Vísir Sunnudagsblað - 06.07.1941, Blaðsíða 3

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
aði lyklunum út á ána Nið.
Snorri leggur engan úrskurð á
Jjetta athæfi. En úr því að liann
segir frá þessu atviki sem virðist
vera smávægilegt, virðist mega
ætla, að rithöfundurinn gefi les-
endum unclir fótinn þá hálf-
kveðnu vísu, að Haraldur hafi
verið lieillum horfinn, þegar
hann lét i haf.
★
Eg liefi nefnt þrjú listaverk
varfærinna sagnfræðinga, sem
ekki ganga á bug fyrirburði.
Fjórða lieimildin er Grettissaga.
Þar er frásaga um viðureign
Grettis og Gláms stórfelldnst
allra frásagna um fvrirhurði.
Myrkfælni Grettis, sem gengur
eins og rauður þráður gegnum
söguna, frá því er hann átti við
Glám sýnir og sannar, að glima
Gretlis við drauginn er annað
og meira en hugarhurður. Hilt
er annað mál, að sagan getur
verið ýkt.
Tvö stórskáld hafa kveðið
um þenna atburð: Grímur og
Mattliías og farið sina leið hvor,
sem vænta mátti, svo ólíkir sem
þeir vóru.
Grímur leggur engan úrskurð
á viðburðinn. Hans lisl er fólg-
in í því, að snúa máttugri frá-
sögn í ennþá kyngimagnaðri
umsögn. Grettir vildi reyna afl
sitt við Glám. Og Grímur virðist
vilja reyna mátt tungunnar, á
þessu lieljar-efni.
Matthías reynir að ráða gát-
una, þó ekki með því að, að þá
og þar hafi „náheimar oj)nast“
og' veröld ljóssins „orðið úti“.
Nei! En hann lætur Krist og
Óðinn glíma, Kristnina og
Heiðnina. Glám gerir Matthias
að fulltrúa forneskjunnar,
Gretti að fulltrúa kristninnar.
Þessi úrlausn er fráleit í mesta
lagi. Gretlir var heiðingi og
skilgetinn sonur Norræns anda
og heiðríkrar heiðni. Ef Matth.
hefði ekkert betur lcveðið en
kvæðið um Gretti og Glám, væri
hann ekki skáld.
Eftir að þessi skáld glímdu
við Glárn — í orði — skrifaði
mér „vantrúaður“ prófessor í
Reykjavík á þessa leið:
„Eg hefi verið á mörgum mið-
ilsfundum, þar sem menn i stól-
um eru teknir í háa loft, nagl-
fastir hlutir slitnir upp og svo
frv......Eg hefi engin brögð
getað fundið í þessum tilraun-
um. Ef allt er svo sem virðist
vera — er sagan um glímu
Grettis og Gláms bókstaflega
sönn“ ....
Þá hefir Indriði miðill leýst
Grím og Matthías af liólmi.
★
Sú öld sem vér lifum nú á, er
nokkurskonar Sturlungaöld eða
skálmöld og vargöld. Sú Sturl-
ungaöld, sem grandaði frelsi
þjóðar vorrar, gekk fram af
sjálfri sér, af því að flokka-
dráttur ofmetnaðarmanna hljóp
í gönur.
Ofmetnaður Haralds konungs
harðráða kastaði tólfunum um
það levti, sem hann bauð út
leiðangri „þarflaust austan“ og
lét í haf. Aður en liann steig á
skipsfjöl kvaddi hann helgiskrín
bróður síns Ólafs digra með
þeim liætti, að liann læsti skrín-
inu og — kastaði lyklinum út á
ána Nið.
Haraldi gekk ekki annað til
vesturfarar en ofmetnaður og
valdagræðgi. Hann hafði engis
réttar að reka né liarmsaka að
hefna í Englandi. Hann lét kvlfu
ráða kasti og féll á sjálfs sín
bragði.
Þjóðólfur höfuðskáld Haralds
kemst óviðjafnanlega vel að
orði, er liann lcveður:
Bauð þessa för þjóðum
þarflaust Haraldur austan.
Sá maður — skáld — sem
þannig stillir orðum sínum,
kann að vera með höfðingjum,
Jíf^ og liðnum. Því að liöfðingi
var Haraldur konungur þrátt
fvrir þetta gönuskeið. Hann var
hershöfðingi, sem engan ósigur
beið nema þenna og lniði liann
þó margar fólkorrustur. Ilann
átti þarna í liöggi við Breta og
þingmannalið þeirra. En sú
lierdeild var skipuð riddurum,
harla fræknum.
Enn mun Englendingum
kippa í það kyn og verða sigur-
sælir iá innrásarlier, sem ernir,
úlfar og hrafnar fylgja, gráðug-
ir í „varna bráð“.
*
Ef lil vill hefir Haraldur kon-
ungur kaslað í ána Nið lyklum
að lielgiskríni Ólafs konungs
bróður síns eftir að Ólafur spáði
honum í draumvísi ófara og ó-
sigurs. Snorri nefnir ekki þá
stund, sem vísan er gerð, hvort
hún birtist áður en Haraldur
kástaði lyklunum í ána, eða þar
á eftir. En það er líklegt að
lyklakastið hafi verið liefnd fvr-
ir hrakspána:
Vísa Ólafs konungs er eigi af
vanefnum gerð. Hún er á þessa
lund:
Gramr vá fræg'r til fremdar
flestan sigr inn digri;
hlautk, því heima sátum,
lieilagt fall til vallar;
uggi ek enn at tyggi
yðr mirni feigð of byrjuð,
trolls gefið fákum fyllar
fílcs; veldra goð slíku.
Þarna segir Ólafur konungur
um sig, að liann hafi unnið sigra
sina til fremdar og orðið heilag-
ur af því að hann féll heima
(fyrir góðan málstað) og hann
gefur Haraldi í skyn, að hann
sé ágengur, og brytji fólk í
varga, að þarflausu.
*
Þegar Haraldur konungur
harðráði hafði fylkt liði sínu á
Englandi, til höfuðorrustu, reið
hann gæðingi sínum um fylk-
inguna og skynjaði hversn fylkt
var. Þá féll hesturinn undir hon-
um og konungur fram af fákn-
um. Það gæti hugsast, að sá
svartblesótti gæðingur bafi
hnotið um varginn og tröllkon-
una sem visan gat um, sú sem
draummaðurinn kvað. Dýrin
eru ramskygn —• enn í dag.
Það bar við fyrir 50 árum í
grend við mig, að kona réði' sér
bana með hnífi — beitti lionum
á hálsinn. Nokkuru síðar var
unglingur lánaður á þennan bæ
einn dag i forföllnm f jármanns.
Um kveldið í hálfrökkri varð
drengnum skotaskuld að koma
inn lömbum í hús þeirra. Gekk
þá hirðirinn að lambhússdyrun-
um og vildi ganga úr skugga um
orsök tregðunnar, sem lömbin
sýndu. Sér hann þá konuna
dánu standa i dyrunum og' varð
drengnum hverft við þá sjón er
við honum blasti. Svipurinn
vék þá úr dyrunum og gengu þá
lömbin inn í húsið.
Þessi maður hefir aldrei rekið
sig á fyrirburð, nema í þetta
sinn.
*
Það má með sanni segja, að
konurnar tólf hafi kastað tólf-
unum, þegar þær urðu þess á-
skynja, að Dörruður stóð þær að
verki. Þeim brá svo í brún að
þær rifu niður vefinn, og fóru
sína leið með það sem liver
þeirra hélt ú — 6 í suður, 6 í
norður. Dísirnar sem sagt er að
vægi Þiðranda Síðu-Hallsson,
vóru 12 að tölu, komu 6 að
sunnan, 6 að norðan og fóru frá
víginu í sömu átt. (Reyndar
vildu (> þeirra verja Þiðranda).
En lalan 12 er táknræn í forn-
um fræðum og er reyndar
enn......Hvað mundi annars
klukkan hafa verið, þegar Dörr-
uður sá inn i dyngjuna og horfði
á atferli þessara stallsystra Gili-
truttar? Varðar nokkurn um
eyktarmörk í nágrenni þeirrar
dyngju? eða klukkuslátt? — þar
og þá hefir klukkan staðið.
Engir fyrirbhrðir verða rök-
studdir með mínútuvisi, né vé-
feng'dir með stundaglasi. Það,er
jafnvíst og hitt, að fyrirburðir
verða ekki vegnir í metaskálum.
* Gætir farangursins. — Þessi angi skilur ekki í allri þessari
eyðileggingu heimila. Hann bíður eftir brottfflutningi úr loft-
lárásahéruðunum í Suður-Englandi.