Vísir Sunnudagsblað - 08.11.1942, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Skarfur.
fílamyndir teknar, en þær voru
líka góðar og fannst mér þær
borga ferðina hvað mig snerti.
Á ferð með Dam flugfóringja
í Súlnasker.
1939 kom liinn kunni liöf-
undur Islandskvikmyndarinnar,
flugkapt. Dam, til þess að taka
lokaþátt þeirrar kvikmyndar,
fuglalífið og sig í Vestmanna-
eyjum. Voru fengnir beztu sig-
menn Eyjanna, þeir Hjálmar
Jónsson, sem fyr var nefndur,
og Svavar Þórarinsson, sem
yngstur mun sigmanna í Eyj-
um, en af mörgum, talinn þeirra
snjallastur. Skyldi lagt í
Súlnasker, þverhniptan klett,
um 170 metra liáan, allstóran
og grasi gróinn uppi. Aulc þess
var Pétur nokkur Guðjónsson,
en hann var einn af þeim, sem
leggja átti í bjargið, og eg, að-
stoðarmaður við myndatökuna
og túlkur. Á bátnum var frítt
lið og vel búið, því auk bátverja
vai' sjálfur bankastjóri okkar
Eyjamanna, Viggó Björnsson,
Þorsteinn Einarsson íþróttafull-
trúi og hálft lögregluslórskota-
hð Eyjanna, þ. e. Stefán Árna-
son. Átti liann að sjá um að
öll viðskipti okkar við Sker-
prestinn færu löglega fram. En
um það ganga munnmæli, að
i skerinu búi verndarvættur einn
er Skerprestur nefnist. Eru lion-
um færðar fórnir af þeim, sem
upp fara ár hvert, en það eru
koparskildingar, sem stungið er
í vörðu eina efst á skerinu, þar
sem presturinn býr. Er við nálg-
uðurnst hið fræga Súlnasker,
skeði sá dularfulli atburður, að
skerið hvarf okkur sjónum með
öllu og týndist, en glaða sólskin
og heiðskírt allt í kring. Var
iþetta fyrirburður sá, er þoka
nefnist, og er ekki mjög tíður
gestur hjá okkur. Vildu sumir
kenna þetta Skerprestinum og
þótti ills viti, klerki ekki litist
á þangaðkomu okkar og viljað
afstýra henni íheð vélabrögðum
þessum. Fannst Dam fátt um
slíkar útskýringar og skipaði að
áfram skyldi haldið og inn í
þokuna.Þótt við vissum að Sker-
ið lilytf að vera mjög nálægt,
fundum við það samt ekki. Við
höfðum að visu ekki nein ný-
tizku hlustunar- eða þeftæki,
þvi annars liefðum við getað
„hlustað'1 skerið, eða fugla-
gargið í því, eða þefað guano-
lyktina, en vonandi verður ráðin
bót á þessu fyrir næsta stríð. —
Biðum við þarna dorgandi svo
sem þrjár klukkustundir, en
keyrðum þá í norðausturátt til
Eyja. Eftir skamma stund konv
um við aftur í glaða sólskin og
var þá ákveðið að breyta áætl-
un og heimsækja Hellisey í stað-
inn fyrir Skerið.Er þangað kom,
varð einhverjum litið aftur, —
og sjá: Súlnasker stóð baðað í
sumarsólinni. Hefir þá Sker-
lderkur breytt um skoðun og
bauð okkur nú heim, og stóð þá
ekki á okkur að þiggja boðið.
Var nú „kúvent“ í flýti, j>ó á-
liðið væri dags, og lagt að Sker-
inu í léttbátnum. Gekk land-
takan prýðilega, eins og vænta
mátti, þar sem Skerpresturinn
verndar alla gesti. Var nú lesin
bæn á svokölluðum Bænabring,
en hann er í allflestum úteyjum
Vestmannaeyja, og er þetta æfa-
gömul venja og gefst vel. Að
vísu hrapaði einu sinni mað-
ur nokkur, er Jón hét ofan
af Skerinu þar sem það er
lægst, um sextiu metra hæð,
og kom niður í sjóinn skammt
frá sókningsbátnum, án þess að
snerta bergið, því þarna er loft.
Er honum skaut upp úr kafinu
bað liann bátsverja að gefa sér i
nefið og spurði um leið: „Kom
mikill dynkur, piltar?“ Lifði
hann lengi og var kallaður Jón
dynkur, en skakkur var hann
nokkuð upp frá þvi.
Var nú lagt af stað upp berg-
ið, og var Dam liafður á milli
þeirra Hjálmars og Svavars í
bandþ, ef hann skyldi missa
fófestu, því þverhnípt er upp-
gangan. Fórum við svona stall
af stalli og miðaði sæmilega. Á
efsta stallinum spurði eg flug-
foringann að því, hvernig hon-
um líkaði lífið þarna og kvaðst
hann öllu heldur kjósa flugvél-
ina fyrir verustað, en vera á
þessu ferðalagi, og ekki kvaðst
hann í annað sinn mundi fara
slíka för. En óhræddur var hann
með öllu og hinn vonbezti. Vor-
um við nú dregnir eins og vank-
aðir gemsar upp síðasta áfang-
ann, af þeim Hjálmari og Svav-
ari og Skerpresturinn kvaddur
að vanda með fóm nokkurra
koparpeninga. Voru þá mynda-
tökuáhöld Dams dregin upp á
bandi og kapteinninn undirbjó
myndatökuna og fór að engu
óðslega. Gaf þarna að líta ein-
hverja þá mestu paradís
villtra fugla, sem fyrirfinnst á
jörðu hér, enda notaði Dam sér
óspart af því, og var síður en
svo nízkur á filmur. Tók hann
þarna um 600 metra filmulengd.
Auk fuglanna léku þeir Svavar,
Hjálmar og Pétur, sem orðinn
var nærri óvígur, vegna þess að
á uppleið náði ein súlan að
stinga hann í augnakrókinn, og
mátti litlu muna að ekki lilytist
stórslys af, eða hann missti aug-
að, því súlubroddurinn er livass,
enda lá liann marga daga er
heim kom, af áverka þessum.
Fannst mér þeir „Ieika“ prýði-
!lega, er Dam lét þá hlaupa á
eftir súlunum, til að fá meira
líf í myndina, eða veiða lunda
í háf, sem engin Hollywood-
stjarna hefði gert betur. Eg var
nokkurskonar þi’æll Dams, bar
kvikmyndatæki hans á milli og
túlkaði fyrirskipanir lians til
„leikendanna“, piltanna. Er öllu
þessu var lokið, búið að gefa
hinar dýrmætu filmur niður að.
bát, var hvílst um stund. Sagði
Dam þá að þetta yrði perlan úr
Islandskvikmyndinni, ef heppn-
aðist, og lofaði dýrðlegum
veizlufagnaði er i land kæmi, el’
allt gengi slysalaust niður. Eru
þetta nefndar „útlátaveizlur“.
Var heitið á Skerprestinn að
duga okkur sem bezt, og siðan
lagt af stað niður. Gekk allt að
óskum. Er niður kom voru þeir,
er biðu, allskostar fegnir aftur-
komu okkar. Höfðu þeir þá dús-
að í bátnum um 12 klukkustund-
ir og voru orðnir sárleiðir á líf-
inu. Er í land kom, efndi Dam
dyggilega loforð sín um veizlu-
fagnað og hélt ekki aðeins eina,
heldur tvær, þar sem sumir úr
ferðinni gátu ekki mætt fyrra
kvöldið. Árangur af ferð þessari
var með ágætum, að sögn
Dams sjálfs, en filman „strand-
aði“ úti í Danmörku, vegna
striðsins, en þó er þess að vænta,
að Íslendingum gefist kostur á
að sjá hana bráðlega. Sjálfur
tók eg eina mynd af Dam í góðri
stillingu, og vona eg að hann
verði ánægður með hana að
stríðinu loknu.
í
Eldeyjarför haustið 1939.
Súlan er glæsilegur fugl og til-
komumikill þegar hún steypir
sér úr háalofti, 50—100 metra
hæð, með útþanda vængi, þráð-
beint eins og steypiflugvél yfir
bráð. Nái hún bráð sinni, síld
eða mjóasíli, situr hún ofur-
litla stund, er hún kemur upp
á yfirborðið og smjattar á krás-
inni. Til þess að reyna að ná
Súlur.
Þær hafa hvassan gogg og geta ver-
ið skaðræðis gripir, ef þær ná að
höggva í höfuðið á manni, eins og
kom í ljós í ferðinni upp i Súlna-
sker með Dam flugforingja.
myndum af þessum tígulega
fugli gerðist eg þátttakandi i
siðustu Eldeyjarför, sem farin
var liaustið 1939 og var allrosa-
leg. Við lögðum af stað að kvöldi
dags frá Eyjum á vélbátnum
Vonin, skipstjóri Guðmundur
Yigfússon frá Holti, og vélamað-
ur, bróðir lians, Jón, sá er kleif
þrítugan hamarinn hér á árun-
um, er vélbáturinn Sigríður
strandaði á flúð við Ofanleitis-
hamar. Bjargaði hann þannig
allri skipshöfninni, 5 manns, en
lagði sjálfur vissulega lífið í
sölurnar á móti. Gerðist þetta i
stórhríð og kolsvarta myrkri.
Aðrir í förinni voru ýmsir góð-
ir fjallamenn, en fai'arstjóri var
Árni J. Johnsen. Þegai' að Eldev
kom um morguninn í birtingu,
en þetta var í september; var
brim töluvert við eyjuna og ill-
lendandi. Var samt ráðist til
uppgöngu, þvi menn héldu að
veðrið mundi skána er á daginn
leið. Gekk ferðin að vonum upp
á eyna, sem mun vera um 100
metra standberg. Er leiðin
lögð keðjum og boltum, eins og
i Súlnaskeri, og er ólíku saman
að jafna nú eða var þegar þeir
Stefán, Hjalti og Ágúst lögðu
veginn þangað fyrstir allra,
skömmu fyrir aldamót. Tók
uppgangan tæpan klukkutima
og fór Hjálmar Jónsson frá Döl-
um fyrstur, eins og lians er
vandi í slíkum ferðum.
Er liann kom upp á brún-
ina, gerðu súlurnar nokkrar
loftárásir á hann, sem öllum var
hrundið. Er allir voru komnir
upp, 7 alls, héldu veiðimenn-
irnir ráðstefnu um það, hvernig'
haga skyldi aðförunum, en eg
hélt inn á miðja ey til mynda-
töku. Að skammri stundu lið-
inni tók að herða storminn, og
ekki bætti það úr skák, að nú