seinna situr Verdi
fyrir framan prófdómendur
hljóinlistaskólans í Mílanó.
Hann er búinn að ljúka skrif-
legu prófi og hann hefir staðisí
það. Öðru máli er að gegna með
munnlega prófið. Tilsvör ung-
lingsins eru frek, næstum ó-
kurteis og það líkar prófdómur-
unumí illa. Út yfir tók þó, þeg-
ar hann byrjaði að hamra á
slaghörpuna. Þá gripu þeir fyrir
eyrun og horfðu skelfingu
lostnir livor á annan.
Dómur þeirra var stuttorður
og vægðarlaus: Giuseppe Verdi
stóðst eklci próf.
•
Verdi átti ekki annars úr-
kostar, en fara í einkatima og
læra tónlistarfræði. Hann nýtur
ágætrar tilsagnar lijá Lavigna
hljómsveitarstjóra frá Napóli.
•
Árið 1843 er runnið upp. —
Kaupmannslærlingurinn og
þorpsorganistinn Giuseppe
Verdi er orðinn frægasti söng-
leikjatónskáld Italíu. En á
brautinni milli beggja þessara
áfanga hafa legið mörg þung
spor. Hann hefir rutt sér braut
með söngleiknum „Oberto“, og
hann hefir gleðisöngleik í smíð-
um. Hann hýr með Margheritu
konu sinni og tveimur yndisleg-
um börnum í Mílanó. Skyndi-
lega veikist annað harnið og
¥illt orka og: beizluð
Á myndinni
sjáið þiÖ belj-
andi straum-
boÖa fossins,
en á bak viÖ
eygir mann-
virki þau, sem
beizlar þessa
orku og breyt-
ir henni í raf-
magn í þjón-
ustu mann-
anna. Myndin
er tekin viÖ
Sogsfossa.
Svavar Hjalte-
sted tók hana.
deyr. Hitt barnið __ deyr lika.
Skömmu síðar tekur kona hans
sótt og deyr. Og í miðjum þess-
um harmleik lífsins, mitt í ó-
lýsanlegri örvæntingu og sorg,
verður Verdi að semja gleðileilc.
Hvílílc kaldhæðni örlaganna!
Gleðileikurinn heitir „Einn dag
konungur“, hann ldaut hræðí-
lega gagnrýni og Verdi stóð í
sömu sporum og áður. — En
isvo náði hann aftur hylli með
þriðja söngleiknum sínum, sem
hann nefndi: „Nabucco“.
•
Verulega frægð hlotnaðist
Verdi með söngleiknum „I
Lombardi“, og sú frægð áskotn-
aðist lionum fyrst og fremst af
þjóðernisástæðum. Þá vottaði
fýrir uppreisnaranda gegn hinni
erlendu kúgun suður á Lom-
harðalandi og ítalska þjóðin sá
þar hinn fyrsta frelsisneista rísa
gegn austurrískri drottnan.
Keisaralega ritskoðunin í Vín-
arborg bannaði hinn nýja söng-
leik Verdi’s.
Þrátt fyrir þetta er „I Lom-
bardi“ leikinn í Scala í Mílanó
og hlotnaðist meiri aðdáun og
hrifni en dæmi eru til í hljóm-
listarlifi Ítalíu. Frægð Verdi’s
berst í einni svipan um þvera
og endilanga Italíu, og liann er
talinn brautryðjandi þjóðernis-
og frelsishreyfingar Itala. Það
var og orð að sönnu. Hið unga
tónskáld brennur af eldheitri
ættjarðarást og hann liefir ekki
frið í sínum beinum fyrr en
ættjörðin er laus við hið erlenda
setulið.
•
Enn líða ár. Nafn Verdi’s er
á hvers manns vörum i heima-
landi hans. Tónskáldið kaupir
sér margar jarðir í nágrenni við
fæðingarþorp sitt og tekjur
hans eru óumræðilega miklar.
Sjálfur lifir liann eins og bóndi,
ræktar kál og rekur fyrirmynd-
ar bú. Hann reisir sér höll og
innan skamms er umhverfi
Iiennar breytt úr ökrum í feg-
urstu lystigarða, rósarunna og
blómabeð.
•
Verdi hefir syrgt hið sviplega
fráfall konu sinnar og harna í
fjölda mörg ár. Loks kvænist
liann aftur, og að þessu sinni
frægri söngkonu, Giuseppina
Strepponi að nafni. Þau unnast
hugástum og lifa í fullkominni
kyrrð og friði á húgarði lians,
St. Agata. Hann slundar hú-
skapinn af mikill alúð, og á
hverjum morgni sést liann
ganga út um akra og engi í eft-
irlitsferð. Verdi á einn tryggan
förunaut á ]>essum ferðum —
það er hani, sem eltir húsbónda
sinn á röndurn, hvert sem hann
fer.
•
Verdi rekur bú sitt sam-
kvæmt nýjustu tízku. Hann not-
ar gufuvélar við framleiðsluna,
hann ræstir fram mýrar og
liann fylgist nákvæmlega með
öllu sem gei'ist. Enn er til fjöldi
hréfa frá tónskáldinu, þar sem
liann kvartar við ráðsmanninn
sinn yfir nokkurra aura út-
gjöldum, sem honum fundust
óþörf. Samt er langt frá því, að
Verdi sé nízkur, því hann gefur
árlega stórfé til allskonar þjóð-
nytja — og velgerðarstarfsemi.
En liann gerir það ávallt þann-
ig, að lítið beri á.
•
Þegar seinni kona Verdi and-
azt, festir hann ekki lengur yndi
á bújörð sinni. Hann flytur til
Mílanó og dvelur þar á gisti-
húsi einu til dauðadags. Árið
1901 deyr Verdi — frægasta
söngleikjatónskáld, sem heim-
urinn hefir alið — 87 ára að
aldri.