Tíminn Sunnudagsblað - 19.09.1965, Síða 10

Skipin eru af ýmsum stærðuip-
Þarna eru gufuskip, vélskip, skonn
ortur, mörg segiskip og stórir, svart
ir barkar, sem eru fljótandi síldar
stöðvar, ennfremur slúppar. Nyrzt í
höfninni, vestur af Selvíkinni, liggja
margar biksvartar, vélalausar, fær-
eyskar skakskútur. Þær eru ósköp
veðurbarðar og máðar og fátæklegar
og minna á þá einangrun, sem Fær
eyingar áttu þá við að búa. Það er
vani Færeyinga að varpa akkerum
þarna út frá. Geri logn hér inni í
firðinum eftir helgina, þá verða þeir
að róa lífbátnum og draga skútuna
sína út, þar til þeir fá nægan vind í
seglin. Vélar í skakskútum þekktust
þá varla meðal Færeyinga. Skúturn
ar velta letilega þarna út frá og inn
fjarðaraldan leikur sér hvítbrydduð
suður með Staðarhólsfjörunni.
Kvöldið er milt, nær heiðskirt, ein
staka sólglituð ský hér og þar hátt
í lofti. Og það bjarmar til hafsins.
Hinar hrottallegu, sæbröttu, Nes
skriður eru svipaðar gagnsærri
reykjarmóðu fá þurrkofunum Evang
ersverksmiðju austan fjarðarins, og
kvöldsólin slær logagylltum bjarma
á skriðurnar, er sýnast umvafðar
mýkt og hlýleika. Hlíðar og tindar
Staðarhólsfjalls loga í aftanskininu.
Litbrigðin á tindunum eru síkvik í
gullinni og roðamengaðri litadyrð,
sem endurspeglast á sjónum suður.
á Leirunum. Tær sumarbirtan málar
siglfirzk fjöllin fegurstu litum.
Flestir léttbátar skipanna í nöfn
inni stefna til lands. Þeim er róið
að bryggjunum, hlöðnum áhöfnum
síldarskipanna, og skipsmenn stefna
upp á Aðalgötuna, þar sem þúsimd
imar safnast saman og mannhafið
ólgar á landlegukvöldum. Flóti
Norðmanna var þá rúm tvö hundruð
skip og að auki vann hér margt
Norðmanna — • verkafólk, verkstjór-
ar, beykjar og síldarstúlkur, því að
skortur var á æfðu verkafólki heima
fyrir.
Hér var og talsverður fjöldi ís
lenzkra skipa og fáein skip frá öðr
im þjóðum. Manngrúinn í þessu
ikjótvaxna kauptúna var því æði-
mikill, einkum sökum þess að Norð
menn lágu í höfn um helgar, þótt
veður og veiðihorfur væru með bezta
móti á síldarmiðunum úti fyrir firð
inum
Þótt Siglufjörður stækkaði hratt á
þessum árum, þá var kauptúnið þess
vanmegnugt að veita viðtöku þeim
þúsundum, er leituðu á land á slík-
um dögum, og flestar stofnanir, er
slíkir síldarbæir þurfa að hafa, til
dæmis gistihús, rúmgóða veitinga
sali sjómannaheimili og sjúkrahús,
vantaði hér með öllu. í þessu gamla,
fámenna hákarlaþorpi voru eðlilega
engar þess háttar stofnanir til og
flest bar vitni um hið skyndilega
landnám, er hófst, þegar Jldveiðin
byrjaði, skömmu eftir aldamótin.
í norskum blöðum var Siglufirði
lýst sem „fiskernes Eldorado," og frá
sagnir þeirra af drykkjulátum og
ryskingum voru í flestum tilvikum
sannar. Hér var skortur á skemmti
stöðum á landlegukvöldum.
„Siglufjords Biographtheater" var
þá í smíðum, og þar voru mörg böll
síðar meir. Svipað var um leikfimi
hús barnaskólans, þegar það komst
undir þak. En 1914 voru hér aðeins
nokkrar litlar ölkrár, og hinn mikli
skari sjómanna og síldarfólks varð
því að leika listir sínar á Aðalgöt
unni, í brökkunum, á síldarplön
unum eða á skipsfjöl.
Oft var slegið upp balli á einhverju
síldarplaninu, því að í hverju skipi
var einhver harmonikkusnillingur,
sem settist þá á bryggjustaur og lét
„trekkspilið“ glymja. Eg inni í hin
um litlu og þröngu ölstofum sátu
skeggjaðir sjómenn og þjóruðu súr
saft eða brennivín og tuggðu skro-
tóbak. Vi3 bregðum okkur eitt and
artak inn í eina ölstofuna. Hér er
lágt undir loft, meðalmaður getur
seilzt upp í loftbitana. Veggir stof
unnar eru panelþiljaðir, og fjalargólf
ið er ómálað — lítil borð og stólar
meðfram veggjunum. Stofan er þétt
setin, og sjómennirnir hafa skotið
kaskeitum sínum aftur á hnakkann.
Þeir eru flestir, þó ekki allir, klædd
ir þokkalegum, dökkum sevjotsfötum,
en fótabúnaðurinn er yfirleitt kloss
ar eða tréstígvél. Umræðuefnin eru
hin sömu án upphafs eða endis: Síld
in, kvenfólkið og súrsaftin. í einu
horni stofunnar er spýtubakkinn, —
þetta ómissandi húsgagn herramanna
þeirra tíma. Það má nærri geta hvort
hinir skrotyggjandi ölstofugestir
hafi ætíð gefið sér tíma til þess að
hitta endilega í bakkann þarna 1
horninu, þegar þeir sendu skvettu
af móbrúnni skrosósu í áttina þang-
að, enda eru gólf og þiljur í kring
um spýtubakkann „innsmurt með
spytt“ eins og Norðmennirnir orða
það. ^
Þefurinn í ölstofunni er undarleg
blanda af tuggðu skrotóbaki, stybbu
af Carvet-Blad-reyktóbaki, stybbu
og eim af deigum sjóklæðnaði, að
viðbættri ilman af „súrsaftinni,“ en
svo nefndist ódýrt tunnurauðvín, sem
þá var mikið drukkið. Það, sem
menn tyggja, er mellemskro og löðr-
andi smalskro frá Agustínusi eða
Óbel eða plötutóbak. eitursterkt og
mikið notað.
Þarna er skrafað og rifizt og hleg
ið og sagt frá aflabrögðum og hafð
ar uppi getgátur um það, hvar sé
von um enn meiri veiði. Menn segja
hver öðrum frá heppni sinni eða
óheppni í skiptum vð hina hvikulu
síld, og hetjusögur eru látnar fjúka
með, þegar líða tekur á kvöldið.
Menn gerast háværir, einn fer að
berja hnefanum í borðið, og glösin
dansa. Loftið í ölstofunni fyllist
óhuganlegri spennu. „Fan i hel
vete,“ heyrist sagt — einhverjir eru
orðnir ósáttir. „Takk sjebne!“ er
svarað, og í sömu andrá spretta tveir
menn á fætur. Borð og stólar velta,
glös brotna, og kjaftshöggin ganga á
víxl þeirra í milli. Aðrir ölstofugest
ir rísa á fætur og reyna að miðla mál
um, og það skiptir engum togum: í
næstu andrá logar ölstofan í slags
málum. Við og fleiri flýjum ölstof
una og þræðum okkur leið gegnum
manngrúann á Aðalgötunni. Víða er
háreysti, óp og stimpingar óg smá
hópar eiga í áflogum hér og þar á
götunni eða inni í húsasundum
beggja megin hennar. Á grasbalan
um, er þá var á milli íbúðarhúsa
þeirra Guðmundar Hallgrímssonar
héraðslæknis og Sörens Goos verk
smiðjueiganda, er mikill mannfjöldi
saman kominn, eða réttara sagt:
þarna eru ótal hópar Norðmanna,
sem allir eru í æðisgengnum slags
málum.
Við göngum suður grasbalann. Við
sjáum, að hinn aldraði hreppstjóri,
Hafliði Guðmundsson, er kominn
inn í miðja þvöguna til þess að stilla
til friðar. Ef hreppstjórinn getur ekki
sefað áflogaseggina, þá er það á
fárra færi. Þetta segja allir.
Við dveljumst þarna góða stund,
og okkur ofbjóða ólætin. Kyrrð kemst
á, þar sem hreppstjórinn hefur náð
tali af mönnum, og Hafliði lyftir
borðalögðu kaskeitinu, tekur upp
hvítan vasaklút, þurrkar svitann af
enninu og hann segir: „Það er stórart
að, hvað Norðmennirnir geta slegizt."
Hann á margt ógert í kvöld, þarf
víða að tala við menn og stilla til
friðar. Hann gengur ótrauður að
næstu þvögu til þess að sefa hina
órólegu landlegusjómenn.
En Hafliða er ætíð jafnvel við
Norðmennina á hverju sem gengur,
og norskir reiðarar sýndu hug sinn til
hans, þegar þeir reistu honum fagran
minnisvarða fyrir framan hús hans
að honum látnum. Og nú yfirgefum
við grasbalann og förum út á Aðal
götuna.
Við undrumst þann mannfjölda,
sem gatan rúmar. í öllum verzlun
um við þessa götu er blindös og
verzlað allt kvöldið og fram á nótt.
Lokunartími sölubúða um síldartím
ann var í þá daga hér í firðinum,
einhvern tíma eftir miðnætti. Flest
ar verzlanir voru krambúðir, og vöru
birgðir yfirgengilega fjölbreyttar.
Það má segja, að krambúðirn-
ar hafi haft til sölu flest
á milli himins og jarð-
ar. Þar var ótrúlega margt vegið,
mælt og talið, því að verzlun var
verzlun, og þar varð allt að fást, sem
með þurfti. Þar fór allt jöfnum hönd
850
I I V) I N N
SUNNUDAUSBLAÐ