Lesbók Morgunblaðsins - 31.01.2004, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 31. JANÚAR 2004 3
Einar Már
Guðmundsson
spyr hvernig safn um hann sjálfan
myndi verða í grein er hann kallar
Rithöfundurinn sem safn.
Tahar Ben Jelloun
heimsótti Ísland fyrir tveimur árum og í
kjölfarið skrifaði hann smásögu sem ber
heitið Níðvísan, hún er innblásin af dvöl
höfundarins hérlendis.
Gallerí Hlemmur
hefur verið starfrækt vel á fimmta ár en nú
um helgina verður því lokað. Bergþóra
Jónsdóttir ræddi við eigandann, Þóru
Þórisdóttur myndlistarkonu, um rekstur
gallerísins og framtíðarhorfur á mynd-
listarmarkaðnum.
Frost
nefnist nýjasta skáldsaga norska rithöfund-
arins Roys Jacobsens en hún fjallar um Gest
Þórhallsson sem sagt er frá í Heiðar-
vígasögu. Einar Kárason skrifar um bókina
og líkir henni við Gerplu.
FORSÍÐUMYNDIN
er af verki eftir Georg Brecht, Mers d’alors, oh de Cologne, 1972, en það er á
FLÚXUS-sýningunni sem var opnuð í Listasafni Íslands í gær.
Í
BYRJUN hvers árs streyma skokk-
arar út á götur, ef aðstæður leyfa, og
fólk í aðþrengdum teygjufötum skráir
sig í þrekmiðstöðvar, fullt af fyrir-
heitum. Margt af þessu fólki nær
árangri en hjá ýmsum er nú raunin sú
að þeir grenna sig um nokkur kíló en
þyngjast um fleiri.
Hér í Bretaveldi er svipað upp á ten-
ingnum. Göturnar fullar af skokkurum og
hvers konar hvatningar uppi um alla veggi.
Og Bretar hafa ástæðu til að hafa áhyggjur.
Þeir eru nefnilega skv. skilgreiningu ein feit-
asta þjóð Evrópu. 22% Breta eiga við offitu-
vandamál að stríða og í samfélagi þar sem síg-
aretta og bjórglas eru taldar eðlilegar fram-
lengingar handleggja eru menn að vakna upp
við vondan draum og átta sig á að forvarnir
kunni að hafa verið eitthvað sem skoða átti
fyrir löngu.
Læknar hafa mestar áhyggjr af unga fólk-
inu sem lifir á sætindum, djúpsteiktum mat
og, um leið og aldur leyfir, bjór. Og fyrir utan
það að reykja hefur verið slakað á skilgrein-
ingunni á því hvað teljist hættuleg eiturlyf.
Loks er hægt að fá lyf við hverju sem er,
mörg þeirra yfir borðið hjá lyfsalanum.
Og menn snúast hér í hringi eins og víðar í
heiminum og ræða um kúra og líkamsrækt.
En hrópendurnir í eyðimörkinni eru þeir
sem segja – hvernig væri að breyta lífs-
háttum?
Meðal þess sem bent hefur verið á er mat-
aræðið almennt. Kíkjum í nestiskassann hjá
skólabörnum hér. Mér er sagt að hjá skikkan-
legu bresku skólabarni sé að finna samloku,
poka með karftöfluflögum, súkkulaði og gos.
Mörg kaupa sér hamborgara og með þeim í
hádeginu. Í verslunum eru hillumetrar af sæt-
indum sem einmitt eru markaðssett með það í
huga að það henti vel skólabarninu í nestið.
Vitaskuld getur barnið orðið sér úti um mat
í skólanum, sem er þá oftar en ekki djúp-
steiktur og ofsoðinn. Sem meðlæti er hægt að
fá gos, flögur o.s.frv.
Bent var á, ekki alls fyrir löngu, að í Finn-
landi hafi menn einfaldlega breytt skóla-
máltíðum í heilbrigðari mat og bannað sæt-
indi og viðlíka í nestinu. Nokkuð sem flestir
íslenskir skólar gera við litlar vinsældir. Af-
leiðingin var að Finnar féllu niður listann yfir
feitustu þjóðir Evrópu.
Nú er það vitaskuld mikill munur, en
kannski sama hættan, að vera of feitur og of
grannur. Það sást vel á bandaríska töfra-
manninum David Blaine sem var 44 daga í
glerskáp og fékk ekkert nema vatn. Fyrstu
vikurnar á eftir var hann varla með sjálfum
sér.
En það er fleira sem bent er á í umræðunni
hér úti.
Meðal þess sem fylgir offitunni er gríðarleg
aukning krabbameins, sem tengd er offitu-
vandamálum og kannski efnum í mat líka.
Menn eru ekki vissir.
Svo eru atriði eins og úthald, öndunar-
vandamál og hjartavandamál, svo ekki sé tal-
að um vandamál við að fata sig! Fjölgun versl-
ana fyrir þá sem eru í stórum stærðum segir
sína sögu.
Menn benda einnig á að í eina tíð hafi fá-
tæklingar verið svo grannir að öfund var að.
Nú er annað uppi. Ódýrasta fæðan sem hægt
er að fá er stórhættulega fitandi og því eru fá-
tæklingar síst grennri en hinir nú um stundir.
Hér stóð um tíma hörð deila milli næring-
arfræðinga sem héldu því fram að harða fitan
í skyndimat og djúpsteiktum væri verri en
önnur fita. Skyndibitakeðjurnar svöruðu því
til að vitaskuld væri það bull en menn ættu að
skoða hversu mikið þeir borðuðu og ekki að
vera að borða mat milli skyndibita.
Hugtakið að borða milli mála fékk nýja
vídd.
Þá var bent á að sístækkandi matar-
skammtar ýttu undir vandann. Menn klára
það sem á diskinn er sett.
Góð saga var sögð af frægri leikkonu sem
um árabil hefur hent þriðjungi þess sem
henni er skammtað í megrunarskyni. Og það
þegar stór hluti heimsins sveltur.
Eitt vandamálið enn væri einmitt það að
fjölskyldan snæddi sífellt minna saman en
gripi sér bita hér og hvar. Fyrir vikið væri
erfiðara að henda reiður á neyslunni og gæð-
um hennar. Sú staðreynd að Bretar eyða nú
innan við 20 mínútum á dag í að útbúa mat, að
meðaltali, í stað eins og hálfs klukkutíma seg-
ir kannski allt.
Nú vil ég síst draga úr þeim sem hafa farið
af stað fullir fyrirheita en ég þekki það af eig-
in reynslu að þetta er erfitt við að eiga. Auka-
kílóin eru vissulega hættuleg og það er einnig
vont að missa svo stjórn á megruninni að
manni verði hætt af, annaðhvort vegna þess
að fæðan sem verið er að borða er of naumt
skorin eða of einhæf til að sinna þörfum lík-
amans. Þannig hafa ýmsir umdeildir megrun-
arkúrar farið af stað og skemmst að minnast
fitukúrsins sem lagði að fólki að borða helst
smér og flot í öll mál en forðast brauð og
ávexti m.m. Svo má nefna kúra þar sem menn
snæða eingöngu ávexti eða grænmeti eða
annað. Og það að taka út árskort í nærliggj-
andi hressingarstöð er einnig mjög gott, –
fyrir stöðina allavega. Þannig var hjá mér. Ég
steðjaði inn, fullur fyrirheita, lagðist á bekki
og hentist á hlaupabretti og hamaðist og ham-
aðist. En svo fór vitaskuld að offorsið var of
mikið eða tíminn ekki nógur og eftir ein-
hverjar vikur var árskortið mitt ónotað en
peningarnir ávöxtuðust hjá miðstöðinni. Nóg
var af afsökunum.
Ég er sannfærður um og þekki fleiri sem
eru sama sinnis, að megrunarkúrar og hama-
gangur hafi orðið til þess að ég fitnaði í raun.
Málið snerist líklega um það að ég skipti ekki
út lífsstíl mínum fyrir annan betri. Þegar
kúrnum lauk eða þegar ég gafst upp á honum
fór ég frá svelti til ofáts og vann upp tapið
ríkulega.
Og nógar voru afsakanirnar. Eftir áramót-
in brestur á með árshátíðum, páskum, ferm-
ingum og hverju öðru sem nothæft er og ógn-
ar einbeitingunni.
En það er líka mjög vont fyrir þjóð sem
hefur öll tök á að vera hraustari og betur sett
en nokkru sinni fyrr að kafna úr fitu og fitu-
tengdum sjúkdómum.
Það vekur líka athygli mína að hversu
miklu leyti fólk leitar lausna í einskonar inn-
pökkuðum lausnum sem oft beinast einvörð-
ungu að hluta vandans. Vissulega er hægt að
kaupa sér alls konar megrunarlyf, en mörg
þeirra hafa aukaverkanir sem geta verið
skaðlegar líkamanum. Þá er hægt að skella
sér á eitthvert tæki og hamast og hamast en
þá er hæpið að verið sé að rækta líkamann
sem heild. Ég held að einfaldar lausnir dugi
best. Göngutúr með maka eða börnum er án
efa ekki bara fyrir líkamann.
Holdafarsmál eru vandamál á Vestur-
löndum, hvort heldur sem er holdafar þeirra
sem eru of grannir eða hinna sem eru of feitir.
Mest er þó vandamál þeirra sem gera sér
ranghugmyndir um sjálfa sig.
Líklega er það mikilvægast af öllu að sjá
hlutina í réttu ljósi og skoða lífshætti sína í
heild.
Hvað sem tautar og raular ætla ég að gera
allt sem ég get til að forðast fatastærðina sem
var á stóru jakkafötunum mínum sem ég gaf í
sumar sem leið.
Það er ekki gefið að það takist. En ég vona
það.
HOLDAFAR
RABB
M A G N Ú S Þ O R K E L S S O N
ÚR ÞRYMSKVIÐU
Reiður var þá Vingþór
er hann vaknaði
og síns hamars
um saknaði,
skegg nam að hrista,
skör nam að dýja,
réð Jarðar bur
um að þreifast.
Og hann það orða
alls fyrst um kvað:
„Heyrðu nú, Loki,
hvað eg nú mæli,
er eigi veit
jarðar hvergi
né upphimins:
ás er stolinn harmri.“
Gengu þeir fagra
Freyju túna,
og hann það orða
alls fyrst um kvað:
„Muntu mér, Freyja,
fjaðurhams ljá
ef eg minn hamar
mættag hitta?“
Þrymskviða er ort undir fornyrðislagi. Hún er aðeins varðveitt í Konungsbók.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR
5 . T Ö L U B L A Ð - 7 9 . Á R G A N G U R | U M S J Ó N Þ R Ö S T U R H E L G A S O N | T H R O S T U R @ M B L . I S .
EFNI