Tíminn Sunnudagsblað - 15.06.1969, Blaðsíða 16

SIGSTEINH SIGURBERGSSON:
ÚTFARARRÆÐA
SKÁLA-BRANDS
VIII.
Marg-ar sögur u-rðu ti'l um Sk-ála-
Br-ain-d. Su-mar þe-irra hafa verið
skráðar, þótt se-n-n-iie-ga séu þær
fleiri, sem aldrei h-a-fla verið storáð-
ar, og var óg að h-eyra eina nú
fyrir fáu-m döguim, sem átti sér
stað á Evri í Fásk-rúðsfirði í sam-
bamd-i við Mái'íríði Sveinsdöttur,
kionu Erlen-ds Jönisso-n'ar, ömimu-
bröður mí-n-s. Hún va-r eim af Skála-
ættiinuá. döttir Vi-l-borgar, döttu-r
H-aOadóru Antoníusdóttu-r á Ská'la.
Eu h-v-að þar va-r á ferðinmi, veit
engnnin. En þar sem ég ætlaði etoki
að fa-ra að Skrá þjóðsögur, sl-eppi
ég benni hé-r, en kemst aft-u-r á
tmöti ektod hjá því að kryfj-a þær
9uolítið til mergj-ar, sem skráðar
’ eru, því að alllar ófa-rir Berfirð-
iing'a. bæð-i dauðsföB og slys, og
þa-u voru mö-rg. vo-ru ei-gnaðar
"Skáia-Brandi. Það nvá se-gja, a-ð
maginaður hafi ve-rið 9á seiðu-r, sem
Ssebjörg sáldraði yfir Ská'lafólkið.
því að það voru fyrsit og fremst,
n-iðjar Antoníusar á Skála, sem
þessg óár-an fylgdi, m-eira að segja
svo lanigt, að hann elti þá afc
iedð veis-tu-r um haf,
Sagan segir, að Brandur hafi
afdre-i getað g'ert út atf við Anton-íus
á Skála, og áft-u þei-r þó að hafa
áitt marga gHmu-na saman, og oft-
ast á-tti hún að enda í sjónum.
Þannig var lika með Stefá-n sterka.
En eitt er vÍ9t að bei-miildir geta
ékikn amnars em Anitomus h-afi dá-
ið eðlile-gum dau-ða á Skála. Ha-nn
dé 1843 — 64 ána gamall
Sig-u-rður, 9onur hanis, bjó eftiir
íhann á Skiála og var þar hrepp-
stjóri eftir föður sinm. Hann bjó
fyrst í Fossárda'l, byrja-ði þar bú-
sk-ap, þagar þau hverfa þaðan,
Sv-einn og Sæbjörg. H-ainn var tví-
kvæmtur og áittd þrjú börn , m-eð
SÍÐARI HLUTI
fy-nri konu si-n-ni og sex með sein-ni
komu, sem hét Ljósbjöng Gun-n-
laugsdóttir fná Fossándal. Hann dó
gam-all maður á Skála 1869, og er
etotoi getið aniRians ein bann hafi
staðið af sér al-Ia-r bnel'lur Skála-
Brands, En það var ekk-i alveg
saim-a uim 9on 'hamis, An-toníus, sem
bjó í Keldastoógum, eða aafna
hans á TitKlingi, Siguifð, son
St'ertoia-Ant-a, Og þar ftemigu sög-
urnar b}'r undir báða vængi, þvtí
að þe-ir d-rukfen-u'ðu báðir.
Antoníus var elzta barn Siigurð-
ar, fæddur í Fossárdal 1882. Hann
gifltást Sigríði Jónsdöttur flrá
Kelduskógu'm, o>g hjá þeiim dval-d-
ist St-efán sterbi, þagar hann áitti
að glím-a við Stoála-Brand. Móðir
henn'ai og Stefán voru systkina-
börn. Þa-u átifcu 9ex börn, sem ÖM
voru á barusaldri, þagar faðir
þeirra fólll flrá, og tonfcu mörg aif
þeim til Amerítou.
En hvernig seui Skáfa-Brandu-r
hefur nú farið að því að gera út
af við Anfconíus, þá druikkna-ði
hanm í maí 1858, aðein-s 36 ára að
aldri.
Sigurður Autoníusso'n var fyrst
bóndi á Tittiiugi, svo Krosshjá-
leigu og Karisstöðum og bjó svo
síðast á Tittlingi. Hann drukto-naði
þar fram af kiöpp 1840, 52 ára
gamiall. Kona hans var Kaitrín Pét-
ursdöttir frá Sfcreilti. Þau áfctu tvö
börn, sam dóu bæði umg.
Um drukkn-un Sigurðiar va-rð ti!
saga, sem yrði of 1-anigt að rekja
hér, og er ölu lýst, hvernig Skálla-
Brandur kom honum fyirir kattar-
nef við tol'öppima á Titti'iingi.
Þefcta hvort tveggj-a hafa verið
hörmuleg siýs, en ekki voru þeir
einu sjómieninirnir í B-e-rufirði, s-em
hílufcu þess-i örlög á þeim tímia, eiinis
og þelir gefca dæmit um, sem fiiefct
hafia kirkjubók-unum í Beruneis-
sóton. Er það svo rauinalegt, að ég
efia, að viða h-afli orðið meira af-
hroð í Memzkri bændastétt á Aust-
uiriiandi, og er -þá mitoið sagt. Þefcta
sýnir bezt, h-vað var aðal-atvi-nnu-
vegurlinn hjiá Berfirðingum.
Bn hvengii voru menn huiLdiiir
Btranidi. Einum átti hann að haifa
dretokt í Fosslá, og hanin ætlaði að
feilla snjólof-t undan öðrum. Hvað
fiinin óg í heimMuim um þetta? Jú,
maður að n-afni Þorstein-n Eriends-
son, vinnumaður frá Fossárdal,
druikkniaði í Fossá niður um snjó-
ioft, en sá, sem með honum var,
slapp naumlega. Ekki er getið um
nafn á h-onum. Þefcta var 20. m!arz
1825. Amna-r var sagður hafa ver-
ið á sjó mie-ð Skál'aim-önnium, oig
hét Jón. Var hann settur á ian-d
á Skipst-aniga, nokkurn spöl nið-
uir frá Tit-fclingi, og sá-u þe-ir tii
hans nœrri hei-m u-ndir bæ. En
hvað sk-eður? Þurffci þá ékkii Skála-
Brandur end-Mega að þvæl-a ho-n-
um niður í sjó og dretok-ja honum!
Svo einik'emnlega vil nú tl, að
miaður hét Jón Bramdsson og vair
bón-di á T-itfcMmgi 1833—1836. Harnn
var se-inni miaður GuðlLaugar, dótt-
uir Jóns og Ásdísar, sem fórust í
stori-ðublaupiniu í Gautavík. Jón
þessi drutokn-aði af báti í Berufirði
2. júnií 1836, og er hór trúlega
sami maður og þjóðsögnin á við.
Einmig skipti Brandur sér af
Sk-uldaþrj ótum. Maður hét Arn-
björn Sigmiundisson. Harnn var
bóndi á Krossi, ætfcaður frá Geit-
dal. Kona ha-ns hét Guðný Edenidis-
dótfcir. Harnn h-afði sk-uldað Einari
og H-aMóru á Streiti, og var
SkáTia-Bramdur sjaldmast langt í
fj-arlægð f-rá Streitisfóllkinu. Hann
h-efu-r sennile-ga verið hoppamdi
höfuðlaus, rétt á umdan Eimari,
þagar hanm fór inm að Krossi til
þess að rukka Armbjörn, því að
E-imar kom að honum dauðrotuð-
um í fjósimu m-eð gat á höfðinu.
Ambjörn endaði þanni-g sírna daga
á Krossi, dó af stagi 20. júní 1860.
En Btramdur var víða-r en á
Berufjarðarströmd, og má segja að
rekja mætti Slöð hans um alt Aust
urliand. Það er bezt að skjótast til
Sfcöðvianfjarðar. Þar hitfcum við
miann að nafni Jón HöskuMs.son.
Hann fæd-dist 1796 í Kamibshjáleigu
í -Benufirði, og voru foreldrar ha-ns
H-ösk'UÍldur Aírason og Þuríður Jóns
dótti-r. Hamin hefur verið þar sjó-
m-aður, eins og sagan ber mieð sér.
Hamn var staddur ni-ðri við sjó að
beita lóðir, sitóð á steinum, hafði
simn fótinm á hvorum, en þegar
minnst varði, er öðrum. steininum
k-ippt umdan fætinum á honum og
520
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ