Tíminn Sunnudagsblað - 26.09.1965, Blaðsíða 10

CHRISTOFFER APELAND,
— sendur íil íslands til starfa meðal
norskra sjómanna.
sízt orðum auknar. í einni slíkri
frásögn var sagt:
„Sumir fiskimenn okkar og sjó-
menn haga sér svo ofsalega ósið-
lega um síldveiðitimann, að það er
sorglegt að kynna sér ástand þeirra.“
Espeland kynntist lífinu hér ræki-
lega þetta sumar, og þau kynni ollu
íþví, að hann strengdi þess heit að
koma hér upp myndarlegu sjómanna-
heimili, er í væri samkomusalur, les-
stofa, veitingastofa og að minnsta
kosti tvær sjúkrastofur. Hann leitaði
strax fyrir sér um heppilega húslóð
og fékk nokkur tilboð, en það varð
úr, að hann keypti lóð ofarlega við
Aðalgötuna, neðan Álalækjarins.
Hann hóf þegar að leita eftir fjár-
framlögum á meðal norskra athafna-
SJUR ESPELAND
— maSurinn, sem kom upp norska sjó-
mannaheimiliríu í Siglufirði.
manna og skipstjóra hér í firðin-
um og fékk strax þrjú þúsund krón-
ur á samskotalistann, sem var álitleg-
ur skildingur í þá daga. Þegar Espe-
land kom heim til Noregs, hóf hann
að safna meira fé, og að tveimur
mánuðum liðnum frá heimkomunni
lagði hann fram lista með alls sex
þúsund króna framlögum og tilboð
frá Haugasundi, er hljóðaði upp á
fimm þúsund krónur fyrir efni í hú>
ið.
Þetta þótti stjórn heimatrúboðsins
vel af sér vikið og ótrúlegt þrek-
virki, því að þeir úti í Noregi höfðu
haft litla trú á, að hugmynd hans
gæti orðið veruleiki, þótt Espeland
fengi fullt umboð til þess að hrinda
byggingarmáli þessu í framkvæmd.
Efnið í húsið var afhent tilsniðið í
Haugasundi í júlí árið eftir, en þ£
um vorið hafði grunnurinn verið
steyptur og gengið frá undirstöðum.
Sem tákn þess, að þetta héimili
skyldi starfrækt til þess að vinna gegn
ofdrykkju og siðleysi, var brennivíns-
flaska grafin niður í grunn hússins.
Og vissulega átti þetta heimili niik-
inn þátt í að bæta drykkjusiði hér,
er frá leið. Húsið var svo reist sum-
arið 1915, og 12. september fór vígsla
þess hátíðlega fram. Á vígsludaginn
voru veitingar bornar fram handa
fimm hundruð sjómönnum, er létu 1
ljós innilega hrifningu yfir þessum
nýja samastað. Egersunds Fayanse-
fabrikk gaf heimilinu eitt hundrað
bollápör, og ýmsir aðrir færðu þvi
og gjafir.
Norska sjómannaheimilið varð
strax einkar vinsæl stofnun, og starf-
ræksla þess varð til mikillar blessun-
ar fyrir sjómennina. Þótt heimilið
hefði aðeins yfir að ráða tveimur
sjúkrastofum, kom það í góðar þarf-
ir, bæði fyrir norska og íslenzka sjo-
menn, er fengu þar athvarf, ef slys
eða veikindi bar að höndum. Þetta
var eina stofnunin þér í firðinum,
er gat veitt sjúkum mönnum að-
hlynningu, þar eð hér komst ekki
upp sjúkrahús fyrr en síðla árs 1928.
Stofnun þessi átti oft við mikla fjai'
hagsörðuleika að stríða, og um tíina
horfði svo, að starfsemi hennar legð-
ist niður. En norskir reiðarar
skipstjórar sannfærðust fljótt um, a®
starfsemi þessi mætti með engu m»J
falla niður, og það varð föst venj J,
að skipstjórar afhentu heimilin1 ot
urlitla fjárhæð árlega, um leið oS
skipin „klareruðu“ hér fynr heim-
förina í vertíðarlok.
Hitt er ekki síður athygiisvert, að
stofnun þessi varð athvarf mórg
hundruð sjómanna á sumri hveiJu
— samastaður, þar sem þei-' Sulu
komið og hlýtt á kristilegar ræ°’
ur um helgar, vitjað bréfa, ritað br°
sín, lesið blöð og bækur, styct -s_er
stundir við samræður og fangið odjr-
ar veitingar. Hún stuðlaði að betra
siðferði, drykkjulæti og slagsmál urðu
fátíðari, og þótt Norðmannasiagu
yrði hór ætíð öðru hverju eftir ®
heimilið tók til starfa, þá fór s l
um látum linnandi ár frá ári fra‘u
að síðustu styrjöld. Að lokum voi
hinir tápmiklu, snyrtilegu, . nors<,_
sjómenn orðnir mestu friðsem
■,armenn hér í firðinum, aliolímr*
slagsmálagörpum þeim, er fjölllú11"
ir voru hér á fyrstu síldveiðia. t'
um.
í síðari heimsstyrjöldinni tók f>r
ir samgöngur milli Noregs og íslau ’
og í fimm ár lá starfsemi heimi '
ins niðri. En að stríð loknu U
menntu Norðmenn hingað sumar
1945, og hófst þá starfrœkslan
nýju.
Norska slómannahelmillS á Slglufiröl.
874
T I M 1 N N
SUNNUDAGSBLA®