Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.2004, Blaðsíða 2

Landamæri listarinnar
Endurreisn Eiða sem menningar- og
listaseturs í tengslum við alþjóðlega
strauma og listamenn hefur verið í uppsigl-
ingu í nokkur ár. Hægt og sígandi er sú
hugmynd að verða að veruleika eftir því
sem áætlanir um starfsemi á Eiðum taka á
sig skýrari mynd. Alþjóðlegt menningar-
og listasetur er tímabært. Stundin er kom-
in ef miðað er við gróskuna í íslenskum list-
um um þessar mundir.
Á liðnu ári áttu sér stað miklar umræður
um landamæri og þjóðerni listar á Íslandi.
Óþarfi er að fjölyrða um þær umræður.
Þrátt fyrir ólík sjónarmið virðast allir sam-
mála um eitt: Íslensk list og ekki síst ís-
lensk myndlist þarf meiri stuðning og
styrk ef hún á að geta vaxið í samræmi við
aðrar listgreinar í landinu og sambæri-
legar listgreinar í öðrum löndum. Ef hún á
að geta verið samkeppnishæf. Ef hún á að
geta notið sín sem skyldi í samfélagi þjóð-
anna og staðið á eigin forsendum. Verið list
sem er í senn aðgengileg og áhugaverð fyr-
ir listunnendur og listneytendur um víða
veröld.
Nú frekar en nokkru sinni fyrr er ís-
lensk list á krossgötum. Í fyrsta sinn eru
landvinningar íslenskra listamanna ekki
einskorðaðir eða takmarkaðir við einangr-
aða atburði eða strandhögg einstakra lista-
manna.
Íslensk tónlist, íslenskar bókmenntir, ís-
lensk leiklist, íslenskar kvikmyndir og
jafnvel listdans hafa komist varanlega á
kortið í heimi alþjóðalista. Undanfarin tvö,
þrjú ár í stærra samhengi en við höfum áð-
ur upplifað.
Orsakir og ástæður þessarar þróunar
eru margvíslegar og margþættar og ekki
hægt að gera þeim skil hér. Enda skiptir
það ekki máli. Það sem skiptir máli er
hvernig við hlúum að vaxtarsprotum ís-
lenskrar listsköpunar og landvinningum
svo að varanlegur ávinningur hljótist fyrir
land og þjóð. Og ekki síst að hægt verði að
bæta kjör og aðstæður íslenskra lista-
manna svo þeir geti einbeitt sér að list-
sköpun en séu ekki tilneyddir að vinna
margvísleg aukastörf einungis til að hafa í
sig og á.
Að vísu held ég að segja megi að hagur
íslenskra listamanna hafi skánað á undan-
förnum árum um leið og gæði íslenskrar
myndlistar hafa aukist. En engu að síður
er úr litlu að moða og myndlistarmarkað-
urinn alltof lítill til að styðja og styrkja þá
listamenn sem vilja og geta listrænt séð
haslað sér völl. Til þess er þjóðin einfald-
lega of smá og það sem verra er þá er lítil
hefð fyrir listsöfnun eða styrkjum einstak-
linga og fyrirtækja til listar og listamanna.
Í raun má segja að áratugalöng forsjár-
hyggja í listageiranum hafi firrt ein-
staklinga og fyrirtæki skilningi á að öflug
listmenning þrífst því aðeins í nú-
tímasamfélagi að almenningur og
fyrirtæki styðji listsköpun með kaupum
listaverka og fyrirtæki með beinum og
óbeinum framlögum til listastofnana og
listamanna, auk styrkja og framlaga opin-
berra aðila.
Þetta eru ekki sérstakar aðstæður.
Breska blaðið „Financial Times“ birti fyrir
skömmu grein um hversu erfitt er að fá
efnamenn og stöndug fyrirtæki til að
styðja menningu og listir. Einkaframtakið
hefur einfaldlega ekki ennþá gert sér grein
fyrir mikilvægi þess að styðja slíka starf-
semi. Stuðningur af því tagi er jákvæður á
marga vegu, hefur jafnvel gildi í beinhörð-
um peningum fyrir þann eða þá sem að
stuðningi standa.
Í þessu litla landi er ennþá ríkari þörf
fyrir stuðning þessara aðila þar sem smæð
samfélagsins gerir það að verkum að fram-
lög hins opinbera eru fátækleg í saman-
burði við aðrar þjóðir, einkum nágranna-
þjóðir okkar.
Við stöndum líka á krossgötum í þeim
efnum. Sýning Rómeó og Júlíu með Young
Vic í London hefði vart verið framkvæm-
anleg án styrkja Phar
leiða við íslenska tónl
og Icelandic Airwav
Hljóta aðrir að fylgja
Höf og lönd skilja e
inga og listneytendur
Markaðurinn stæk
og kröfurnar um leið
sér heim. Þannig njó
sem erlendis gerist en
apa beint eftir því sem
gerast en getum vona
til dæmis gert í tónlis
sköpun ferskan blæ.
Þannig er hægt
tengsl við hinn alþjóð
ingar hafa skyndilega
en náttúrufegurð og n
Í þessu samhengi
um alþjóðlegt listaset
varanleg samskipti in
listamann verða ræ
varanlegum tjáskiptu
Brids á