Tíminn Sunnudagsblað - 15.06.1969, Side 19

ir Stefáns steriba, sem glímdi við
Sfcála-Brand, og Guðný, sem varð
seiinmi fcona séra Salómons Björns-
sonar í Beiruifirði, síðast á Dvenga-
steini, og viair faðir þeirra Hal-
grámur Þomgiríimsson.
Sigriður, alsystir Jóns var tví-
gift, og var seimmi maður hennar
Guðmuindur Skaftason, prestuir í
Berufirði, var fynri kona hans, og
komu .niðjar þeiiinra töliuvert við
sögu Sfcála-Brandis.
Þó að Berfirðingar nytu ekki
lemigi fiorsjár Jóns í Gauitavík. sózt
samit vei að hér var enginm miðl-
ungur á ferð, enda átti hanm elklki
lamigt að sækja atgervi sitt tii for-
fieðra og mæðra atf Bumsterfefc-
ætt. Hamm er ekki fynr komimm á
B eruf j arðarströnd ern hanin er onð-
inrn hreppstjóri. Sveitin ligguir í
sárum elftiir Skaftáreidiama, og
marguir góður dremiguir iiggur í
valinum, þótt stærri skeli yrðu
aðrar sveitir að bera eu Berufjörð-
ur einis og sjá má í kiirkjuhókum.
'' Ættbogi Jóns og Ásdísax í Gauta
vilk er orðiinm stór og ni'ammvai
mikiið. Þó svo væri, að Jón hefði
skilið eftir sig amman álíka hóp í
Hoilandi, þuirfuim við íslendinigair
örugiglegia efklkert að mimnfeast ofek
ar fyrir það, ef þelir hafa reynzt
þar eims og hér.
En umidianleg eru örlög mamm-
anma. Ég nemmi huigamum til umgl-
ingsáira mimma á Eyri. Ég sé fyrir
mér eimm niðja þessara hjóna, Fá-
skrúðsfirðiniguim kunnur að öliu
góðu, og reyndar öfflum Austfirð-
ingum. Hamrn var sligiiiinigamað-
ur eins og matrósimm frá Gautaválk.
Var lætt'ður skipstjóri, eimm himma
fáu, sem hafði slíkt skipstjórapróf
á Ausbfjörðutm á þeiim tíma. Og
mangir vonu þeir bátamnir, sem
hanin sóbti tdl erlemdnar stnamdar og
skilaði heálum í höfn á Austfjcrð-
um. Þetta var afrefesveirlk þá, því
a® ekfei voiru þeir aiOár miikil haf-
skip. Maður þessi hét Bjarni Jóns-
son, oftast feaillaður Bjanni stýd-
maður. Em æviskeið sitt, endaði
hanm á svipaöan hiátt og forfaðir
hians í Gautavík — það er að segja
við búskapinm. Hanm varð bnáð-
kvaddur við heyskap á nýræfetimmi
fyirir iinmam Búðalkaupibúm.
Það, sem ég hef saigt hér um
ætt Jónis í Gautavík, fiinmst eflauist
eiinihverjum dj'anfl'ega mœlt af ieik-
miammii í þessum fræðum. Em þe'ir
bæti þá uan, sem betur vita.
XI.
Svo í lokim nokkur onð urn
Stefán 'stentoa. Urn hanm enu til aii-
mifeHar heimiMir og þanmlig er um
flllesta, sem hafa kiomizt í kiast við
liögim, og hefur verið vel frá hom-
uim 'geugið sem salkamammi, ef óg
uniá vera svo djarfuir að leggja
miiinm dióm á þau sferif. Við þá,
sem enm eru ofam moldiar og hafa
storiifað sögu sakaimammsimis, langar
mág að segija þetta: Þið emu ekfci
mieima hálfmaðir að sferifa um
Stefán Ólafsson, og væmti ég þess
af þeirn sömu, að hér verði ekki
llátið stalðar mumið. Það má sem
sé ®ka storifia faMlega sögu urn
satoaimamm, og það manm eims og
Stefán Ólaiflssom var. Ég veit vel,
að hamin var setour að l'ögum síns
tíma og var dæmdur samkvæmt
því. Jiesú Kristur var líka dænnd-
ux af lögum sms lamds, og ef
eimíhver vtiH tafca að sár að verja
þanm dóm, þá má hiamin það fyrir
mér. Mér finmst það ekki sæma
mútíimamönnum, sem um Stefám
stonifa, að skiija við hanm seun satoa
miamm. Satoarefmi hamis var það, að
Ihanin féi á leikborði Sjafnar —
það er að segja ásitamgyðjummar, em
við lítum öðnum augum á þammig
brot nú, og ef hamm hefði verið
uppi niotokrom árum fytir, hefði
hamm verið geirður höfð'inu styttni
og saga hamis ekki orðið lemgri En
hún varð þó sú, að við eiigum einmi
periuinmi fleliina í íslenzíkuiin bók-
menintum, þar sem Skráð er þjóð-
sagam uim hanin og Stoála-Bramd.
Stefán mium vera síðasti saka-
maðunimin, sem flúið hiefur að
hjarta ættjarðarinmar, undam flá-
vMegum aithöfnum manmiamma.
Hjanbasílög henmar hatfla efeki allatf
verið mijúfe eða hlý eða blMð. En
faiðmurimm sitóð opinm hverjuim
þreyttum vegfaranda, sem þar hail-
aði sér, og bauð hamn velkomiinn.
Og Stefán kraup þar á bné. Það
var í eina slkiptið, sem hanin gerði
það.
Svo emginm geti sagt, að ég fcretfj-
ist of milkfc, þá ætJLa óg að geta
þess, að óg er búinm að skrifa þátt
uim Stefán sterfea, sem ég feala
Úitiiegumamnimm í Víðidai. Em ekki
ætla óg að biðja Summudagsblað
Tímamis að varðveita þamm þátt, þvi
að ég þyfeist sjá, að hamm yrði tal-
inm þess virði, mesta lagi að hanm
verði lesimm í kummimigjahópi. Ég
ætla að 'geyima hamm og feia þeinri
toynisílóð það til vaúðveizlu, sem for-
smáð er í dag.
Það voru einu sinrni kari og feeri-
irnig í tooti sírnu, ég get Mfea alveg
eins sagt kórngur og drottnimg i
rífei símu, því að miumurimn á þess- ,
uim pemsónum er í neyndinmi emig-
inm. Þau áttu sér son. Hanm fædd-
ist á Tumguh'Öli í Pástonúðsfirði og
var slfcírður Ribarður og er einm
nálðji hjónamna í Gautavik.
Somiuirinm geiði listaverto af föð-
ur símiuim. Hvar haldið þið, að
hiamm haifli válið fctaiverlkinu stað.
VáHdi harnn því stað á steimiögðum
og uppiýsitum strœtuim Reykjavík
unbongar? Nei, hamm valdi því stað
á Strýtu í Hamarsfliliði. Þar fammst
homuim það mrjóta sín bezt, og þainf
ekki að efa vaflið.
Stefám sterici sfcildi eklki eftir sig
meinm son, em við erum ÖM synir
hans og dætur. Eirnn sonu'rimm hef-
ua’ gert af honuim liisitaverk og
hedltir Útlaguim'aðurinm. Þvi var val
ámm staður einhvers staðar i ljósa-
dýrðinmi í Reykjavi'k, þar sem emg-
imm tefcur eftir því, vagna þess það
á þar etofci heima. Nú lamgar mig
tl þeiss að biðja eimhvenn lesamd-
anm að tataa Úbilegumammimm svoma
í huiganuim og ieiggja hanm á bak-
ið. Éig skal Irofa honum að hvila
sig með hamm á leiðimmd. En Stefám
ste'ntoi hefði efeki þurft þess. Hamm
hefði komið honumi hvíi’dariaust á
leiðarenda. Við hvffluim ofekur amm-
að hvort á S'taðaineyrimmi eða Sfeál-
ból á BieTuifjarðamströmd. Ef þið
vitið ekki af hverju við hvfflum okík-
uir þar, þá lesið þið þjóðsögurmar.
Þar á þetta fetaverk að vera i
nokfeuir ár. Leggjum svo aiftur atf
stað, þegar hviidiartíminm er orðimm
hæffflega lamigur, og örkum með
hainm í VRBdai. Þá er þar affl’t iðamdi
af feirðaf ólki, sem kamm orðið að
mieta íslenzka öræfafegurð. Þar
genigur em'gámm fmam hjá honum ám
þess að taka eftir homum, o<g fólk
mum lúta í Totminigu með hrærðu
hjaria og ininmiast liðámma tímia.
Siama mætti segja um hestinm
hams Sdlgurjónis. Listamaðurinn hef-
ur sjálfur sagt, að homum fyndist
eims og hamm stæði á eldsipýtma-
st'okfe. Ef eimhver ea’ í vafa um,
hvar hamm á að vera, þá spyrjáð
hann Rífearð Jónsson. Mðr fimmist
ffllla gert að eyðileggja verk þessara
láistamamma með því að láiba þau
stamda, þar sem þau eru. Vettvamg-
ur þessaira lífvena var ekfei steim-
lögð stræti eða lljósaihatf, og þar
má þau aldrei þeimri tiign, sem þeám
ber. Þáð má alllveg eims hafa þau
immi í stofumum hjá fófflri. Eu nú er
ég að sfeipta mér af því, seim mér
fceimur efcki við, bið því afsökumar
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
523