Tíminn Sunnudagsblað - 13.09.1964, Blaðsíða 15

mannsnafn œtti að nota. Þar voru
mörkin á mílli apakyns og manna.
Flestir vísindamenn hafa þar miðað
við sjö til átta hundruð rúmsenti-
metra. Leakey og aðstoðarmenn
segja slík mörk séu ekki til, og stærð
heilabús í mannöpum, apamönnum
og mönnum sé svo breytileg, að
miklu geti geigað í öllum þessum
flokkum.
Þessi nýi maður, kunnáttumaður-
inn, var lágur vexti, eitt hundrað
til eitt hundrað og fjörutíu senti-
metrar á hæð. Iíendur hans voru ekki
tiltölulega jafnvel þróaðar og fætur,
en samt gafhann ekki einungis tek-
ið fast á, heldur einnig beitt þeim
af nákvæmni. Oldúvæverkfærin eru
gerð af þessum manni, en þau eru
öll frumstæðari og einfaldari að gerð
en Chelleenverkfærin. Hann veiddi
dýr, smá og stór, sér til matar. Svo
virðist sem hann hafi gert sér lítil
skýli eða eins konar kofa. Hann hlýt
ur að hafa hafzt mjög lengi við á
Oldúvæsvæðinu, verið kominn þang-
að löngu á undan zinjanthropusnum
og haldið lengi velli eftír daga hans.
Það er gizkað á, elztu beinin hafi
legið tvær milljónir ára í jörðu. Þó
er þetta ekki sagt berum orðum í
ritgerðum Leakeys. f einni þeirra er
einungis sagt, að Oldúvæmaðurinn
hljóti að minnsta kosti að vera mill-
jón ára gamall. En brátt var orpið
á, að hann væri ekki yngri en átján
hundruð þúsund ára, er síðan breytt-
ist í tvær milljónir, en sú tala var
fengin með því að bæta nokkrum
tugþúsundum ára við þann aldur,
sem zinjanthropusnum var upphaf-
lega gefinn. Því verður að segjast
eins og er, að aldur kunnáttumanns-
ins er óþekktur, en þó sannað, að
hann var uppi í upphafi kvartertíma
bils jarðsögunnar.
Það er mikilvægast við þennan
fund, að nú er það fullvíst, að sam-
tímis apamönnum Suður-Afríku hef
ur uppi manntegund, sem gekk upp-
rétt, gerði sér verkfæri og var búin
tiltölulega stóru heilabúi. Zínjanthr-
opusarnir og apamenn Suður-Afríku
hafa því verið hliðargrein á meiðn-
um, en ekki undanfarar mannanna.
í öðru lagi er saga mannsins miklu
lengri en áður hafði sannazt. Endur
fyrir löngu, kannskí fyrir tveimur
milljónum ára, höfðu þróazt með
Oldúvæmanninum mörg ótvíræð ein
kenni manna. Þetta vekur grun-
um langa keðju forfeðra í manns-
mynd, sem er enn með öllu ókunn-
ugt um.
Vafalaust má þræta og stæla um
það, með hve gildum rökum þessi
nýja vera telst til manna, og sumir
vilja sennilega telja hana til nýrrar
ættar.Á síðari árum hafa þó margir
risíð öndverðir gegn því að gefa
steingerðum beinum hálfmanna sí-
fellt ný og ný ættanöfn, jafnóðum
og þau finnast. Þeim finnst eðlilegra,
að þeir hljóti mannsnafn, homo, en
sé skipað í undirflokka. Leakey og
aðstoðarmenn hans ganga svo langt,
að þeir telja aðeins þrjá höfuðflokka
— homo habilis, homo erlctus,
er nær yfir alla apamenn, og homo
sapiens. f síðasta flokknum eru þá
Steinheimsmaðurinn, Palestínumað-
urinn, Suður-Rodesíumaðurinn, Ne-
anderdalsmaðurinn og þannig áfram
allar götur til nútímamanna. Þetta
er ofureinfalt, og fjölmargir ætla, að
það samsvari betur veruleikanum en
hin eldri skipting í óteljandi ættir.
Það sannast um mennina eins og
margar dýrategundir, að þeir hafa
klofnað í marga flokka miklu fyrr
en haldið hefur verið, og þeir flokk-
ar hafa þróazt samhliða, hver út af
fyrir sig. Ef við ætlum að finna hina
sameiginlegu forfeður, verðum við
leita afarlangt aftur í tímann.
Kunnáttumaðurinn, homo habilis,
hefur átt sér langa þróunarsögu að
baki, og hann hefur þroskazt sam-
hliða mörgum öðrum flokkum
manna og hálfmanna. En þó að þess
ir flokkar þróuðust hver út af fyrir
síg, hefur þróunin að nokkru leyti
hnigið í sömu átt og útkoman oft-
lega orðið svipuð.Þetta veldur því,
að oft er miklum erfiðleikum bund-
ið að greina réttilega skyldleika þess
ara flokka.
(Naturen, Björgvin: Nye funn av
fossile hominider eftir Anatol
Heintz prófessor).
Fótbein úr homo habilis, séð ofan frá.
ABUENDUR A
FJALLASKAGA
í greininni „Á milli klettaborga
og kaldhamra“. í 31. tölublaði Sunnu
dagsblaðsins segir á blaðsíðu 731:
„Síðasti bóndi á Fjallaskaga var
Jón Gabríelsson, faðir Óskars Jóns-
sonar, útgerðarmwins í Hafnarfirði..
Fjallaskagi við Dýrafjörð var býli
fram yfir síðustu aldamót og þótti
með betri jörðum í Dýrafirði. Ekki
voru þó landkostir til búskapar, sem
gerðu Fjallaskaga verðmæta eign, því
landrými er þar ekki mjög mikið,
heldur hefur nálægðin við fiskimið-
in vegið þar þyngst á metaskálum“.
Þó að landrými sýnist nú ekki
mjög mikið á Fjallaskaga, og land
þar sé þar að auki grýtt og óhæft
til nýtízku búskapar, þá var þar samt
með stærri búum í Dýrafirði um síð-
ustu aldamót — hátt á annað hundr
að fjár, þrjár til fjórar kýr og naut.
Þar var mest sauðaeign í þess-
ari sveit. Þó að landið sé grýtt, þá
er það grasgefið, og fjörubeit er þar
mikil. Þar var mikið olnbogarými til
vetrarbeitar, þó að hlíðarnar séu nú
mjög runnar, einkum ytri hlíðin.
En það er ekki rétt, að Jón Gabrí-
elsson hafði verið síðasti bóndinn á
Fjallaskaga. Síðustu búendur þar
voru hjónin Bjarni Sigurðsson og
Gunnjóna Vigfúsdóttir, bæði ættuð
úr þessari sveit, Mýrahreppi.
Þau tóku við ábúð á Fjallaskaga eft-
ir Jón Gabríelsson vorið 1912 og
bjuggu óslitið í fjórtán ár, allt til
ársins 1926, er þau fluttust að Innri-
Lambadal, innsta bænum í sveitinni.
Fór þá Fjallaskagi^ f eyði og hefur
verið það síðan. Útræði frá Skaga
vor og sumar lagðist og niður um
þetta leyti.
Bjarní og Gunnjóna eignuðust fjór
tán börn, og fæddust flest þeirra á
meðan þau bjuggu á Skaga. Bjarni
og Gunnjóna voru dugleg og björguð-
ust vel með hinn stóra barnhóp sinn,
og eru börn þeirra öll á lífi nema
tvö, er dóu uppkomin — Sæmundur
sjómaður, er féll útbyrðis af togara,
og Árný, gift bónda í Eyjafirði, er
dó fyrir nokkrum árum. Hin börnin,
sex synir og sex dætur, eru dugmík-
ið fólk, sem býr bæði i bæjum og
sveitum í fimm héruðum.
Bjarni dó í Innri-Lambadal fyrir
nokkrum árum, en Gunnjóna lifir
enn og dvelst hjá börnum sínum.
Það er óhætt að segja, að ekki sé
lítill skerfur sá, sem síðustu ábúend
ur Fjallaskaga hafa látið þjóðinni í
té. Þetta gamla góðbýlí, sem hefur
fætt og fóstrað svo margt gott og
þróttmikið fólk, bæði fyrr og síðar,
gerði það ekki endasleppt.
Jóhanncs Davíðsson í Hjarðardal.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
85$