Tíminn Sunnudagsblað - 03.05.1970, Qupperneq 20

ÞORSTEINN MAGNÚSSONí
HrapJónsá Bólum
Eirns og allir kunnugir vita, hafa
Borgfirðingar ávallt búið hér
eystra við brimasama og hafnlausa
strönd fyrir opnu úthafi, þar sem
úthafsaldan æðir að landi i öliu
sínu ógnarveldi og brotnar við
klettótta strönd og svarrar og sarg-
ar við fjöru og flúðír. Af þessu
hefur leitt, að a'llt fram að síðustu
árum hafa flutningar ailir á hvers
'Otiar vörum og varningi, hvort
sem það hefur verið inn í plássið
eða út úr því, farið fram á þann
hátt, að varan hefur verið flutt í
bátum á milii lands og skips.
Til þess voru notaðir fjórrónir
bátar, sem ég ætla, að hafi yfir
leitt borið þrjár til fjórar lestir
hver. Við það verk voru lfka not-
aðrar lausar bryggjur, allram-
byggilegar úr tré. sem skotið var
fram í flæðarmálið svo langt. að
uppskipunarbátarnir —- en 9vo
voru nefndir bátar ávallt kallað-
ir í daglegu tali — gætu flotið
við þær fuHhlaðnir. Mætti rnargt
rita um fangbrögð Borgfirðinga
við ægi karl við þau störf á þeim
árum, þvi að ekki tók hann alltaf
með neinum silkihönzkum á fólki
»ða far-angri í slíkum tilfellum. En
hað er önnur saga, sem ekki verð
"r skráð hér.
Ég ætla, að það hafi verið árið
1919. sem forráða-nienn Kaupfé-
'ags Borgfirðinga, sem þá var ný
’ega stöfnað. töldu, að félagið
>vrfti að eignast t-raustan bát til
ees3 að þjóna við þessa vöruflutn-
nga á milli lands og skipa. Þá
vi’di svo heppilega til, að hingað
: plássið var nýlega fluttu-r maður,
Siigurður Sveinsson í Vinaminni.
Hann hafði þá um hríð unnið nokk
vi-ð bátasmíðar, en þó einkum
viðgerðir á báturn. Það varð nú
að ráði, að Sig-urður tók a-ð sér að
smíða þenna bát, sem m-un hafa
verið hinn fyrsti, er hann 9míðaði
hér á Borgarfirði, en ekki sá síð
asti, því að alls mun hann ha-fa
smíðað u-m fimmtíu báta á næstu
ár-atú-gum.
Nú lá næst fyrir að afla efni-
viðar í þennan væntanlega bát. Þá
kom framkvæmdastjóri kaupfé-
la-gsins, er þá va-r Þorsteinn M.
Jónsson alþingismaður, -síðar skóla
stjóri og þókaútgefandi á Akur-
eyri, að máli við föður minn, Magn
ús Þorsteinsson, er. þá og lengi
síða-n bjó hér í Höfn, og spurði
hann, livort hann myndi ekki ei-ga
gott rekatré, sem hann gæti seit
sér i fejölinn á bátnum, en það
þyrfti að vera gott, og hefur hann
þá sjálfsagt haft í huga bókstaf
lega hið fornkveðna, að „í kili skal
kjörviður11. Faðir minn kvað hon-
um tréð heimilt, ef -á sínum fjör
um væri spýta, sem nothæf teld
ist til slíkra hluta, og varð það að
ráði, að Sigurður Sveinsson kom
hér út í Höfn að ra-nnsaka þetta
nánar. Ekki hafði hann leitað
lengi, er hann fann spýtu, er hann
taldi ágæta til þessa-ra nota. En
það var stórt rauðviðart-ré, þráð
beint og kvistalaust, með stórri
rót á öðrum enda, er þá hafði um
nokkur ár legið á stokkum, sem
kallað var, hér f-ram o-g niður af
bænu-m á svonefndum Hjallbakka.
En þá var þar enn uppistandandi
fiskhjallur, sem um marga tugi
ár-a hafði verið -notaður til þess að
herða 1 sjófang — þorsk, hákarl
og stórlúðu, sem fyrr á tímurn var
nú reyndar kölluð spraka hér um
slóðir í daglegu tali. Nú lá næst
JÓN JÓNSSON A BÓLUM
— sá, er hrapaSi fram af klettunum hjá
HSfn niSur í stórgrýtfa fjöruna.
fy-rir, aS flytja þetta tré inn að
Bakkagerði, e-n þar skyldi það not-
að. Ti-1 þess kom Si-gurður Sveins
son hingað ú-t efti-r á árabáti, á
sanit þrem öðrum -mönnum úr
Bakkagerðisþorpi, því þá voru
eteki ikomm-ar vélar í báta á Borg-
arfirði, og skyld-u þei-r róa tréð
inn eftir eins og það var kallað —
það er hafa það aftan í bátnuin
á leiðinni, því það var- ailtof stórt
til þess, að taka það upp í bátinn.
Um þessar -mundir bjó á B-a-kka-
bóli, se-m þá var gra9býli í Bakka-
gerðisþorpi, bóndi sá, er Jón hét,
Jónsson, venjulega k-allaður Jón á
Bólum í daglegu taii. Hann hafði
allmi-kinn 1-andbúSkap — sauðfé,
hross og fcýr. Auk þess gerði hann
iön-gum út bát að sumrln-u tii fiski
róðra, svo sem þá var hátt-ur
mai’gra hór uim slóðir, -meðan fólk
af Suðurlandi leitaði rnikið til
Austurlands tl fanga á su-mrum.
Jón á Bólum var að mínu viti —
og fdeiri, sem honurn ky-nntust —
fágætur ág-ætismaður. HjálpsemL
hans og greiðasemi var slík, að
hann virtist á stundu-m jafnvel
meta hag og viðgang sveitunga
sinna meira en eigin hag.Jón Sveins
son, síðar u-m langa hríð bæjar
stjóri og lögmaður á Akureyri, reit
endurminningar -sínar á efri áru-m.
Þar getur hann þess, að hann -h-afi
eitt sinn á unglingsárum sínum
spu-rt nafna sinn á Bólum að því,
hvernig hann igæti eiginlega innt af
hendi alla þesísa þjónustu við fólk,
án þess að tak-a nokkurt gjald fyr
ir, og þá fengið þetta svan
356
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ