Vísir Sunnudagsblað - 25.10.1942, Blaðsíða 4

4
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Stefánsson:
Nnnið við —
„Frá æskudögum fyrir-
leit sál mín mök við
mennskar verur og skoð-
aði heiminn ólíkt öðrum
mönnum. Metnaðarþorsti
þeirra var ei minn. Og
þeirra mark og mið eg virti
einskis. Einn fór eg mins
liðs, háður minni sorg og
minni gleði, gáfum, fyrir-
niunun, — sem eg segi
átti eg lítil mök við menn
og mennskar sálir. í þess
stað var mitt yndi að reika
á auðnurn og anda að mér
úrsvalt jökulloft á regin-
tindum, þar sem fleygir
fuglar ei haldast við og
aldrei flögrar fluga um grá
og graslaus björg, að
steypa sér í gljúfurár og
fleygjast eftir fossum
hringiðustraums og hvit-
rjúkandi brims, flugharðra
elfa eða sjávardjúpsins.
Við slíkt og þvílíkt hló mér
ungum. hugur.“-----------
Frá Paradísareyjunni sjást
fjallshlíðarnar brattar stíga
upp frá jörðunni og gnæfa við
himin. Háafell er hulið þokunni,
og hin hrikalega auðn, sem þar
er geymd, er hulin augum fólks-
ins, sem býr við fjallsræturnar.
Hvað það var töfrandi fyrir mig
að halda á bók lorðsins i snilld-
arþýðingu Mattlnasar Jochums-
sonar í þessum ramma íslenzku
náttúrunnar og verða að játa,
að hinn ævintýralegi, fagri lorð
getur betur en nokkur okkar
formað hugsanir okkar og þrá,
já, sett sig á bekk með bóndan-
um og smalanum islenzka, túlk-
að hans mál og hans langanir,
þegar hugurinn reikar í óbyggð-
ir landsins og maðurinn finn-
ur aftur sjálfan sig og ró og frið
sinnar sálar, þegar húma tekur,
eftir strit og arg dagsins.----
Hinn djúpi og dularfulli tónn
Byrans, er hann lýsti öllum
hliðum náttúrunnar í sterkum
og voldugum þunga stíls síns,
sýnist ekki hafa skemmzt við líf
hans í glaumi og glysi á Eng-
landi eða á ítaliu, þar sem
hann i Venezia, borg ástanna
og skrauts og viðhafnar listanna
lifir lostsætu lifi i faðmi hinnar
lostsætu greifinnu sinnar, —
ekkert þurrkaði út eða kæfði
hinn djúpa tón náttúrunnar,
skrauti, sem verkar eins og
barnaglingur á huga manns,
sem einu sinni hefir heyrt þenn-
an lón hennar — og seyðir menn
á hverju vori úl í bláinn.-----
Þrátt fyrir að H. G. Wells sé
að reyna að gera lítið úr áhrif-
um Lord Byrons á þessari öld í
þessu rabbi sinu um sögu jarð-
arinnar, sem kallað er heims-
saga og lítil börn í Englandi
vex-ðá að slcæla yfir, af leiðind-
um af að koma inn í þetta stofu-
ryk ferkantaðra herbergja, þar
sem grúskarinn hýðir mann-
eskjurnar og þeirra örlög, af því
að lífið myndast ekki eftir þeirra
mælikvarða og útmældu spönn.
Um liinn fræga franska leik-
ara, M. Coquelin (f. 1941, d.
1909), sem var svo skemmtileg-
ur, að allir Frakkar stóðu á önd-
inni af hlátri yfir minnstu
hreyfingu hans á leiksviðinu og
öll franska þjóðin dáði og hreifst
af, er til eftirfarandi smásaga:
— Maður einn kom dag nokk-
urn til frægs læknis í París og'
sagði, þegar læknirinn spurði
liann, livað væri að honum:
„Mér leiðist svo lifið og eg er
svo þunglyndur og fmnst líf-
ið eiginlega ekki þess vert að lifa
þvi.“ Þá svarar læknirinn hon-
um: „Það skal eg nú lækna
fljótt; þér skuluð fara á fimmtu-
dagskvöldið og sjá Monsieur
Coquelin leika Tartuffe eftir
Moliere; ])ér læknist strax.“ —
Maðurinn þagði eilt augnablik,
en segir svo við lækninn: „Það
get eg ekki, kæri doktor, því að
eg er Coquelin.“ — Nei, það er
ekki svo létt að fara að sjá sjálf-
an sig, og enn síður að vita,
hvað maður er. En saga þessi
datt mér í hug þegar eg las „Bak
við tjöldin“ eftir Hans Klaufa,
sem er sannarlega enginn klaufi
og allir íslendingar hafa hlegið
sig máttlausa að, þegar liann
gengur yfir leiksvið eða segir
eina setningu, þannig að engin
tár eru eftir í kirtlunum til al-
varlegrar notkunar, þvi að
Klaufi hefir eytt þeim öllum. En
svo fer liann heim, sjálfur einn,
og læsir sig inni og skrifar Bak
við tjöldin — eitthvað það hug-
ljúfasta og næmasta og einnig
liina skarplegustu athugun á lífi
samtíðar vorrar, í snjöllu fornii
ar talar. „Hin gömlu kynni“,
„Síðasti kjósandinn", „Fótatak
þeirra, sem framhjá ganga“,
„Móðir Júdasar“, bara þessi síð-
asta fyrirsögn sýnir hugdýpi og
snilld, sem ætti að fá alla til að
líta á bak við tjöldin, — nei, það
geta ekki allir farið og keypt
sig inn á sjálfa sig — --.
Já, snúið er nú við, og allir
þekkja þann sára trega, er fyllir
huga og tilfinningar, er þeir
yfirgefa fjöll og óbyggðir þessa
lands og koma niður í manna-
byggðir þessara mótsagnanna og
vanmáttarins heimkynna, sem
eitt þjóðfélag alltaf verður, þó
að það setji guðunum stefnu-
mót við vizku sina. Sjálfur ræð-
ur maður þó, hvernig maður
tekur lífinu og því, sem á dag-
ana drífur. Ef eitthvert islenzkt
viðhorf við erfiðleikum er til, þá
er það þetta, sem sögurnar
segja, að brá honum hvergi við
sár né bana, og finna allir til
mikillar hrifningar á þessu
hetjulega viðhorfi. Lord Byron
moderniserar þetta fyrir mann
í einu af sínum skemmtilegu
bréfum, og segir þá þetta þann-
ig: „Þegar vinir þinir svikja þig,
sem þeir alveg áreiðanlega gera,
}>egar eitthvað gengur illa fyrir
þér — þá strax og eittlivað
breytist hjá þér, farðu á næsta
kaffihús og fáðu þér nýja.“ —
Þetta er ágætisregla þess, sem
veit, að heimurinn er fullur af
mönnum, sem fylgja þeim
sterka, er aldrei gefst upp og
alltaf byi-jar nýtt lif á nýjum
morgni.
Líka smáþjóðir eiga að fá sér
nýja vini; þegar lagast hjá þeim
eftir dimmviðri hrikalegra afl-
rauna, og þegar vinirnir fara
og svíkja og muna ekki lengur
fögur loforð á hættutímum
þeirra, þegar. jafnvel þurfti að
kjassa smáþjóðir með ismeygi-
legum loforðum um nýja og
betri tíma smælingjunum til
handa, þá ætti hver þegn eins
þjóðfélags að muna, að hann
er merkisberi sannleikans og á
að halda honum uppi og þannig
mana fram æðsta hnoss mann-
kynsins, sem er frelsi og réttlæti.
Stór er sú þjóð, sem aldrei
gleymir sannleikanum og rétt-
lætinu í lífi sínu..íslending-
ar hafa átt menn, sem skildu,
að einmitt á hættutímum ber
oss að íklæðast ÖIlu okkar
skrúði karlmennsku og hug-
dirfsku, því að: við háttunum
náum í helviti, þó við hjörum á
meðan við getum — —.
Já, snúið er nú við frá fegurð
fjallasala, þar sem fjallaguð-
irnir danza trölladans við til-
finningar lítilla nxannvera, sem
hlaupið hafa upp í konungsriki
þeirra, æsku þessa lands, sem
við geisla miðnætursólarinnar
sýndist hún sjá liásæti guðanna
svo nálægl sér og marmarahvíta
fótskör þeirra blandast rósrauð-
um sumarskýjum sólarinnar, er
svifu yfir fslandi i vesturátt, en
hvers ásjóna er ekki „lýsandi
yfir oss“ í þessu myrkri mann-
legs ragnarökkurs, lieldur er á-
sjóna guðanna nú hulin svörtu
myrkri og spursmálsteiknum,
og kannske er það björgunin? —
En þegar vora tekur og ljósið og
birtan kallar verur jarðarinn-
ar aftur út í bláinn, þá munu
milljónir komast til sinnar il
paradiso — og þegar aftur er
snúið við munu menn minnast
þess, að það var til fjalla, sem
Jakob fór að glíma við guð sinn
og það er til fjalla, sem vér sækj-
um anda þann, sem vert er að
lifa fyrir hér á þessu landi....
Hinn ágæti rithöfundur og
listamaður, sem nú er forsætis-
ráðherra Englands, Winston
Churchill, hefir líka tekið eftir
þessu, því að hann observerar,
að .... „allir spámenn verða
að koma frá menningunni
(civilization), en allir spámenn
verða líka að fara út í óbyggð-
irnar. Hann verður að þekkja
vel hið flókna þjóðfélag og það,
sem það getur gefið okkur, en
síðan verður liann algerlega að
einangra sig til að hugsa og yfir-
vega — ]>etta er þróun sú, sem
skapar sálarlegt sprengiefni“
(psychic dynamite).
Skilst svo þetta hér?
VITIÐ ÞÉR
— að liæztu tré jarðar eru
155 melra há?
— að Sviss, sem liggur hvergi
að sjó, liefir 9 stór flutninga-
skip í förum milli lieimsálfa?
•
Sandy McPherson kom heim
eftir langa fjarveru og hitti
gömlu unnustuna sína.
„O, Mary, þú ert fögur sem
forðum, og aldrei hefi eg gleymt
þér, ekki eina stund.“
„Og þú, Sandy,“ sagði Mai'y
með tárvot augu, „þú ert eins
hraðlyginn og forðum — og
samt trúi eg }>ér.“
sem laðar menn á hverju vori smásagnastils og á viðkvæmu
frá stórum borgum veraldarinn- máli, sem einungis mannúðar-
ar, glaumi þeirra og tilbúna fullt hjarta reynslu og menning-
■i