Tíminn Sunnudagsblað - 13.09.1964, Page 18

suður af Keili. Hún er mjög flöt,
svo að ófróðum mönnum sést yfir,
að hér er um eldfjall ;.ð ræða.
Akurgerði var fornt býli inn af
Kúagerði. Það er eitt margra ör-
nefna, sem minna á vkuryrkju við
Faxaflóa að fornu.
Beztu jarffakaup á Isiandi.
Steinunn bét kona og var kölluð
hin gamla. Hún taldi til skyldleika
við Ingólf Jandnámsmann i Reykja
vík en hafði verið gefin bróður
Skalla-Grims. Þeir frændui urðu
ekki langiífir i föðunandi síi.u, Nor
egi og lenti Steinunn i ekkjustandi.
Þá leitaði hún til frænda sins í
Reykjavík. „Hann bauð að gefa
henni Rosmhvalanes allt fyrir utan
Hvassahraun, en hún gaf fyrir heklu
flekkótta og vildi kaup kalla
(Landnáma). Hekla var tízkukápa í
þann tíð, en er nú gamaldags hökuli
á eldfjalli austur á Rangárvöllum.
Fyrir stássflíkina hlaut Steinunn
alla Vatnsleysuströnd, Voga. Njarð-
víkui Keflavík, Leiru, Miðnes og allt
að Ósabotnum. Kjarval gaf eitt sinn
10 þús. kr. málverk fyrir prjónavesti
og þótti dýrt, en stertimennið Ing-
ólfur lét einhverjar dýrmætustu
lendur íslands fyrir sparikápu' til
þess að spóka sig í á hinum tilvon-
andi rúnti Reykjavíkur. Skartgirni
Reykvíkinga er ekki ný af nálinni.
Steinunn mun hafa búið að Stóra-
hólmi í Leiru.
Vatnsleysuvík skert inn úr Faxa-
flóa milli Keilisness og Hraunsness.
Við víkina hjá Vatnsleysu var verzl-
unarhöfn á 16. öld en lögð niður eft-
ir að einokun hófst, og var bændum
gert að sækja verzlun til Hafnar-
fjarðar.
Stóra-Vatnsleysa var útvegsjörð og
kirkjustaður, en þar býr enginn, þeg
ar þetta er ritað. Þar þótti reimt
mjög á síðari helmingi 19. aldar, —
draugar gengu þar um bæinn með
hurðaskellum og látum og leituðu
jafnvel í sæng til vermanna, en þóttu
kaldir rekkjunautar. Hér eins og víð-
ar er stórbýlið að hverfa í skugga
smábýlisins.
Minni-Vatnsleysa er eitthvert
mesta svínastórbýli í einstaklings-
eign á Norðurlöndum. Þorvaldur Guð
mundsson kaup- og veitingamaður í
Reykjavík stofnaði þar svínabú og
alifugla 1954. Nú rýta 1000 svín, þar
sem'áður var hlaðið þorski.
Frá Minni-Vatnsleysu eru hinir
kunnu Auðunssynir, fimm sk’ipstjór-
ar í íslenzka fiskiflotanum. Þeir eiga
sér fimm systur, og eru sumar giftar
skipstjórum. Auðun, faðir þeirra,
var útvegsbóndi á Minni-Vatnsleysu,
sonur Sæmundar Jónssonar bónda
þar, en hann var einn af' mestu út-
gerðarmönnum á Ströndinni seint á
19. öld, gerði út áttæring og þrjá
sexæringa.
Upphaf síldveitSa viÓ
Faxaflóa.
Flekkuvík er yzt bæja við Vatns-
leysuvíkina. Úr Dalsfirði í Noregi,
heimabyggð Ingólfs landnámsmanns,
skerst Flekkufjörður, kenndur við
bæinn Flekku. Þaðan á Flekka land-
námskona að hafa komið. Ingólfur
fékk henni bólstað í Flekkudal í
Kjós. Þar festi hún ekki yndi og
fluttist í víkina, sem við hana er
kennd. Þar var gnægð veiðiskapar
undan ströndinni og góð lending, en
vandrötuð. Flekka mælti svo fyrir
andlát sitt, að sig skyldi heygja í
túninu gegnt innsiglingunni og aldr-
ei skyldí skip farast þar á réttu
sundi, meðan kumlið sæist. Þessu
hafa menn trúað og sennilega orðið
að trú sinni.
í túninu í Flekkuvík er dálítil þúst,
klapparhóll, sem nefnist Flekkuleiði.
Á honum liggur hraunhella, letruð
rúnum: „Hér hvílir Flekka“. Rún-
irnar munu ristar á 17. eða 18. öld
til virðingaf við verndarvættina
Flekku.
Enginn man lengur nein deili á
húsfreyjunni, sem kastaði fram stök-
unni:
Anza náði auðarbrík:
„Er minn bóndi, Skellir, róinn.
Fæst oft björg í Flekkuvík
fyrir þá, sem stunda sjóinn."
í Fleklcuvík er tvíbýli og gerðu
bændur þar út sinn sexæringinn
mjög vel útgerð“, segir Ágúst Guð-
hvor seint á 19. öld. „Lánaðist þar
mundsson ‘frá Halakoti í endurminn-
ingum sínum. Pétur Helgason, ung-
ur formaður á báti frá Flekkuvík,
bjargaði fimm mönnum af kili í
óveðri undan Keilisnesi. Skipið var
fró Vatnsleysu, og fórst þar formað-
urinn, Auðun Jónsson, við þriðja
mann. „En eftir þann róður fór Pét-
ur aldrei á sjó, og var það skaði
mikill með svo vaskan mann“, segir
Ágúst. Þetta var 1887, þann 29. marz.
Síld hefur löngum gengið á Faxa-
flóa, en lítil tök höfðu íslendingar
á því að veiða hana og nýta. Stund-
856
TÍMiNN - SUNNUPAGSBLAÐ