Íslendingaþættir Tímans - 27.06.1969, Side 4

í 9 ár. — Á þeim árum lagði harai
granldvöl a0 Mnnj meirfaistu
meraiitiaistofnun. Sótt-i h-arai fynir-
myudir til danskra lýóháskó'la, en
tók jíufnfrsmt mið af menrotia-
stofnun þeírri i Siigtuna í Sviþjóð,
sem Manfred Björkquist, síðar
StokkhóOmsbiiskup veitti forstöðu
oig uniglkirkj'uhreyíimgin sænska
hiafiði gieirt að háborg sinná. —
Tunga, saga og trú voru hoTnstein-
ar hinmar nýju menntiastofnunar,
en stjórnsemi árvekni og um-
hyggja efniviður þeirrar skjaid-
boiTgar, sem slegiin var um nem-
endur og starfsfólk — Sira Ás-
mumdur á Eiðum varð brátt við-
urkenndur sem einn af beztu og
huigmynd a rikustu skótt amönnum
ttandsins. Hann gerði skóla sinn að
eftiirsóttri menntastofnun. nem-
endur sina að bjartsýnu, vönduðu
og fró'ðu fófllki, og glæddi attveg
sérstaklBga málsmekk _ þeiirra og
virð'ingu fyrir sögu ísttands og
nDennimgu. — Síra Ásmundur
sdnnlttt Mtt öðrum verkefnum en
skólastjórninni rneðan hann var
auStur á Eiðum .Frá þeim tíma
eru hleltíur ekki mörg rit, sem gefa
ttttt kynna, hvað bærðist í huga
hians, eðia hverjar ha eytiinigair verða
á skoðunum hanis og sfldflningi.
Hann skrifar skýrsiu skófla sins
að gera grein fyrir starfsemi hans.
Hann igeris+ ritstjóii að næsta sér-
stæðu ámsriti, sem nefndist Eiða-
kveðjur og var ársrit nemenda-
samlhands Eiðaskófla. Ársrit þetta
var fjöflritað og hafði síra Ásmund
ur riitstjórnina á hendi á árunum
1921—1928 ~ Að einu riti um
trúmlál ar hann höfundur ásamt
flleiiirum, það var ritið Heimilisguð-
rækni, sem kom út 1927. — En
vefl fyfllgdist síra Ásmundur með
Mrkrjulleigu starfí á Austuriiandi og
studdtt það eftir mæ.tti, var enda
um sllfleið formaður Prestafélags
Aiuistuiitands.
Þaið kom því engum á óvart, a@
tffl síra Ásmundar Guðlmundsson-
ar á Eiðum skyltíi leitað, þegax
Haralldur Níeflsson prófessor féflll
firó snemmia árs 1928. Vax þess
óskaið, að síra Ásmundur hyrfi
suiðlur að prófa verðandi guðfræði-
toanidídata um vorið, og hann sett-
ur dósent við guðfræðideld Há-
skófla ísflands 24. apríl 1928 frá
1. sama mánaðar. Sira Ásmundur
viar iþanmiig orðinn hásflíólailflennaiii
og þvtt stiarfi gegndi harnn tttfl árts-
ins 1954, er hamn var kosinm
bisflcup ísilamdls, eða næstum því
26 ár.
Prófessor Ásmumdur Guðmunds
som varð fljótflega einma mestur
áhnilfamaðiur í ísfliemzlcu kirkjummi
— Þar kom margt tl. — Hamm
var afhurða kenmari. Því báru
nememdur ham-s mifcfla virðingu
fyrir homum, vissu sem var, að
hamm .vamn meira að fræðum sín-
um en mokKar amuar og bjó sáig
meira og betu-r umdir hvem tíma
en aðrix lærdómisroemm, er þettr
höfðu komizt í kynni við. — Pró-
fessoT Ás/nundur kynmití guðfræð-
ina alþýðu landsmb, sk-rifaði bæk-
ur, sem náðu til almenninigs og
gáfu mönnurn hlutdeifld í merk-
um ranmsóknum og forvitnfflegum
niðurstöðuni — H-ann skri-faði
kenmslubækur fyrir mememdur
sttma, bæð-i við Háskóla ísflamds, svo
og KemmaraskóHamn, em þar sturnd-
aði hiamrn tímakemmsl-u öfll þau áx,
er hanm var háskólakenmari. P-ró-
fessor Ásmuindur lagði þannig
grundvöflll að hvorutveggja: kenni-
mannisisifca-rfi á ísl-andi og kristin-
dómsflflen-nsTu í bam-a- og uniglinga-
sk-óflum. — Þá var prófess-or Ás-
mu-ndux í stjórn Prestaféfl-aigs ís-
liands frá ári-n-u 1929 og formað-ur
þe-ss firá árimu 1936 þar til hann
va-rð biskup Va-r honurn faiin
ritstjórn Kirkju-ritsims, tímiarits
Pirestaféfliagsins um á-rabil ás-amt
prófessor Magnúsi Jómssyni. —
E-n hitt var samt stæ-rst og mest,
að próf-essor Ásm-undur Guð-
mumdsson var íyrst og síðast hinn
miilkfltt og vandaði guðfræðiinigur,
sem taldi það skytt-du sína hedl-a'gia
að vera sif-ellt að endu-rmieta fræði
sín, kynnast nýj-um viðhiorfum og
koma þeim á framfæri. Afllt fræði-
sfcarf er sannflieiksleit. Sú Tedt tek-
ur afldrei enda, þvi eitfc svar vek-
ur ttíiu spur-nimgar, og því hær-ra
sem sótt er á b-rattanm, því stór-
kostleigra verður útsýnttið og því
meára að kannta og rannsaflca. —
Maður m-ið þennan huig til f-ræða
siinma, og þá velvid og hlýhuig tál
nemiemda sinna og samferða-mamna,
sean pnóiessor Asmumdur bar í
brjósitd, h’aut að verða sjálfkjör-
imm foringi.
Nú sk /idi emgánm ætflia, að af
þvi, sem sagt hefur verið um
stJöðú og aðsltöðu prófessors Ás-
miumd-ar við guðfræðideffld Háskótta
ísöanidls og i í-sil'enzku kirkjunni
meigi dnaga þá áfllyktun, að hflút-
vetrik h-anis og hfltuitskipti hafí ver
ið auðveflt. Því fór víðs fja-rri. Það
var engam veginn vamdaflaust að
vena aflillt í semm, kenma-ri, fræði-
m-aðúr og aftoastamikil rilthöfiu-nd-
ur. — Og vaindimm verður sýn-u
mieártt, þegar Mns e-r gætfc, að pró*
fessor Ásmumdiur Ifir á ei-nu
miðsfca byltimga- og umbrofcaskeiði
í sögu vestrænmaæ kristni. — Það
kom sér sannarlega vel, að pró-
fessor Ásmumdur hafði losað heim
dmagamm í meina en eimurn s'kiln'
ingli og þekkiti viðhorf og sfcoðam-
ir fræðlimanma bæði auistam h-afs
og vestam.
í upphifi h-áskóttatoemnsiliu sirnn-
ar lieúfcaði Ásmumdur dósemt tttl
Þýztoattamds og sófcti heim menmfca-
stofm-amáirmar í Berflim og Jem-a. Þá
hifcti hamm að máiii fræðimanndmm,
sem h-anm hafðli áður toynmt lönd-
um símum, Adolf von Harn-ack,
hinn frjálslynda guðfræði-ng. Þe-ss
saimifiumdar mimntist prófesso-r Ás-
mun-d-ur ætíð síðan, svo miflcið þófcti
honium koma tffl IM-ns mikfl-a per-
són-uteáka. Og þeirri toveðju hins
frjiáflsflynda guðf-ræðimgs kom hanm
á framifæri við nemen-duir síma ,að
afld-rett mætti þrömgsýni og hleyp-i-
dórnar draga úr váðsýni þeiirra, em
heiöur huigur og dirfska vera Ijós
á vegi, bjartsýn fcrú á Guð kær-
lieitoans, hæfli þeinra og sfcyrkur.
— Próf-essor Asm-undiur vissi vel,
að g-uðfræð-ingar í Þýztoattán-di féfll-
ust eklci á þær niðurstöðuir, sem
Harnack hafði komizt að í f-ræðum
símuirn. Síður en svo. Hifct var ljó-sfc,
að áfram var unn-if að rannsókn-
um, og engi-nn eða næsfca fáir
töflidiu það ramgt að meta heiimffld-
ir og gera sér grein fyrir þeim
jarðvegi, sem rit GamlLa og Nýja
testamemtisins voru spirofcfciin úr.
— Emdu-rmat „dialektisku11 guð-
fræiðinnar, sern v-ar í upps-i-gl'ingu
á Iþessum árum, snertu aifc önn-
uir afcriði, en stefnur þe-irra Karfls
Bartlhs og Rudolfs Butttmanns áttu
sí'ðar eiftir að ffloi-lja, þófct báéar
rynniu í sama f-arvegi tffl að byrja
með, eiinmitt á þeiiim fcírna. er pró-
feissor Ásmumdur var ytra.
Noikflcrum áirurn síðiar, 1934,
lagði prófessor Ásmuimdur ledð
sírna tál Bretiánds og hafði viðdvöT
í Oxfórd og Cambridge. Bretar
hatfia æyttm'lega faiið eigim leiðir í
mafci sáinu og túlkuin á fcrú o-g guð-
fræði. — Þeár haf-a í s-e-nn veirið
mamma frjáflislyin-daistir og fús-astiæ
að viðurke-nna réitt-mæti mýrra
fsflcoðana, em á himm bógimn haldið
fa-st í grumdvalarviðhorf, sem
þeiim hefir þótt traustvekjamdi o-g
4
ÖSLENDINGAÞÆTTIR