Tíminn Sunnudagsblað - 19.09.1965, Qupperneq 9

Aðalgatan á Siglufirði á fyrstu síld veiSiárunum séð frá höfninni. Mörg
húsanna, sem sjást á myndinni, standa þar enn. En kirkjan er horfin.
Þetta sumar var þurrviðrasamt,
veðursæld og sólfar mikið og síld-
veiði með bezta móti. Þannig hefur
piinningin um sumarið 1914 geymzt
í hugum margra Siglfirðinga. Skil-
yrði til síldveiða úti fyrir firðinum
voru þannig hin hepplegustu, en
engu að síður lá norski síldarflotinn
ihér í höfn um hverja helgi, og var
þá mannþröng mikil hér á Aðalgöt-
ttnni og róstusamt víða í kauptún-
inu, því að norsku síldarsjómennirn
Ír drukku þétt og margir þeirra til
í tuskið. Þegar fast land var undir
fótum, var þeim einkarlaus höndin í
þá daga: Slagsmál þeirra í milli var
daglegur viðburður.
Þetta var allmislitur lýður. Margir
prúðir og siðsamir menn, er gengu
á land í dökkbláum sevjotsfötum
íneð viðeigandi kaskeiti á höfði og
fóru hvarvetna með friði. Svo voru
^ðrir miður snyrtilegir, Þrömmuðu
úm á klossum eða tréskóstígvélum,
klæddir bláum nankinsgallanum og
Fyrri grein
með pottlokið aftur á hnakka og létu
ófriðlega, tuggðu skro og drukku
súrsaft í pottatali og Slógust af lífs-
og sálarkröftum.
Aðalumferðaræð kauptúnsins var
Aðalgatan, þessi fræga moldargata,
þar sem menn vaða eðjuna upp í ökla
í rigningum og moldrykið þyrlast
hátt í loft upp í þurrkatíð. Þangað
stefndi fjöldinn í landlegum. Þar
voru verzlanirnar, þar voru ölstof-
urnar, þar hittust menn að máli og
þar urðu menn vinir eða óvinir. Og
þá var slegizt hraustlega, ef út af
bar.
Símfregnir voru að berast þetta
sumar um ófriðarhættu. Því nær eng-
ir trúðu þessum orðrómi. Menn álitu
að minsta kosti, að stríðið yrði mjög
staðbundið og óralangt suður
í Evrópu. Orðið heimsstyrjöld var þá
óþekkt hugtak — heimsstyrjöld hafði
þá aldrei verið háð. Fjarlægðir voru
enn miklar og hugsunarhátturinn
því staðbundnari. Það, sem einkum
var áþreifanlegt í sambandið við hugs
anlegt stríð, var það, að kolaverð
tók að hækka og farmgjöld. Það var
því eitthvað hæft í þessu, sem hinar
stuttorðu og stopulu símfregnir voru
jið klifa á um stríðshættu. En þetta
var sumar hinnar miklu veðurblíðu,
og dýrð hins norðlenzka sumars er
mikil og stríð virtist fjarlægur mögu-
leiki. Það var sí’ldveiðin og sumar-
annirnar, er áttu hug kvenna og
karla, og mikið var kverkað og salt-
að, þegar síldin barst að. Og í land-
legum var jafnan gleðskapur miki'll.
Eitt og annað bar hér til tíðinda
eins og jafnan á síldarvertíðum. Það
var á þessu sumri, að gufuskipið
„Úranía“ brann við Bakkevigs-
bryggju og skipverjum láðist að gera
sofandi kokkinum viðvart, og lét
hann þar líf sitt.
Flest snerist um sílnina. Vinnu-
brögðin höfðu furðulítið breytzt síð
an á fyrstu síldarárunum eftir alda-
mótin. Þó var farið að kverka úr
kössum, í stað þess að bogra við síld
arbinginn á sjálfu planinu, og krydd
un á síld var hafin.
Fjórar bræðslur höfðu risið hér
upp á síðustu missirum, og mörg
síldarplönin höfðu verið stækkuð. En
á þessum árum hestvagna og hand-
vagfra var það sem fyrr mannshönd
in, er bar þunga stritsins, og allar
vonir manna um góða sumarafkomu
og langa vinnu byggðust á mikilli
síldveiði. Draumar flestra um fé í
aðra hönd hófust og enduðu á þessari
alkunnu setningu: „Det kommer an
paa silla, far“
Það var hinn silfraði fiskur, er allt
valt á. Það var ekki unnt að ganga
langan spöl í hinum norska sildar
bæ og hlusta á tal manna, án þess
að heyra þessa gamalkunnu setningu
hljóma af vörum manna: „Det komm
er an paa silla, far!“
Staðurinn hafði á sér ósvikinn blæ
síldarversins og hins skjóttekna skot
silfurs, ef heppnin var með, og hið
öra líf og ryskingar í landlegum bar
því glöggt vitni, að hér var slag-
æð þess lífs, er síldveiðinni fylgdi.
Við getum reynt að gera okkur ör-
litla hugmynd um landlegukvöldin
hér í firðinum við upphaf
fyrra heimsstríðs. Við freistum þess
— þó í fullri vitund um það, hve
erfitt er fyrir nútímamenn að fram
kalla skýrt hinn rétta hugblæ þess
ara tíma — að fáta hugann reika
aftur í móðu þessara daga, þegar
hin ærslafullu bernskuár gengu yfir
síldarbæinn Siglufjörð með því ólg
andi lífi og þeim skarkala og látum,
sem lengi hafa verið í minnum höfð.
Við skulum fyrst líta út á sjóinn.
Það er laugardagskvöjd í lok júlí
mánaðar. Norski síldarflotinn er í
höfn. Skipin liggja við bryggjur og
fyrir festum úti á höfninni. Sunnan
frá Leirum og út undir Selvíkina er
óslitin, margföld röð af skipum. Þau
eru glampandi af nýrri málningu,
hvítri eða svartri, eða það stirnir á
fernisborinn furubyrðingurinn.
I I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
849