Tíminn Sunnudagsblað - 31.12.1971, Blaðsíða 7

ANNA HALLDÓRSDÓTTIR.
KVÖLDLJÓÐ
Glófögur geislabönd Nift hefur numið völd.
gylla við sjónarrönd r áttskugga færast tjöld
himin og haf. hægt yfir heim.
Hnigin er sól í sjá. Sigi nú sætur á
Signt hafa blómin smá svefninn á hverja brá.
dagsljósin dýr og há, allt hverfi angur frá.
drottinn, sem gaf. Oss drottinn geym.
ddl ævintýrin etn* <3g fleiri góð*
bækur. Fyrra bindlC kom út
1904, hið síðara 1908, en Guðmund
ur Gamalíelsson var útgefandi. Af
bókunum komu út margar útgáfur
síðar, og þriðja bindið bættist við.
Þarna birtust fyrst á íslenzku
heimsfræg ævintýri eins og Prins-
essan á bauninni, Þumalína, Ljóti
andarunginn, Hans klaufi, Nýju
fötin íkeisarans, Litli Kláus og stóri
Kláus og Svínahirðirinn.
Eiga þýðandi og útgefandi mikl-
ar þakkir skildai fyrir að færa ís-
lienzkum börnum þetta lestrarefni.
Næst nefni ég Ævintýri handa
börnum og unglingum, sem út
komu í Reykjavík 1903, 120 blað-
síður að stærð. Dr. Bjöm Bjarna-
son fró Viðfírði þýddi.
Þýðandinn mun hsía fundið til
þess, hve mjög vantaöi goít leseíni
handa bömum, þegar hann var
skólastjóri á ísafirði 1901—1907,
og þess vegna hefur hann þýtt
þessi ævintýri. Þau eru vönduð
bæði að efni og máli. Þarna er
meðal annars Svanirnir eftir H. C.
Andersen og Þyrnirós eftir Grimm.
Bókin ikom út í annarri útgáfu
1935. Einkunnarorð þessarar bók-
ar gæti verið vísa eftir þýðandann:
Láttu ekki í bók þína
letra nema það,
sem geyma viltu gullstöfum
greypt í hjartastað.
Þá ætla ég að nefna hér tvær
barnabækur eftir ritsnillinginn Z.
Topelíus. Það eru Bók náttúrunn-
ar í þýðingu Friðriks Friðriksson-
ar, sem út kom 1910, og Sögur,
sem út kom 1919 í þýðingu ýmissa
kunnra manna. Báðar bækurnar
voru gefnar út af Guðmundi Gam-
alíelssyni bóksala. Þegar góð
barnabók var annars vegar, var
hann alltaf fús til að greiða henni
veg.
í Bók náttúrunnar voru sögur
og ljóð úr dýraríkinu með mynd-
um, og naut hún mikilla vinsælda.
Hún hefur komið út í fjórum út-
gáfum.
í síðari bókinni eru einkum úr-
valssögur, eins og flest það er Z.
Topelíus ritaði fyrir börn. Þama
eru sögumar Sampó, Litli Lappi,
Björldn og stjarnan, Stjameyg og
fleiri. Þetta er ein af þeim barna-
bókum, sem mikill fengur var að
fyrir íslenzka æsku.
Allir þekkja ævintýrið um Mjall-
hvít ©g dvergana sjö. Magnús
Grímsson íslenzkaði þao. Sjötta út-
gáfa Mjallhvítar kom út í Reykja-
vík 1912. Útgefandi var Guðmund-
ur Gamalíeisson. Þorsteinn Erlings
son skrifar þar skemmtilegan eft-
irmála. Þar segir hann meðal ann-
ars:
„Það hittist svo á. að núna í ár,
1912, mun vera aldarafmæli Mjall-
hvítar litiu, því að ástæða er til
að halda, að sagan af henni hafi
verið prentuð í þjóðsagnahefti,
sem þeir gáfu út árið 1812 í Kassel
í Þjóðverialandi bræðurnir Vil-
hjáimur og Jskob Grimm, og sag-
an væri þar prentuð f fyrsta sinn.
Mjallhvít hefur verið sporadriúg
um veröldina, því að nú er langt
síðan, að hún var talin ein af þeim
sögum, sem þýddar voru á flestar
tungur Norðurálfu og þó komið
víðar og oftasí prentuð með mynd-
urr ýmist marglitum myndum eða
ciökkum eins og hér er gert, og
alLs staðar þykir börnum. jafnvænt
um hana, hvort sem þau eru hvít
eða svört, gul eða eirrsuð. Öll eru
þau fíkin í hana og hætta ekki að
lesa hana fyrr en þau kuuna hana
utan bókar“.
Fyrsta útgáfa hennar á íslenzku
kom út f Kaupmannahöfn 1852
með litmyndum, en útgefandi var
Egill Jónsson bókbindari. Mynd-
irnar eru eftir Franz Pocci greifa,
nafnkunnan, þýzkan listamann.
önnur útgáfa kom út 1872, og var
Egill enn útgefandi. Fiórða útgáfa
kom/1893 hjá A. Rosenberg í Kaup-
mannahöfn. Fimmta útgáfan kom
út í Reykiavík 1907 á kostnað Guð-
mundar Gamalíelssonar, en sjötta
útffáfan 1912 og oft síðan.
Bók æskunnar eftir C. Skov-
gárd-Petersen kom út í vandaðri
útgáfu 1910 f þýðingu Jóns Þí /ar-
inssonar fræðslumálastióra. Útgef-
andi var Sigurður Kristjánsson.
Bókin er 272 blaðsíður. Höfundur
bókarinnar var danskur prestur og
rithöfundur.
í formála segir þýðandi: „Höf-
undur þessarar bókar kveðst kalla
hana Bók æskunnar fyrir þá sök,
að hún talar um æskuna, og er rit-
uð fyrir unga menn, pilta og stúlk-
ur“.
Þetta hefur verið talin úrvalsbók
og jafnt lesin af tmgu fólki og full-
orðnu. Þýðandinn vann gott verk,
er hann þýddi hana á íslenzku.
Sella síðstakkur eftir Hans Aun-
rud. 112 blaðsíður að stærð, kom
út 1911 I þýðingu Helga Valtýsson-
ar. Síðar kom hún út í þýðingu
Frevsteins Gunnarssonar.
Þessar sögur hafa notið mikilla
vinsælda i Noregi og svo hefur
einnig verið hér á landi.
Jólagjöfin, þrjár jólasögur, 36
blaðsíður að stærð, gaf Sigurbjörn
Á. Gíslason út 1901. Sögurnar eru:
1. Stórkaupmaðurinn og sauma-
stúlkan. 2. Dómarinn (úr norsku).
3. Krossinn. Sönn saga úr Fær-
eyjum.
Sögur þessar flytja kristilegan
boðskap.
Jólasveinninn, sögur og söngvar,
fjórtán blaðsíður, kom út 1903. Að-
albjörn Stefánsson safnaði sögun-
um. Lítil, læsileg bók.
Nokkur ævintýri eftir W. Hauff
f þýðingu Alexanders Jóhannesson-
ar kom út 1912 og er 140 blaðsíð-
ur að stærð. í bókinni eru sex æv-
intýri, skemmtileg aflestrar á góðu
máli.
Fleiri barnabækur verða ekki
teknar til umræðu að þessu sinni.
Við þessa upprifjun á gömlum
barnabókum kemur í liós, hve
marga gimsteina er þar að finna.
Og gæti komið til álita, hvort ekki
sé æskilegt að gefa sumar þeirra
út á ný.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
919