Tíminn Sunnudagsblað - 29.09.1968, Síða 13

Jónas A. Helgason bóndi í Hlíð á Langanesi.
þax5, sem ég þykist helzt þuría
vegna þessarar greinar. Tel ég þá
réttast, að Konráð geri sjálfur
grein fyrir því, hvernig þátturinn
er til orðinn. Hann segir svo að
upphafi verksins:
„Eftirskrifaður þáttur er þannig
ti! kominn, að um sumarið 1948
rakst ég á uppkast að honum, (eða
sjö fyrstu köflum hans) norður í
Reykjadal á Narfastöðum. Mun
uppkast þetta vera ritað um eða
fyrir 1890 af Kristjáni Jónassvni,
er upprunninn var frá Narfastöð-
um (f. þar 1848, d. í Kaupmanna-
höfn 1915) og var föðurbróðk
systkina þeirra, er þar búa nú. Er
handrit þetta í eigu þeirra, eða má-
ske sérstaklega bróður þeirra,
Björns Jakobssonar, leikfim'kenn-
ara á Laugarvatni Fékk ég hand-
ritið lánað til athugúnar og afrit-
unar og hefur það orðið að ráði
með okkur Jóni Þorbergssyni, óð-
alsbónda á Laxamýri, en sonarsyni
Hallgríms Þorgrímssonar, að ég
reyndi að fylla eitthvað upp þátt
þennan og koma honum á fram-
færi. Handritið er. eins og þegar
er sagt, uppkast eða drög, sem
hafa verið ætluð til hreinritunar
(allvíða skrifaðir kafla.r út á blað-
rendur með örsmáu letri). Krist-
ján hefur auðsjáanlega hrip-
að þetta eftir frásögn Hall-
gríms sjálfs, er hann dvaldi
á Narfastöðum í elli sinni,
og gert sér allmikið far um
að halda orðalagi Hallgríms, sem
eflaust hefur verið skýr maður og
greinagóður Hef ég einnig leitazt
við að breyta sem allra minnst orð-
færi uppkastsins og reynt þó að
koma þættinum í þann búning,
sem ég hygg, að Kristján hafi vilj-
að En hann var viðurkenndur mað
ur fyrir alla rétthermi og samvizku
semi. Sjálfur hef ég aukið við þátt-
inn síðustu köflunum tveimur á-
samt ýmsum orðum og ártölum,
sem auðkennd eru með svigum í
textanum.“
Þetta er þá greinargerð höfund-
ar fyrir þættinum, prentuð sem
smáletursgrein, og ætti hún að
nægja.
Fyrsti kafli þáttarins er nær
eingöngu ættarskrá Hallgríms Eru
þar raktir næstu niðjar og afkom-
endur Þorgríms í Baldursheimi,
Marteinssonar, langafa Hallgríms.
Þar er rétt og mjög glöggt rakið
og sýnir það, að hann hefur verið
ættfróður og skilagóður á ]rau
efni, eins og raunar margt vel gef-
ið fólk var á þeim dögum Hins
vegar hefur Konráð skrifað nokkr-
ar smáletursgreinar neðanmáls til
fyllri skýringa. þar á meðal ættar-
tölu Vigdísar, móður Hallgríms.
Úr þessum þætti tek ég ekki neitt,
þar eð það er utan við .ilefni
þessanar greinar. Aftur á m(iti tek
ég hér upp orðréttan annan kafl-
ann og upphaf hins þriðja til að
sýna, hvernig á því stóð, að Hall-
grímur fluítist til Austurlands ung
ur sveinn, og getur því skorið hér
úr málum. Einnig tek ég orðrétt
upp úr næstu köflum það, sem
ég tel, „að sagan þurfi með“ og
er það allt merkt með tilvísunar-
merkjum. Þessir kaflar eru, pótt
stuttir séu, býsna góð heimild um
árferði og aldarfar og hin kröppu
kjör, er allur þorri fólks í landinu
átti við að búa á því tímabili En
nú skal sagan hafin, að enduðum
öllum þessum formálsorðum, en
kaflaskipting verður hér eðlilega
allt önnur Innan sviga eru skýr-
ingar Konráðs.
II.
Hallgrímur Þorgrimsson fædd-
ist á Hraunkoti í Aðaldal í Suður-
Þingeyjarsýslu þriðja fimmtudag í
sumri — 5. maí vorið 1808. For-
eldrar hans voru Þorgrímur Mart-
einsson og Vigdís Hallgrímsdóttir,
búandi hjón á Hraunkoti, bæði af
mývetnskum kjarnaættum og dug-
miklu bændafólki.
„Þegair Hallgrímur Þorgrímsson
fæddist, var síra Skúli Tómasson
sóknarprestur í Nesi (í Aðaldal
1803—1816) Það mun hafa ver-
ílHINN - SUNNUDAUSBLAÐ
757