Vísir Sunnudagsblað - 27.02.1944, Blaðsíða 6

VlSLR SUNNUÐAQSBLAÐ
6
Basmarks-haf og St. Vitiaz-sund.
ENGINN KOMST AF
Eftir H. Cií. Hastingfs, mafor.
Dagamir i.—3. marz síðastliðið ár, voru þeir erfiðustu sem kom-
ið hafa jrfir hiim keisaralega japanska flota. Þá sökktu bandarískar
flugvélar 22 japönskum skipum úr skipalest á Bismarks-hafi —
þar af 10 herskipum — sem fluttum. a. 15 þús. hermenn. Höfundur
þessarar greinar, H. T. Hastings majór, er aðeins 25 ára gamall og
er þegar orðinn „einn af gömlu mönnunum“ í hinni frægu flug-
sveit George C. Kenney’s, flugforingja á SV.-Kyrrahafi.
Einliver hefir lýst orustunni
á Bismarcks-hafi sem „knatt-
spyrnuleik, þar sem allt fór eins
og til var ætlast og mark var
gert i hverju upphlaupi.“ Eg get
ekki liugsað mér betri lýsingu,
þó að enginn okkar liafi í raun-
inni undrazt yfir úrslitunum. í
þetta skipti gáfu Japanarnir
færi á svo að um munaði.
Það var hreinasta tilviljun að
við urðum varir við skipalest-
ina. Það vaj- seinni hluta 27.
febrúar. Walter Higgins liðs-
foringi var að koma úr venju-
Iegri effirlitsflugferð yfir Jac-
quino-flóa á Nýja-Englandi, er
hann kom auga á skipalest, 8
flutningaskip undir flugvéla-
vernd. Walter flýtti sér heim
með fréttirnar.
Sama kvöld sendum^ við út
flugvirki, en veðrið hafði
versnað, svo að ekkert varð úr
hernaðaraðgerðum. I tvo daga
gátum við ekkert aðhafzt. Okk-
ur þótti þetta sérstaklega illt, þar
sem við vissum að Japanir
höfðu mikinn hug á að koma
birgðum og liðsauka til hinna
soltnu herja sinna í Sala-
maua og Lae á Sýju-Guineu. Á
þessum stöðvum höfðu Japanir
töluvert setulið, sem hafði ekki
fengið birgðir í langan tíma.
Við dreifðum síðustu skipalest-
inni, sem átti að fara til Lea 7.
janúar næst á undan, og síðan
höfðu engar vistir komizt þang-
að, nema það litla sem kafbát-
ar geta flutt við og við.
Síðari hluta dags 1. marz
fóru vonir okkar að glæðast.
Ein af flugvélum okkar kom
auga á skipalest — að þessu
sinni þrettán skip, þar með tal-
ið tvö beitiskip og fimm tundur-
spilla — rétt út af Gloucester-
höfða. Þetta vai- nokkuð langt
flug, en fljúgandi virki fóru af
stað, en ennþá var svo dimmt
yfir að þau urðu að snúa aftur.
Snemma næsta morgun send-
mn við fjölda af fljúgandi virkj-
um með orustuflugvélum þeim
til verndar í áttina til Gloucester-
höíða. Það var svo dimmt yfir,
að orustuflugvélarnar urðti að
snúa aftur, en nokkurum hinna
fljúgandi virkja tókst að hafa
upp á skipalestinni. Þessi flug-
vélaflokkur réðst á lestina og
sökkti fjórum flutningaskip-
um.
Nú fór veður batnandi og sið-
ar um daginn voru fleiri flug-
vélar sendar á vettvang og
þeim tókst að sökkva tveimur
skipum í viðbót. Undir kvöld
var skipalestin að nálgazt
Vitiaz-sund, um 100 mílur frá
Lae og einu siglingaleiðinni
gegnum skerin. Við vissum að
þeir yrðu að gefa liöggstað á sér
þetta kvöld, þeir yrðu annað-
hvort að setja stefnuna í norð-
ur, til Madang, eða reyna að
brjótast í gegnum sundið til
Lae. Við gerðum ráð fyrir báð-
um möguleikunum og það kom
okkur að góðu liði, þvi að um
kvöldið setlu þeir stefnuna til
Madang, en þegar myrkur skall
á, breyttu þeir'um stefnu í átt-
ina til Lae.
Við unnum allt kvöldið og
nóttina við að undirbúa árásina
i dögun. Frá Herbert O. Derr
liðsforingja, sem stöðugt elti
skipalestina, fengum við skýrsl-
ur á 30 mínútna fresti um skip-
un hennar, hraða og stefnu,
einnig um hve mikill flugstyrk-
ur verndaði hana. Upplýsingar
hans voru nákvæmar og við
merktum þær jafnóðum niður
á kortinu. í dögun var allt til-
búið.
Að morgni þess 3. marz lögð-
um við upp í árásina. Alls voru
það 106 flugvélar, sprengju-
flugvélar og orustuflugvélar af
öllum tegundum. Um nóttina
höfðu bætzt við skipalestina
þessi 8 skip, sem við höfðum
komið auga á og tapað af aftur
27. febr. Að frátöldum skipun-
um, sem við höfðum sökkt dag-
inn áður, voru i lestinni 16 skip,
þar af 3 beitiskip og 7 tundur-
spillar.
Þetta var jmdislegur morg-
unn. Aðeins dreifðir skýja-
bólstrar i 10 þús. feta hæð og
fyrir neðan okkur breiddi
skipalestin sig út yfir 15 mílna
svæði. Tvö beitiskip fóru fremst
og til liliðar voru tundurspill-
arnir. Þilför skipanna voru öll
þakin hermönnum, eins og
venja er hjá Japönum.
Skothríð herskipanna hófst
og kúlurnar þutu allt i kringum
okkur. Við vörpuðum fjórum
500 kg. sprengjum úr 7000 feta
hæð, sem allar hæfðu mark,
nema sú síðasta. Hún kom 20
fetum fyrir framan eitt skip-
ið. Það laskaðist mikið og á
næsta augnabliki komu steypi-
flugvélar i masturshæð og gerðu
út af við það.
Við vorum nú yfir miðri
skipalestinni. Japönsku flugvél-
arnar komu í stórhópum og
reyndu að dreifa fylkingum
okkar. Ilerskipin sigldu fram og
aftur eins og leikfangaskip í
baðkeri, og sendu stöðugt frá
sér aragrúa af hnoðrum, sem
gerðu ógurlegan hávaða. Menn
töluðu ekki mikið saman þá
stundina, allir höfðu nóg að
gera.
Þegar við komum fyrir enda
skipalestarinnar og snérum við,
sá eg yfir allt svæðið. Á þessum
fáu mínútum, sem við höfðum
verið að fljúga yfir liana, hafði
tveim flutningaskipum verið
sökkt og nokkur að auki
sendu reykjarstróka allt upp í
3000 feta hæð. Beitiskip hafði
verið hæft i skotfærageymsl-
una og sendi frá sér sprenging-
ar og ljósrákir í allar áttir.
Steypiflugvélar komu i bylgj-
um á eftir okkur, steyptu sér
yfir skipin og tættu þau í sund-
ur. Við og við sást japönsk flug-
vél skrúfast niður sundurskotin.
Japönsku flugvélarnar reyndu
að brjótast í gegn að sprengju-
flugvélum olckar en orustuflug-
vélar okkar helltu sér yfir þær
og liröktu þær allt af til baka.
Paul Stanch liðsforingi skaut
niður tvær japanskar flugvélar
á hálftima og T. J. Lynch kap-
teinn skaut niður sína níundu
og liélt þarmeð meti sínu sem
bezta skytta flugsveitarinnar.
Um þetta leyti var ein af
sprengjuflugvélum okkar hæfð
illilega. Eg heju-ði Woodrow W,
Moore liðsforingja, stjórnanda
hennar, kalla út: „Eg er á leið
niður!“ Það byrjaði að rjúka úr
flugvélinni og hún lét ekki að
stjórn. Við sáum áhöfnina kasla
sér út í 5000 féta hæð og fjórar
eða fimm japanskar flugvélar
steyplu sér strax yfir þá og létu
vélbyssuskothríð dynja á þeim.
Það var þetta, sem gerði okkur
fyrst fyrir alvöru blóðþyrsta.
Við steyptum okkur yfir allar
þessar flugvélar og skutum þær
niður. Fyrir neðan okkur höfðu
Japanirnir sett á flot aragrúa af
flekum og björgunarbátum og
steypiflugvélar okkar réðust nú
að þeim og hlifðu engu. Við á-
kváðum að enginn skyldi kom-
ast af.
Blóðbaðið virtist hafa staðið
yfir i margar klukkustundir,
en allt þetta hafði í rauninni
skeð á hálftima. Öll þau skip,
sem voru ekki sokkin, voru
í báli og sjórinn var þak-
inn likum og öllu mögulegu,
sem flotið gat. Stórar þyrpingar
af mönnum börðust um í sjón-
um og hákarlarnir sveimuðu
innan um þá.
í þessari orustu gátu niargir
sér góðan orðstír. Edward Scott
elti eitt skipið, sem tók sig út úr
og reyndi að flýja, og sökkti því.
Ray Holsey var liæfður sprengi-
kúlu frá japanskri flugvél. Kúl-
an kom í oliuleiðslu flugvélar-
innar og logandi olía sprautað-
ist um allt sprengjurúmið.
Finim af áhöfninni særðust og
klefinn varð brátt alelda. Eg
heyrði Ray segja i talstöðina við
Charhe Giddings: „Það er sann-
arlega lieitt héi’na“. Charlie
svaraði með sínu einkennilega
Texas-inálfæri: „Já, þú lítm’ út
eins og ketill yfir eldi“. Ray var
kominn niður í ‘300 f$ta. hæð og,
ætlaði að reyna að nauðlenda á
smáeyju nokkurri, þegar þeim'
af áhöfninni, sem ósærðir voru,
lóksl að siökkva eidinn. Em-