Tíminn Sunnudagsblað - 08.10.1967, Blaðsíða 9

Mannaráðningar í gullnámu: Blökkumaður setur fingraför sin undir samning,
og þar með er hann orðinn þræll námafélagsins næsfu misserin.
\
■ í síðasta blaði var brugðið
upp fáeinum myndum úr Ufi
svartra manna i Suður-Afríku.
Hér eru nokkrar til viðbótar.
Eins og kunnugt er verða savrt-
ir menn að sætta sig við það að
vinna fyrir hina hvítu húsbænd-
ur alla þá vinnu, sem erfiðust
er, óþrifalegust og óhollust. Þann
ig eru til dæmis námaverkamenn
allir svartir, og er alræmt, við
hvaða kjör þeir eiga að búa í gull-
námunum. í þær eru þeir ráðn
ir með þeim hætti, að þeir eru
látnir marka fingraför sín neð-
an undir hátíðlegan samning,
og þar með hafa þeir játazt undir
sannkölluð þrælakjör í námunum
í eitt ár að minnsta kosti. Að
jafnaði eru langar raðir svartra
manna, sem bíða þess fyrir dyr-
um út, með samninginn í hend-
inni að komast inn til þess að
„skrifa undir.“
Flestum þessara manna hefur
verið smalað saman meðal
þjóðflokka í afskekktum héruð-
um Suður-Afríku, og stundum eru
þeir jafnvel sóttir í önnur lönd,
svo sem Malaví eða Sambíu. Fæst
ir þeirra gera sér ljósa grein
fyrir, undir hvað þeir eru að
gangast. En þeir uppgötva fljótt,
að það eru kjör þrælsins, sem
bíða þeirra. Það telst glæpur,
ef verkamaður hverfur frá vinnu
í námunum, áður en samnings-
tími er úti. Launin eru sem næst
átján krónur íslenzkar á dag fyr-
ir átta stunda vinnu í djúpum
námagöngum. Þessa peninga fá
þó venkamennirnir ekki alla, því
að af þeim er tekið gjald fyrir
fatnað og brekán, sem þeir fá
í samningnum heitir ná v
félagið því að láta verkamön i
um í té fæði. En mörgum myn
bregða í brún, ef þeir kæi
í matsali námafélaganna: . K
degismatnum er mokað í skála
með skóflum, og ævinlega er
maturinn vondur og oft og tíð-
um svo hraksmánarlegur , að efni
og matreiðslu, að margir verka-
manna kjósa frekar að matreiða
eitthvað handa sér sjátfir. Það
harma eigendur námanna ekki,
því að við það sparast fé. Verka-
mönnunum er sem sé ógerlegt
að fá nokkra leiðréttingu, hvers
konar ómeti sem þeim er ætlað
að leggja sér til munns.
Híbýli þau, sem námaverka-
r-Afríku
mönnunum eru ætluð, samsvara
matnum. Rangalar, sem eru átta
metrar á lengd og þrír metrar á
breidd, eru ætlaðir tuttugu monn
um, og þar sofa þeir á steyptum
pöllum án annars umbúnaðar en
brekánanna, sem þeim eru látin í
té. Hvergi er nokkur skápur eða
önnur hirzla, þar sem þeir geti
geymt muni sína, og hvergi ann-
að afdrep, sem menn geti leitað í,
en þessir skálar, þar sem maður
verður að hírast við mann.
Þegar menn koma í námurnar,
eru þeir stranglega varaðir við
því að leita sér dægradvalar í
tómstundum sínum utan hinna
afgirtu lóða námafélaganna. Það
gæti leitt þá í freistnl.
Allir nýliðar eru fyrst af öllu
rifnir úr hverri spjör. Síðan eru
þeir látnir raða sé við vegg með
upplyftar hendur. Að svo búnu
koma læknar, sem skoða, hversu
hraustlega þeir séu vaxnir. Þann
ÖNNUR GREIN
T í M I N N - SUNNUDAGSBLAfi
873