Tíminn Sunnudagsblað - 29.09.1968, Síða 17

Systurnar ákváðu að stelast á
næturdansleikinn, þegar dimmt
væri orðið og faðir þeirra væri
sofnaður.
Kjötsúpa með nýju dilkakjöti og
guirófum var skömmtuð um nátt-
mnál: kjötið angaði af lífgrösum af-
réttarins, og gulrófurnar, vaxnar
í hinum heilnæma jarðvegi og í
hinu ferska lofti heimsskautslands-
ins, voru hinar beztu í heimi. Hús-
freyja gaf síðan annarri dóttur
sinni millur úr silfri með festi og
nál af sama tagi. En hinni dóttur-
inni gaf hún silfurkoffur. Að vísu
áttu þær skrautlega, íslenzka bún-
inga fyrir. En þetta voru ættar-
gripir. Og hún vildi bæta þeim upp
vonbrigðin.
Á Læk sváfu hjú öll í baðstofu.
Húsráðendur sváfu í hjónahúsi.
Dætur þeirra sváfu í kamesi þar
innar af. Um ellefuleytið voru all-
ir gengnir til náða, nema liúsbóndi.
Hann sat í völtustól í viðhafnar-
stofu uppi á kvisti, reykti forláta
vindil og grúskaði í reikningum
sínum við birtu af olíuljósi. Hann
var enginn brautryðjandi, og hug-
ur hans hafði aldrei beinlínis stað-
ið til mannaforráða, þótt hans
miklaðist af að vera kominn af
írskum fornkonungum. En metn-
aður. hans var að segja fyrir mörg-
úm hjúum, eiga flest fé í sveit
sinni, svo og flestar kýr og hesta.
Nú kúrðu 600 fjár í landareign
hans, allt hans eign, og nokkrum
kindum betur, sem dætur hans áttu.
En það lekur að halla undan fæti
um auðssöfnuð hjá mér, hugsaði
hann. Eigi er lengur hægt að halda
hjú án þess að greiða þeim kaup,
auk skylduspjaranna þriggja. Eng-
inn vill vera ævilangt af guðsnáð
vinnumaður eða af guðsnáð vinnu
kona framar. Jafnvel smalinn, lít-
ið yfir tekt, kominn af berfátæku
fólki, ætlaðist til þes, að fá þókn-
un.
Þá var kóngurinn lítillátari, hann
var enn af guðsnáð kóngur og við
sömu kjör og forfeður hans.
Bónda blöskraði, að ull hans
dugði alls ekki lengur til þess að
greiða vinnufólkinu kaup. Hvað
ætli föður hans, sem bjó á Læk á
undan honum, hefði fundizt um
slíkan búrekstur?
Þegar klukan sló hálf tólf, hélt
bóndi niður og háttaði. Dætur hans
heyrðu brátt, að hann tók að hrjóta.
Þær voru tygjaðar, lágu í rúmun-
um undir einum saman ábreiðun-
um. Nú skriðu þær hljóðlega út
um gluggann, sem vissi í aðra átt
en gluggar hjónahússins, og ösluðu
í ofvæni rennblauta hána í hálf-
farljósri nóttinni, út fyrir túngarð.
Þær hittu á hestana handan við
klettaborgina. Annar þeirra var
folaldsméri að vísu, en viljug.
Smalanum hafði og tekizt að
lauma söðlunum þangað. Von bráð-
ar riðu systurnar í loftinu götu-
paldra út á þjóðveginn.
Bráðlega reið hópur af ungu, síð-
búnu fólki fram á þær og ávarp-
aði þær, en systurnar létu eins og
þær væru heyrnarlausar. Nógu
skuggsýnt var til þess að hestalit-
urinn þekktist ekki. Systurnar
reyndu að gera sig svo ankannaleg
ar sem unnt var með hátterni sínu
og látbragði í hvívetna. Unga fólk-
ið tók að stinga saman nefjum um,
að þetta væru huldukonur. Síðan
var farið sem leið lá út í á eina
allmikla, og þá tókst systrunum að
halda við hestana og láta sig drag-
ast aftur úr forvitnu, gáskafullu
fólkinu.
Því næst bugðaðist reiðgatan
milli hóla, sem vaxnir voru gul-
víði. Á einum stað þarna hafði
náttúran myndað gulvíðitrjágöng.
Limið náði sums staðar saman yfir
hausum hestanna, og enn lagði úr
því haustþungan ilm. Umhverfið
mátti heita ævintýralegt.
Eftir stundarfjórðungsreið það-
an eru systurnar koninar í fyrir-
heitna landið.'Þær heyra óminn af
dragspilinu. Skammt frá réttunum,
sem hlaðnar voru listilega úr
hraungrýti, fóru þær af baki,
bundu hestana á streng og settu
vel á sig staðinn Því næst vöfðu
þær blæjum um andlit sér, svo að
þær þekktust síður Nú sjá þær
nokkra bændur sitja undir réttar-
vegg, Ijá hver öðrum réttapelana
og súpa drjúgan á. Þeir bjóða
einnig hver öðrum ponturnar. Einn
þeirra kveður síðan rímur við
raust.
Danssvæðið er lýst með tveim
olíuljóskerum. Systurnar hraða sér
í danshringinn, en hafast við í
skugganum. Um fjörutíu pör voru
áð dansa polka, eitt þeirra rann á
sleipu, og bæði hjúin duttu kylli-
flöt. Þegar þau eru staðin upp,
segir kaupakonan, að sá kavaler
sé aumingi, sem geti ekki varið
dömuna falíi. Á Suðurnesjum, þar
sem hún eigi heima, dansi pör á
tjarnarís, án þess að kavalera
skriki fótur. Og hún er blóðrauð
í framan eins og burnirót eftir
frostnótt á hausti, bálreið af hneis
unni og hverfur á brott úr dans-
inum.
Spilarinn situr á tréstól með
rauðum pílárum, sem komið hef-
ur verið fyrir á vagnkassa á hvolfi.
Hjá stólnum er flaska með eini-
berjabrennivíni. Síðan hættir dans,
og hann dreypir á flöskunni aftur
og aftur, getur ekki hætt, það er
líkt og lamb sé komið á spena.
Þess vegna spilar piltur fyrir dans
inum um stund á stóra munn-
hörpu, sem hann hafði keypt um
leitirnar fyrir hagalagðana sína.
Það er sólskin í andliti þessa 14
ára snáða, er moll-tónarnir
úr hörpu hans kljúfa loftið, og
dansfólkið svífur áfram í þung-
lyndislegum valsi.
Þegar lag piltsins unga um ást-’
sjúka huldumanninn er þagnað,
langa valsinum lokið, mundar mað-
urinn í stólnum sig aftur til. Hann
leikur síðan marzúrka af svo mikl
um krafti, að ískrar og orgar í
belg dragspilsins, og við liggur, að
hann rifni. Það er sungið undir:
Komdu hingað, kindin mín,
kokkurinn vill þig finna.
Hann gefur þér brauð og brenni-
vín,
bláan klút og tvinna."
Þá koma systurnar auga á prests
soninn úr Eyrarsveit, sem verið
hafði við plægingar á Læk og víð-
ar vorið áður. Hann var í sörnu
háu, járnslegnu stígvélunum og
þá, en varð samt ekki skotaskuld
úr að dansa. Fáir dönsuðu betur
en hann, né kunnu sig jafnvel og
hann. Dans hans var nánast list-
dans. Hann hafði erft þá gáfu af
föður sínurn.
Systurnar sjá vinnumann af
næsta bæ við Læk dansa við þjón-
ustuna sína. Hún er tuttugu árum
eldri en hann, mænir sífellt á hann
ogUjómar af einfeldni.
Gaman- og hnýfilyrðin fjúka hjá
áhorfendunum. Gleðin í dan.shópn-
um er eins og svellandi haf.
Fólk er laust frá oki hversdags
leikans þessa nótt.
Brátt eru systurnar þotnar i
dansinn. Önnur þeirra dansar við
hávaxinn, föngulegan utansveitar-
mann, sem leiðir hana og verndar,
eins og hann væri dubbaður ridd-
ari. Hann er leikinn í að dansa
öfugt. Og hún kann þvi vel öðru
hverju. Heitur andardráttur hans
TÍMIN N - SUNNUDAGSBLAÐ
761