Vísir Sunnudagsblað - 22.11.1942, Blaðsíða 8

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
SII>A\
Hér á dögunum voru nokkur-
ir góðir menn á kendirii. I>eir
vbru ef til váll nokkuð hátt
uppi, en l>eir voru glaðir og
sungu fullum háisi.
Allt í einu uppgötvar einn
maðurinn, að hann er búinn
að týna silfurhún af göngustafn-
um sínum. Honum var gefinn
stafurinn í afmælisgjöf á fimmt-
ugsafmælinu, og síðan gekk
hann æfinlega við stafinn við
öll hátíðleg tækifæri.
„Eg verð að finna húninn,
hvað sem það kostar“, sagði
maðurinn. „Eg þori ekki fyrir
mitt litla líf að láta konuna
mína vita, að eg hafi týnt hún-
inum. Hún heldur þá að eg hafi
verið fullur.“
Félögum lians kom saman
um, að það mælti ekki ske að
hann kæmist í óálit hjá kellu
sinni og buðu honum aðstoð
við að leita.
Þetta var niður í Tryggva-
götu í rigningarveðri, en logni.
Galan var frámunalega blaut og
forug og auk þess illa upplýst.
Nú fóru mennirnir allir að
leita, en fundu ekki neitt. öðru
hvoru reyndu þeir að kveikja á
eldspitum, en það logaði illa á
þeim og kom ekki að nein-
um notum.
í örvæntingu sinni fór eigandi
stafsins að skríða á fjórum fót-
um og leita. Þá gerðu félagar
hans verkfall, því þeim ofbauð
forin á götunni. Þeir settust á
tröppur fyrir framan hús eitt
og kváðust sig livergi hreyfa
mundu fyrr en hirta tæki.
Þá reis eigandinn upp úr for-
inni, bugaður alveg yfir sam-
úðarleysi félaga sinna. En um
leið og hann stóð upp með prik-
ið í hendinni uppgötvaði liann,
að silfurhúnninn hlikaði á enda
stafsins, — lijann hafði bara
haldið um öfugan enda.
„Ef eg hefði ekki verið lifs-
glaður og sætt mig hlæjandi við
örlög mín“, sagði Gandhi eitt
sinn %að Nehru vin sinn, „væri
eg fyrir löngu kominn undir
græna torfu.“
•
John Hörter var meðal hinna
þekktustu listmálara Berlínar-
Listaniannaþing:
Nú um helg-
ina hefst þing
listamanna, þar
sem Reykvík-
inguni og þjóð-
inni í heild,
gefst kostur á
að njóta ýmis-
legs þess bezta,
sem íslenzk
menning hefur
nú á að skipa
í hinum ýmsu
listgreinum.
Um svipað leyti
— eða seinna
—mun Alþingi
taka til athug-
unar málefni
listamanna og
deilur þeirra
við Mennta-
málaráð. Má
ætla, eftir yfirlýstum stefnum flestra þingflokkanna að dæma, að ein-
hver breyting verði gerði á skipun þeirra mála á næstunni. — Hér að
ofan birtist mynd ad þekktum rithöfundi, sem mjög hefur látið til sín
taka í deilu listamanna við Menntamálaráðið — og af þingmanni, sem
er að vísu ekki þekktur af þingmennsku sinni, en hinsvegar þekktur fyr-
ir ritstörf. Hefur hann einnig tekið allmikinn þátt í umræddri deilu.
Mennirnir eru Halldór Kiljan Laxness og Kristinn E. Andrésson.
borgar, en þó ekki sérstaklega
fyrir sígild listaverk, sem liann
hafði skapað, heldur miklu
fremur fyrir listamannsdramh
sitt annarsvegar, en skuldir og
sífellda fjárþröng hinsvegar.
Þar kont, að allir hans mörgu
kunningjar — en þeir voru
legió — tóku til fótanna þegar
Jolm kom i augsýn. Ef þeir
sluppu ekki áttu þeir á hættu
að pyngjan þeirra léltist að
meira eða minna leyti. Og það
er nú einhvernveginn þannig i
þessu hlessaða mannlifi, að vin-
átta eða kunningsskapur vegur
ekki á móti peningum.
Þó var það einn maður, sem,
Jolin Hörter átti lengi athvarf
hjá, hvað peningalán snerti, —
en það var meira fyrir þá sök,
að sá maður var með ístru og
komst ekki undan Hörter, held-
ur en hitt, að honuni kæmu
brjóstgæði ein til.
Þessi maður var forstjóri fyr-
ir kvikmyndafélagi og hann
hafði einu sinni þurft að njóta
aðstoðar Hörters á einn eða ann.
an hátt. En sú aðstoð varð hon-
um dýrkeypt, og þar kom, að
hann braut heilann urn það næt-
ur og daga, hvernig hann gæti
losnað vSð ásókn listamanns-
ins.
Loks kom lionum snjallræði
til liugar. Hann átti vin, ríkan
kaupmann, en heimskan. Þessi
kaupmaður átti konu, sem hann
langaði til að auðnaðist ódauð-
leika með því að komast á lérept
einhvers þekkts málara.
Þarna var lausnin fengin.
Kvikmyndaforstjórínn stefndi
báðum vinum sínum, kaup-
manninum og listmálaranum,
saman. Tjáði hann kaupmann-
inum að John Hörter væri einn
af beztu málurum Berlinar-
borgar, og það værí hinn rétti
maður til að túlka yndisleik frú-
arinnar á listrænan hátt. Og
listmálaranum sagði hann, að ef
honum tækist að gera kaup-
manninn ánægðan, gæti hann
þaðan í frá vænst fjárhagslegrar
aðstoðar hans, hvenær sem hann
þyrfti á að halda.
Bæði kaupmaðurinn og lista-
maðurinn urðu liimin lifandi og'
var þegar ákveðið hvenær frúin
kæmi á vinnustofu málarans.
Þegar sú stund rann upp, var
málarinn nærri fallinn i öng-
vit af angist, því að konan, sem
hann átti að mála, var i einu
orði sagt afskræmi. Hún var öll
bólugrafin í framan, með vört-
um og æxlum hingað og þang-
að í andlitinu, andlitsdrættirnir.
slapandi og augun sljó. Hún
virtist vera holdi klædd ímynd
ljótleika og heimsku. — Og úr
þessu átti John Hörter að skapa
ódauðlegt listaverk!
Jolin Hörter var sannfærður
um, að hvar sem málverk af
þessari kónu sæist, myndi það
vekja hlátur og jafnframt með-
aumkun allra listamanna, að
nokkur maður skyldi geta
sælt sig við slíka fyrirmynd.
Hann vissi að mannorð sitt var
í veði — en hinsvegar voru
ríkuleg laun í boði, og þá var
ekkert spaug að segja nei.
John Hörter lauk við mál-
verkið, enda þótt sú vinna kost-
aði hann meiri sálarkvalir, en
hann hafði nokkum sinni áður
liðið á ævinni.
Kaupmaðurinn virtist lilca
vera mjög ánægður með „sina
elskulegu“, og það þeim, mun
fremur, sem málarinn liafði
dregið eftir megni úr stærstu
andlitslýtunum. Kaupmaðurinn
dró ekki í efa, að þetta var hin
æðsta og göfugasta túlkun á list,
úr því máiaranum tókst svo
snilldarlega að að afmá ýms
helztu andlitslýtin. Hann var
sannfærður um það, að er tím-
ar liðu, mymdi þetta verða talið
eitt af sígildustu verkum á sviði
málaralistarinnar, og hann efaði
það heldur ekki, að á þessu mál-
verki gæti hann grætt þúsundir,
— já, lugþúsundir marka, el'
hann vildi selja einhverju lista-
safni það. En þá tók hann eftir
einum galla — málverkið bar
ekki áletrun né nein sérkenni,
er gæfi til kynna hver listaverk-
ið hefði málað. Og nafnlaus
listaverk voru einskis virði. —
Kaupihaðurinn varð íbygginn á
svip.
En listamaðurinn varð líka í-
bygginn á svip. Hann var búinn
að standa í heilan stundarfjórð-
ung án þess að liann gerði sig
líklegan lil að draga upp pyngj-
una. Loks stóðst Hörter ekki
mátið lengur.
„Jæja,“ stundi liann upp, eg
þarf dálitið að flýta mér, ekki
mætti eg biðja yður að vera svo
góðan að gera upp við mig áður
en eg fer?“
„Jú, sjálfsagt“, sagði kaup-
maðurinn, „en þér hafið gleymt
að letra nafnið yðar á málverk-
ið.“
Það lá við að Hörter fórnaði
höndum af einskærri skelfingu.
Hann var viss um, að ef hann
færi ekki í felur með höfundar-
réttinn að þessu klessuverki
væri úti um listamannsheiður
sinn, og að hann yrði að at-
hlægi allra listamanna í Þýzka-
landi.
„Eg einkenni listavei'k mín
aldrei“, laug hann í vandræðum
sínum.
,*,Og eg kaupi aldrei nafnlaus
listaverk“, sagði kaupmaðurinn,
og það mun hann sennilega hafa
sagt satt, því líklega hefir þetta
verið fyrsta listaverkakaup hans
á ævinni. Kaupmaðurinn tók
hatt sinn og bjóst til að fara.
Þá kom hik á listamanninn.
Þegar allt kom til alls voru pen-
inganiir ekþi til að forsmá.
Hörter bað kaupmanninn að
bíða, gekk að málverkinu og
letraði nafn sitt í hægra hornið
að neðan. En í stað ártals skrif-
aði hann bókstafina „SOS“ (þ.
e. hjálp í neyð) fyrir aftan
nafnið sitt.