Tíminn Sunnudagsblað - 31.05.1964, Blaðsíða 6

skap, þekkti hvorki stuðla né höfuð-
stafi og gerði sér *enga grein fyrir
lengd hverrar ljóðlínu. Enginn veit,
hver hefur komið þeirri meinloku í
höfuðið á honum, að hann væri skáld
og kynni jafnvel betur að yrkja en
páfinn. Máski hefur einhver blund-
andi þrá í brjósti þessa einfeldnings
fengið hann til þess að byrja á þessu,
svo að nafn hans héldist á lofti um
aldur og ævi, hver veit það? Kannski
hefur líka byrjunin verið sú, að hann
vildi með þessu gleðja aðra. Og hafi
svo verið, þá vann hann að vissu
leyti ekki fyrir gýg, þótt hann hafi
sjálfsagt aldrei gert sér grein fyrir,
hvers vegna „ljóðin“ vöktu kátínu og
gleðskap meðal fólks.
Á ferðum sínum um hreppinn og
nærsveitirnar hafði hann einnig öðru
hlutverki að gegna, og það var frétta-
flutningurinn, þótt oft væru fréttirn-
ar álíka merkilegar og skáldskapur-
inn. Aldrei bar hann óhróður milli
bæja eða sagði neitt í fréttaskyni,
sem hefði getað sært aðra. Samdrátt-
ur milli pilta og stúlkna, fjölgunar-
von hjá einhverri húsfreyjunni, gift-
ingar og þess háttar — það var líf
hans og yndi að segja frá því. En
svo grandvar hann í fréttaburði sín-
um, að venjulega voru þessar fréttir
komnar úr öllum og í alla, þegar
hann sagði þær sem nýmæli. Því
hann fór aldrei með þvaður eða
ágizkanir, þótt hann heyrði slíkt.
Gaman hafði það verið þegar Guð-
mundur Hagalín var á ferð og nálg-
aðist bæ, þar sem hann ætlaði að
flytja nýmæli. Þá ræddi hann um
það við sjálfan sig, áður en han
gekk í hlað, til þess að vera viss um,
að hann gleymdi engu. Þetta eintál
sálarinnar varð oft þess valdandi, að
fréttirnar komu ekki á óvart á bæn-
um, því að oft er í holti heyrandi
nær.
Allt varð honum að fréttaefni:
Nythæð kúnna á þessum og hinum
bænum, litur og kynferði kálfanna og
hvort átti að ala þá eða farga þeim.
Þó var fréttagleðin mest um sauð-
burðinn, enda var, eins og áður er
sagt, ævistarf hans mest við sauð-
fénaðinn. Harða vorið 1914 var
mikill lambadauði hjá ám, er gengu
á Skorarhlíðum. Þá var Hagalín
smali á Saurbæ og vitjaði fjárins
daglega. Og þótt hann vildi gagn hús
bænda sinna í hvívetna, ljómaði
hann blátt .áfram af ánægju, þegar
hann var að segja frá öllu, sem við
hafði borið í smalaferðinni.
„Mjöll búin að missa bæði lömb-
in. Frenja, Mókolla og Gulbrá allar
búnar að missa. Og mókinnótti geml-
ingurinn hans Þórðar Tolla stein-
dauður inni á Völlum“.
Þetta voru uppgangstímar fyrir
fréttamann, og var karl stundum óða
mála, þegar hann var að sftgja frá.
Ærnar, sem misstu, voru náttúrlega
með fullum júgrum, sem kallað er.
Strimlaði þá mjólkin í júgruuwm og
varð oft ígerð úr, ef ekki var séð við.
Varð því að mjólka ærnar við og við
meðan mest var í þeim. Slíkar kind-
ur elti Hagalín uppi og mjólkaði þær.
Einu sinni var hann spurður, hvern-
ig hann færi að því að halda kind-
inni meðan hann mjólkaði. Var hon-
um þá mikið niðri fyrir og sagði:
„Ég held þeim með öðrum fætin-
um, og mjólka með hinum“
En svo tók nú fyrir lambadauðann
á þessu vori, og gerðist þá karl dauf-
ur í dálkinn, ef ekkert fréttavænt
hafði skeð í smalaferðinni.
Eins og áður er sagt, viku margar
yngismeyjar og húsfreyjur karlinum
sokkaplöggum og vettlingum. Taldi
hann það vera kvæða- eða frétta-
laun. Þegar hann svo kom til næsta
bæjar, varð hans fyrsta verk að sýna
gjafirnar og nefna gefandann. Þótti
þá sjálfsögð kurteisi að dylja um
kvenhylli hans — það þyrfti nú eng-
inn að segja sér, að það byggi ekki
eitthvað undir þessu.
Eitt sinn auruðu stúlkur á Sand-
inum saman og gáfu honum nef-
tóbaksdósir úr silfri. Áletrun á lok-
inu var: TIL LÍNA FRÁ STÚLKUM.
Þennan grip sýndi hann, hvað sem
hann kom, og var þá vanur að segja:
„Lestu á lokið“
Ekkert þótti honum eins vænt um
og vera „strítt“ með kvenfólki. Öðru
vísi var hann aldrei við konu kenndur
alla sína löngu ævi og hafði aldrei
neina tilburði í þá átt.
Konan, sem ég gat um hér að
framan, skrifaði ennfremur:
„Þegar hann var 78 ára, féll hann
av' hestbaki og varð ófær til vinnu
um árabil, en lá þó aldrei rúmfastur.
Þá var honum komið til okkar, og
hér dvaldist hann það, sem eftir var
ævinnar. Fyrst gat hann lítið gert
sér til dægrastyttingar annað en
leika við börnin og reyna að verða
við öllu þeirra kvabbi og kenjum.
Svo fór hann að geta tekið ofan af
ullu og rakað þurru heyi, því að ekki
vantaði viljann. En hann ferðaðist
ekkert út af Sandinum, en oft á milli
bæja þar. Hann reyndi að gleðja alla,
sem hann náði til, með þessari ímynd
uðu ljóðagerð sinni og fréttaflutn-
ingi, og var enginn sá hér, sem ekki
tók honum vel. Hann var sérstaklega
barngóður, og er mér í minni, þegar
yngsti sonur okkar var farinn að
vappa úti og vildi láta gamla mann-
inn bera sig. Settist hann þá undir
einhverja þúfuna í túninu og lét
strákinn skríða á bak sitt. En þá var
þrótturinn orðinn svo lítill, að hann
gat tæplega staðið upp með strákinn.
Var þá líka stundum með eitthvað
spýtnwnor meðferðis, sem hann ætl-
aði aS gefa mér undir pottinn, og
varð þá að selflytja það og strákinn.
Hann þráði ákaft, að ég eignaðist
dóttur áður en hann dæi. En börnin
fjögur voru allt drengir. Svo var það
nokkru fyrir sumardaginn fyrsta
1940, að ég hafði lofað honum því,
að ég skyldi gefa fólkinu fyrir hann
reglulega gott sumardagskaffi og vel
með því. Ráðgerði hann þá einnig
að bjóða vinkonum sínum af næstu
bæjum. Það jók ekkl heldur lítið á
gleði hans, að ég var komin að falli,
og nú vonaði hann, að draumurinn
um telpuna rættist. Og báðar óskir
hans rættust — þó ekki á þann hátt,
er hann hugði. Hann varð bráðkvadd-
ur í svefni 17. apríl 1940. Jarðarfarar
dagurinn hans var sumardagurinn
fyrsti, og að góðum og gömlum, ís-
lenzkum sið var erfi hans drukkið í
góðu kaffi. Dóttirin fæddist svo
tveim mánuðum síðar“.
Þótt ég nú setji hér ofurlítið sýnis-
horn af kveðskap Guðmundar Haga-
líns, er það síður en svo gert í niðr-
unarskyni við hann, heldur til að
sýna, hversu mikill blessaður ein-
feldingur hann var að halda þetta
kveðskap. Þessa „vísu“ orti hann um
brúna hryssu, er hann átti og ferðað-
ist mikið á:
„Brúnka mín er vegavís,
þótt hún sé hér ókunnug,
vegamótin fór hún tveim,
rataði þó á rétta leið.
Húsbóndi Hagalíns, Ólafur í Bæ,
hafði þann eldgamla, íslenzka sveita-
sið að heilsa öllum og kveðja með
kossi. Um það kvað Hagalín:
Þótt ég færi hér af stað
að kyssa stúlkur á Sandi,
kemst ég ekki í hálfkvisti
við húsbóndann minn gamla
Eitt sinn var dansskemmtun á
Sandinum, og komu tveir kavalérar
að sækja eina dömuna. Hagalín kvað:
Piltar tveir lögðu hér af stað
að sækja Ingibjörgu
eins og hún væri háttlaunuð
yfirsetukona.
Mest gerði Hagalín að því að
yrkja um hjónaefni og tilvonandi
hjónarúm. Fyrr á tfð voru flest rúm
í baðstofum naglföst við útvegginn
og lítið og stundum ekkert bil frá
gólfi undir rúmbotninn. Var þá fjall-
drapi eða annað smágert hrís lagt
undir í rúmin til þess að hækka þau.
Ekki fékkst Hagalín til þess að yrkja
um slíkar hjónasængur taldi þær
ekki löglegar nema þær væru svo
hátt frá gólfi, að náttgagn kæmist
liðlega inn undir stokkinn. Brúð-
hjónavísur hans voru hver annarri lík
ar, aðeins breytt nöfnum hjónaefn-
anna, eftir því sem við átti. Voru
þær eitthvað á þessa leið:
Gísli hérna Gíslason
ætti að taka upp á því
að biðja hérna Helgu Jónsdóttur.
Framhald á 502. síðu.
486
1 1 M J. N N — SUNNUDAGSBLAÐ