Nýja dagblaðið - 08.11.1933, Blaðsíða 2

2
N Ý J A
DAGBLASIB
útvarpið lífga
upp heimili yðan
Mikill fiSldi úfvarps-
slðfiva senda bylglur
slnsr úl vfip idndin.
Víðlæki á
belfiifi þær inn á heim-
ili yfian og nldíifi þeinr-
ar ánœgju, ep gófi
músfk, fpétlip og frðfi-
leikur útvarpsins fsr-
ir yfiur.
hverl" heimili.
Beztu cigarutturnar í 20 stk. pökkum, sem kosta kr. 1.10 —
•ru
Commander
Westminster Virpinia
dgarettur
Þesci ágæta eigarettutegund fæst ávalt í heildaölu hjá
Tóbalíseinkasölu ríkisins
Bðnar tii af
Wesminster lobatco Canpaiiy Itd.,
London
Nýjar uppfyndingar
Ný framleiðsla.
Islenzkur uppfyndingamaður.
Allir Reykvíkingar kannast
við Sænska frystihúsfélagið.
Hitt er líklega á færri manna
vitorði, að frumkvæði að þeirri
félagsstofnun átti íslendingur,
Ingólfur G. S. Espholin frá Ak-
ureyri.
Nú hefir Espholin komið
upp hér í bænum hraðfrysti-
stöð, sem hann á sjálfur. Er
hraðfrystivélin að öllu leyti
smíðuð hér á landi, í Land-
smiðjunni og öðrum jámsmiðj-
um í Reykjavík. Vélin, sem
frysting matvælanna fer fram
í, er að allmiklu leyti með ann-
ari gerð en þvílíkar vélar hafa
áður verið. Hefir Esphólin sótt
um einkaleyfi erl. á þeirri vél.
Er rannsókn á þeim nýjungum,
sem þar er um að ræða nýlok-
ið og hafa þær verið teknar til
greina. En hinsvegar er einka-
leyfið ekki formlega veitt enn-
þá, af því að frestur sá, er
ekki liðinn, sem um slíkt er á-
skilinn. En af því að svo
standa sakir, er blaðinu ekki
heimilt að lýsa vélinni.
Stofnkostnaður frystistöðvar-
innar er um 32 þús. kr. Hefir
Búnaðarfélag íslands veitt
8000 kr. styrk til fyrirtækisins
og ríkið 4000 kr. styrk, af fé
urbúa. Frystistöðin er rekin
með rafmóturum, 10 og 2 hest-
afla.
1 hinni nýju frystistöð
Esphólins er hægt að taka í
einu lagi til hraðfrystingar
um 40 kg. af skyri og tekur
hraðfrystingin —V4 klukku-
stund. Er því hægt að frysta
rúml. 1000 kg. á sólarhring. 1
sambandi við frystivélamar er
geymsluklefi, sem rúmar 5—6
tonn og helzt skyrið þar frosið.
Yerður skyr út*
flutningsvara?
önnur uppfynding Espholins
er að frysta skyr, svo að það
skemmist ekki við frysting-
una. Hefir honum lengi verið
það mikið áhugamál, að gera
íslenzkt skyr að markaðsvöru
erlendis. Fram á þenna dag
hafa menn haldið að skyr mætti
ekki frjósa. En við hraðfryst-
ingu Espholins heldur skyrið
sínu bezta bragði til hlítar, og
sumir, sem bragðað hafa, halda
því fram, að kekkjótt skyr
batni við frystinguna. Við
QSöfmatmtxr - íþröttir - íiötir
1 111

Fanait Istrati
venjulega frystingu leysist
skyrið að nokkru leyti upp, en
það verður ekki við hraðfryst-
ingu. Verður sá munur ljós af
þeim tveimur myndum, sem
hér fylgja.
Smásjármynd af hraðfrystu skyri.
Hið hvíta er hið frosna vatn.

Smásjármynd af hægfrystu skyri
Hið hvita er hið frosna vatn.
Um markaðsmöguleika fyrir
íslenzkt skyr erlendis segir
Ingólfur Espholin, að skyr hafi
„flesta þá kosti til að bera,
sem neyzluvara þarf að hafa til
að eftirspurn skapist eftir
henni. Skyrið er bragðgott. Það
er mjólkurafurð og því nær-
andi án þess þó að vera fit-
andi. Það er fallegt útlits,
lyktargott og hressandi. Til
þess má grípa í flýti og bera
á borð með augnabliks fyrir-
vara, þá hefir skyrið sína
merkilegu sögu. Og loks er það
ódýrari fæða en flestar aðrar“.
Trausti Ólafsson efnafræð-
ingur og Niels Dungal prófess-
or hafa rannsakað aýnishorn af
skyri, sem fryst er með þess-
ari aðferð og geymt hafði ver-
ið í 6 vikur. Trausti Ólafsson
vottar, að á þeim tíma hafi
„ekki verið um neina súraukn-
ingu að ræða í skyrinu“ og
samkvæmt vottorði Dungals
„virðist óhætt að fullyrða, að
með þessu móti megi geyma
skyr í a. m. k. 6 vikur, án þess
að það skemmist“.
Um leið og við því má bú-
| ast, að skyrið verði á þennan
i hátt útflutningsvara, er það
fulltryggt að því eykst mark-
aður innanlands. Frysta skyrið
verður vafalaust mikið keypt á
togarana og í allar verstöðv-
ar, þar sem erfitt hefir verið
að fá mjólkurvörur að þessu.
Þetta er því ekki aðeins
merkilegt mál fyrir framleið-
endur, heldur líka neytendur
hér á landi.
A.
Fólksflutningar
til Bandaríkjanna.
Frá því að fólk tók að flytj-
ast til Bandaríkjanna hefir það
: víst ekki komið fyrir að fleiri
: menn hafi flutt út en inn þang-
að til á s. 1. ári. Samkv. skýrsl-
um um þetta fluttu 23 þús.
manna til landsins 1932, en 80
þús. fluttu úr landi. Annars
hafa fólksílutningar til lands-
ins verðið miklir til skamms
tíma, en hámarki sínu náðu
þeir 1907. Þá voru innflytjend-
,ur alls 1285 þús. Síðan 1820
er talið að 88 milj. manna hafi
flutt til Bandaríkjanna.
heitir rúmenskur æfintýramað-
ur og rithöfundur (fæddur
1884), sem mikið orð fer nú
af. Árið 1930 kom út bók eft-
ir hann hjá Rieder-forlaginu í
París, og nefnist hún „Svampa-
veiðarinn". Það eru kaflar úr
æfisögu hans sjálfs, mjög gott
sýnishorn af rithætti hans og
frásagnarlist, og auk þess á-
hrifamikil lýsing á því stefnu-
lausa flökkulífi, er Panait Ist-
rati lifði framan af æfinni.
Fékkst hann þá við hitt og
þetta: svampaveiðar við Sýr-
landsstrendur, gimsteinaverzl-
un í Egiptalandi o. s. frv. og
komst í tæri við allskonar
bófa og prakkara, peningafals-
ara, spilavítisforstjóra, vasa-
þjófa og trúða. Flestir eru
þeir þó beztu skinn inn við
beinið, þessir bófar. Kir Hara-
lambe er vesæll aflraunamaður
í sirkus. En hann er líka, þrátt
fyrir örbirgð og illar aðstæður,
leikritaskáld, heimspekingur og
fagurfræðingur, einkar vel
heima í listum og sögu Grikkja.
Hann les handrit sín fyrir
Panait, sem ekki skilur svo
klassiska grísku. Hann útskýr-
ir fyrir honum og lýsir mun-
um þeim, sem eru á Akropól-
safninu, rústunum af Dionysos-
leikhúsi, Þesevsmusteri og
hinni svokölluðu myrkvastofu
Sókratesar, ef til vill betur en
sérfróður maður hefði gert.
Hann vill ekki „lifa svona eins
og skynlaus skepna, án þess að
láta eftir sig nokkurt spor“.
Hann er maður, sem ekki hugs-
ar um efnið, heldur hina sál-
rænu hlið tilverunnar og gerir
allt í þeim tilgangi að láta eitt-
hvað sjást eftir sig, allt fyrir
ódauðleikann „eftir lífið — eða
öllu heldur eftir dauðann".
Gotir hafði margt reynt um
dagana; verið jarðeigandi í
Suður-Ameríku, átt mörg þús-
und endur í Mexíkó, ferðazt
um heiminn, fyrst sem mil-
jónamæringur, síðan sem ó-
breyttur sjómaður. Hann var
garpur, sem var ágætlega
heima í öllu, en þoldi engan
yfir sér. Adrien (Panait Ist-
rati) hittir hann á kaffihúsi.
Gotir þúar hann umsvifalaust:
„— Ertu A. eða S. (anar-
kisti eða sósíalisti) ?
— Ég er uppbyggjari. Mig
þyrstir ekki í niðurrif.
— Hefir þú byggingarefnið ?
— Maður aflar sér þess.
— Geta allir menn komizt
að við yðar nýju byggingu?
— Allir nema iðjuleysingj-
arnir.
— Svei því þá, ég verð þá
ekki með. Mér þykir vænt um
iðjuleysið.
Og þessi maður, sem unni
iðjuleysinu, var þakinn ryki og
gibsslettum frá hvirfli til ilja.
Adrien anzaði þessu með mikl-
um hlátri.
— Jæja, sér er nú hver iðju-
leysinginn! Eruð þér þá anark-
isti (stj órnleysingi) ?
— Nei, svaraði Gotir blátt
áfram, ég er ekki anarkiati,
ég er bara maður, sem ann
frelsinu, en því unna anarkist-
ar ekki, eða þykjast aðeins
unna því. Anarkistar eru ekki
menn frelsisins, þeir eru anar-
kistar, þ. e. a. s. óreglumenn.
En nú er regla í öllum hlutum
þessa heims, jafnvel í ástinni
á frelsinu. Ég elska að vera
frjáls, en ég neyði engan til að
gera það sama og ég. Flestir
menn eru fæddir til að vera
þrælar. Það er ekki auðvelt að
vera frjáls andi. Það er ekki
auðvelt nú á dögum. Það verð-
ur ekki auðvelt á komandi dög-
um, né í næstu tíu aldir. Að
vera þræll er ekki sama og að
hafa púlskeðjuna reyrða um
mittið. Og að vera frjáls mað-
ur þýðir heldur ekki að vinna
það, sem manni sjálfum sýn-
ist, eða vinna alls ekki neitt.
Þrællinn, það er skepnan, hlut-
ur, sem áskapað er frá upphafi
veraldar að vera stjórnað af
öðrum, auvirðilegur hlutur,
hlutur án kosta, sem fyrst og
fremst er hneigður til þess'
auvirðilega (bassesse). Hann
er í samanburði við hinn
frjálsa mann, það sem sandur-
inn er í samanburði við hina
frjóu jörðu. Hann er aflvana, á
enga hreyfingu nema gegn um
vilja annara, eins og sandarnir
hreyfast einungis eftir dutl-
ungum vindanna. Og þá eru
hreyfingar hans ófarsælar,
blindar. Þær bylta öllu um.
Þannig er þrældómurinn, hvort
sem hann er fótaskemill keis-
ara eða konunga, lýðræðis-
manns eða alþýðuforingja.
Hvort sem um er að ræða
múginn í verksmiðjuhverfun-
um eða hinn fámennari múg,
sem situr í þingsölunum. Hann
er ávalt leiddur af einhverri
sterkri hendi. Hann þekkir að-
eins tvennskonar tilverumynd-.
ir: að stjórna eða vera stjóm-
að. Það er komið undir þeim
heila, sem stýrir honum. Og
hvað þýðir að tala um frelsi
milli þessara tveggja kúgara.
— Hvaða stjómarfyrirkomu-
lag viljið þér þá? spurði Ad-
rien.
Gotir ypti öxlum.
— Ég vil ekkert.
— Nú það er hreinasta
stjórnleysi.
— Ekki beint. Kæmust an-
arkistar til valda, myndu þeir
á endanum mynda stjórn þrátt
fyrir allt, því að heimurinn
þarfnast þess að vera stjóm-
að. Ef þeir gerðu það ekki,
yrði stjórnin mynduð að baki
þeirra af þeim, sem ekki væm
anarkistar. í hvorugu tilfellinu
væri það frelsi. Hið fullkomna
þjóðskipulag er ágætlega skýr-
greint með stefnu anarkista,
en þegar ætti að fara að gera
það að veruleika, yrði það ekki
annað en aum skopstæling á
hugsjóninni: fíngerð silkislæða
í höndum vitfirrings.
Frelsið, piltur minn, hið
sanna frelsi, það er samræmið
(harmonie). Framþróunin
hindranalaus. Hana getur ekki
nema 1 hreyfingu himintungl-
Framh. á 4. síðu.