Tíminn Sunnudagsblað - 29.09.1968, Page 10

gjigíbjörg Jónsdóttir:
RACNARÖK
Seztu hérna hjá mér, dóttir mín
Ég þarf að tala við þig. Láttu fara
vel u-m þig, þetta er alvörumál.
Þú ert kona í dag. dóttir mín
Þroskuð kona. Og ég verð að segja
þér al'lt um börnin
Ég vildi gjarnan taka þennan
beiska bikar frá þér, en ég get
það ekki.
Já, þú ert sextán ára í dag. Þú
er-t kona.
Nei, gríptu ekki íram í fyrir
mér. Sittu, láttu fara vel um þig
og hl-ustaðu. Nú svara ég öllum
spurningum, sem ég hef hingað til
látið ósvarað.
Þú minnir mig á lítið, hvítt blóm.
Ósnert og nreint, sem nú verður
að kynnast mönnunum og láta
troða sig fótum.
ðg hef aldrei s-agt þé-r frá borg-
un-um fyrr Þið hafið pískrað og
skrafað um • þær í skúmaskotum,
en ekkert ykkar veit um hvað er
verið að tala.
Farð-u ekki hjá þér, dóttir mín.
Eorg er ekki klúrt orð, þó að þið
haldið það
Borgir voru s-tórar Margar bygg-
lngar úr steini, götur úr steini.
m-en-n með stein í hjartastað.
Það var ekki sök borgarinnar.
Hún lifði aðeins fyrir tilverknað
mannann-a, sem byggð-u Kana. Borg
in var ekki lifandi sjálf.
Tobba, en þar slátrar höfundurinn
tveimur hv-hljóðum til þess að
geta notað eitt k. Vel véit ég það,
að þetta er ríkjandi framburður
mikils meiri hluta þjóðarinnar, en
að vísu engu betra fyrir það. Og
skáld feiga að forðast þetta eftir
mæt-ti. Þetta fer iila í kveðskap og
því verr, sem kvæðið er lýriskara
og fínlegar unnið. Mér hefur allt-
af þótt þetta því verra með Guð-
mund Frímann, sem ég veit hann
vera t-jikinn hagleiksmann. Og
vissulega mundi hann aldrei líða
hefli sínum og sög að skilja við
slíka hnökra á vönduðum smíðis-
grip.
Um það bil, sem ég var að leggja
síðustu hönd á þennan þátt, gerð-
A kvöldin virtist hún þó lifandi
Neón-skilti-n, já, ég s-é spurningar-
svipinn á andlitinu Neón e-r ljós.
Ekki grútartýra eða olíulampi,
heldur hvítt, kalt ljós. Á kvöldin
vo-rn ljós um alla borgina. Glugg-
arnir voru augu húsanna, og lita-
dýrðin setti svip á búðirnar,
þar se-m við keyptum mat, sem þú
hefu-r aldrei séð, dóttir mín.
Þar fengust dósir með sk-raut-
legum miðum, kaffi, sykur, krydd.
ávextir — all-t. sem hugurinn girnt-
ist Föt líka
Þá var auðvelt að lifa, ekki frið
sælt og kyrrlátt eins og nú — auð-
velt.
Ljósin kom-u, ef þú þrýstir á
hnapp, ís-skápar héldu matnum
svölum á sumrin og þíð-
um í frostum Vélar hreins-
uðu teppin, vélar sögðu okk-
ur frá umheiminum, vélar
sýndu okkur hann, véla-r fluttu
okkur um loftin frá einum stað
til annars Véla-r gerðu allt. Þær
drápu líka menn.
Vélarnar hafa alltaf drepið
menn. Ég veit, að þú hefur ald-rei
séð vél, en það er hlutur, sem
hreyfist og gengur fyrir orku. Og
orka er kraftur.
Véla-rnar sögðu okkur frá stríði
úti í heimi, en það var ekki okk-
a-r s-tríð, og það snart okkur lítið.
is það, að Menningarsjóð-u-r Akur-
eyrar heiðraði Guðmund Frímann
svo sem verðugt var.
Slíkir menn eru orðnir sjaldgæf-
ir, og allar líkur benda til þess,
að þeim muni fara fækkandi á
næstu árum og áratugum. Nú á
dögum, þegar alls konar sérhæfing
e-r í örum vexti, liggur sá mögu-
leiki opinn fyrir að menn læri að
eins eitt tiltekið fag, kynnist einu
afmörkuðu sviði — og haldi svo
að það sé allur heimurinn. Það er
nú þegar tekið að bóla á þessu.
Því dýrmætari er okkur hver sá
einstaklingur, sem gæddur er
þei-rri fjölhæfni að geta — og hafa
— auðgað íslenzka menningu,
bæði m-eð huga sínum og hön-dum.
Ein-staka maður mótmælti, en við
hlógu-m að þeim. Við sögð-um með
uppgerðarmeðaumkun: „Vesalings
fólkið", þegar við sáum stríðs-
myndirnar. Konur grátandi yfir
lik-um barna sina, lítil börn horf-
andi stórum, tárvotum augum ti-1
himinsi-ns, sem spúði eldi og eim-
yrju og tók mæðurnar frá þeim.
En þetta var ekki okkar stríð.
Þetta var stríð úti í löndum, og
við hálfhneyksluðumst á mönnun-
um, sem mótmæltu því. Hvað eins
og það þýði að mótmæla ann-arra
manna stríði?
Svo kom priðja heim-sstyrjöldin.
Önnur kom meðan ég var un-g.
Önnur var verri en hin fvrsta, en
ekki jafn slæm og hin þriðja.
Þe-tta var styrjöldin milli Okk-
sr og Þeirra
Sigurvegarinn refsaði hinum
sigruðu eftir aðra heimsstyrjöld-
ina. Þetta voru úrh-rök þjóðfélags-
ins. Við refsuðum eng-u-m eftir þá
þriðju. Við höfðum um annað að
hugsa. Bæði Þeir og Við.
. Þú fæddist rétt áður en þriðju
heimstyrjöldinni lauk. Nú eru
sextán ár síðan.
í gær sýndi faðir þin-n þér rúst-
irnar. Hið eina, sem efti-r er af
stoltu borginni, sem ég ólst upp
í. Það geta karlmennirnir. Þeir
geta sýnt ykkur gígana og sprung-
urnar í jörðina, sem ól okkur. En
ekki sárin, eiturgasið, bensínhlaups
sprengjurnar 03 dauðann. Ekki
hve-rnig það er að lifa í þióðfélagi
karlmannanna og lifa dauða
þeirra.
Við höfðum rætt u-m það fyrr,
konurnar, að s-tanda saman. En
við ræddum um það tvær og tvær,
og- við gerðum aldrei neitt. Við
bjuggum í þjóðíélagi karlmann-
anna, og guð ok-kar var karlk.yns.
Ég hef aldrei ve-rið trúuð, dótt-
ir mín, og ég trúi því ekki nú. að
guð sé að refsa okkur. Hann var
guð karlmannanna. Sé hann til,
hag-ar hann sér ekki ein-s og karl-
m-aður. Og þó. . .
Ég held, að jörðin sjálf sé að
afneita okku-r. Áð hún sé þreytt
á gerðum okkar. Við erurn líka
öll sek.
Konurn-ar um að standa ekkí
saman gegn ka-rlmönnunum og
bjarga börnunum sí-num. Ka-rl-
mennirnii urn að berjast hver
gegn öðrum.
Þú ert betur setí en börni-n í
lön-dum þeim, sem styrjöldin geis-
aði í. Þú þu-rftir ekki að hlaupa,
754
T t M I N N — ÆUNNUDAGSBLAÐ