Íslendingaþættir Tímans - 13.11.1968, Blaðsíða 18

Halldóra Eyjólfsdóttir
10. janúar 1874 - 4. desember 1967
Heimilin eru undirstöður þjóð
félagsins. Menning þess og ham-
ingja veltnr meira á þeim en nokfcr-
um öðrum sbofnunum þes.s. Ham-
ingjusnauð lieimili eru fúnar undir
stöður en hamingjusöm sterkar. Á
hamingjusömum heimilum ríkir
friður og fórnfýsi, velvilji og vinnu-
gleði. — Þebta kemur mér í hug
er ég æbla með nokkrum orðum
að minnast konu, sem andaðist á
s.l. ári, þá komin á tíræðisaidur.
Það var vorið 1893, að ung
stúlka, Halldóra að nafni, kom
sunnan úr Nesjum austur á Fljéts-
dalshérað með Einari pósti Óla-
syni, sem þá var heimilismaður í
Kollstaðagerði á Völlum. Þá
bjuggu í KoHstaðagerði sæmdar
hjónin Jón Arngrímsson og Krist-
ín Einarsdóttir, sem var hálfsystir
Einans Ólasonar. Hafði Einar ráð-
ið HaíUdóru í ársvist til þeirra
hjóna. HaHdóra var fríð sýnum, vel
vaxin, sviphrein og hæglát í fram-
komu. Það kom og brátt í ljós, að
hún var vel greind og prýðilega
verki farin.
Halldóra var fædd 10. janúar
1874 að Homi í Nesjum, dóttir
hjónanna Eyjólfs Sigurðssonar og
Guðleifar Stefánsdóttur, er þá
bjuggu að Horni. Þau hjón áttu
tíu böm og var Halldóra næst
yngst. Er Hal'ldóra var tíu ára
flutti hún frá foreldrum sínum
og gefst færi á að vinna gagn landi
sínu og samtíð. En í þeim flokki
manna er Stefán Björnsson, i
fremstu röð.
Kvæntur er Stefán Björnsson,
Ingu Ólafsdóttur bónda að Eystra-
Geldingaholti í Gnúpverjahreppi f
Árnessýslu og eiga þau ánægju-
Jegt heimáli að Suinnuvegi 31 í
Reykjavík.
Færi ég þeím hjónum mínar
beztu þakkir og ámaðaráskir i til-
efni afmælisins og óska þeim og
börnum þeirra allrar blessunar
Sigurgrímur Jónsson.
með hjónum, sem höfðu verið i
húsmennsku á Horni, að Stórulág
í sömu sveit. Hétu þau Þorleifur
Sigurðsson og Sigríður Einarsdótt-
ir og héfu þá búskap í Stórulág.
Reyndust þau Hal'ldóru eins vel og
hún hefði verið dóttir þeirra. Ekki
veit óg hvers vegna Hallóra flutti
austur á Hórað. Þau hjónin í
KoUistaðagerði hafa líklega beðið
Einar póst að útvega sér vinmu-
konu er hann fór í póstferð suður.
Stóralág er í þjóðbraut og hefur
Einar sennilega komið þar við á
feiðum sínum og orðinn kunnug-
ur fólki þar. Honum hefur geðjast
vel að þessari ungu stúlku og Haffl-
dóm líkitga lamgað til að kanna 6-
kunma stigu.
Þau hjón í Koliisstaðagerði
höfðu átt eina dóttur og tvo sonu.
Eldmi sonur þeirra Óli, mjög efni-
legur maður, hafði andast einu eða
tveimur árum áður en Halidóna
kom þangað, en ymgri sonur þeirra
Þórarinn, fæddur árið 1879, var
heima í föðurgarði. Dóttir þeirra,
Salín var og heima. Hún giftist
Einari syni Einars pósts Ólasonar.
En Eimar Ólason var þá orðinn
ekkjumaður. Tvö ár var Haldóra
í Kollsstaðagerði. Fyrri veturinn,
sem hún var þar, andaðist Jón
Arngrímsson úr hirnni skæðu inn-
flúensudrepsótt, er þá geklk um
Hérað og víðar og varð fjölda
manns að fjörtjóni.
Frá Kollsstaðagerði fór Haildóra
í KetHsstaði á VöHum og var þar
fimm ár. Þá var hún edtt ár á Víði-
læk í Skriðdal hjá Stefáni Þórar-
imssyni og konu hans Jónínu, dótt-
ur Einars pósts Ólasonar. Bjuggu
þau seinna á Mýrum í Skriðdal og
voru nafmkunn sæmdarhjón. Þá
var HaHdóra einn vetur að læra
sauma á Seyðisfirði hjá konu, er
jafnan var kennd við atvinnu sína
og kölluð Sauma-Rósa.
Eftir lát Jóns Amgrímsson-
ar mun búskap ekkju hans hafa
farið hnignandi. Tengdasonur
hennar, Einar Einarsson var ráðs
maður hjá henni, en hann var
hefflisuveill.
Um aldamótin keypti Einar ÓJa-
son, er þá var hættur póstferðum,
Hvannstóð í Bongarfirði. Flutti þá
bæði hanm, Kristín systir hans og
fjölsikýldur þeirra að Hvannstöði
og bjuggu þar nofcfcur ár.
Voríð 1904 flutti Hallldóra Eyj-
ódifsdóttir til Borgarfjarðar og giift-
ist Þórarni Jónssyni frá Kollstaða-
gerði. Þá um vorið hófu þau búskap
sinn á HvoJi, sem er þar í miðri
sveit. Fór móðir Þórarins með
þeim, og var jafnan hjá þeim úr
því, meðan hún lifði.
Þórarinm Jónsson var mesti
myndainmaðuir, bæði í sjón og raun
svo að efcki balaðist á með þeim
hjónum. Hann var frernur hár
vexti, vel vaxinn og fríður sýnum.
Hann var greindur og glaðsinna,
duglegur og myndvirkur og dreng-
síkaparmaður hinn mesti. Betra
hjónaband en þeirra HaHdóru hef
ég ekki þekkt. En ég kynntist
þessum hjónuim í mörg ár, og Þór-
arni frá því að ég man fyrst eftir
mér. Á mfflli Útnyrðingsstaða, þar
sem foreJdrar mínir bjuggu og ég
er fæddur og uppaldnn, og Koffls-
staðagerðis er efcki meira en 15
mínútna gangur, og mifcffl vinátta
á mfflli bæjanna, enda ættir okkar
Þórarins marg saman bvinnaðar.
Þau tólf ár, sem óg bjó með fjöl-
Skyldu minni í Bafckaþorpi á Borg-
arfirði, hafði ég miki'l samskipti
við þau hjón. Ég bafði keypt þriðj-
ung HvoJs, heyjaði þar á sumrin,
en Þórarinn hirti skepnur mínar.
Borgarfjöiður er fögur sveit
en harðindasöm. SérstakJega
valda vorharðindi bændum þar oft
mffldum erfiðleifcum og tjóni Vor-
ið 1918 fluttu þau Þórarinn og
Haffldóra nieð fjöiskyldu sína til
Breiðavíkur. Við höfðum þá selt
Hvol og keypt Breiðavík. Breiða-
vik er mikffl jörð, en oft er þar
erfitt með þurrkun á heyi vegna
þoku og rigninga.
Þau Þórarinn og Haffldóra byrj-
uðu búskap sinn með litJum efn-
um. Bú þeirra var aldrei stórt og
efnahagur fremur erfiður, en jafn-
an var gott að koma tffl þeirra
vegna hins góða andrúmslofts heim-
fflisins. Fyrstu árin, sem þau
18
ÍSLENDINGAÞÆTTIR